Çin'in Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'nin güneybatısında bulunan Kaşgar, 2100 yıllık geçmişe sahip eski bir kent. Uygur milliyetinin toplu halde yaşadığı Kaşgar'daki bazı yerler, 4 yüzyıl önceki halini koruyor. Yan yana duran topraktan evler, dar sokaklarla birlikte adeta büyük bir labirent oluşturuyor. Zaman geçtikçe hızla artan nüfus karşısında temel yaşam ihtiyaçlarını karşılayamayan bu eski evler, pek eğreti görünüyor.

    60 yaşındaki İbrahim Semet, ailesiyle birlikte eski Kaşgar'da yaşıyor. Kuşaktan kuşağa geçen 10 odalık eski evi, topraktan ve ahşaptan yapılmıştı. Evde yiyecekler odun ateşinde pişiriliyordu. Sağlık koşulları iyi olmayan ev, güvenlik açısından da risk taşıyordu. İbrahim Semet, eski evinin durumunu şöyle anlattı:

    "Eski evim, topraktan ve ahşaptan yapılmıştı. Plansızdı. Oda sayısı az değildi, fakat yine de sıkış tepişti."

    Kaşgar, deprem kuşağında bulunuyor. Belediye tarafından yapılan araştırmanın sonuçlarına göre, eski kentte bulunan evlerin çoğunun yapısı, depreme dayanıklı değildi. Bu sorun, belediyenin dikkatini çekti. Belediye, Mayıs 2009'dan itibaren eski kentte ev ıslah projesi başlattı. İbrahim Semet'in ailesi de bu projeden yararlandı. Proje başladıktan sonra İbrahim, hemen hemen her gün inşaatı izledi. Neşesini saklayamayan İbrahim şunları anlattı:

    "Belediyenin yardımıyla aynı yerde inşa edilen yeni evim, bana kalırsa eski tarzını koruyor. Fakat yapı betonarme, odaları da eskiye göre çok daha büyük ve iyi aydınlatılmış."

    İbrahim'in 17 odaya sahip olan yeni evi 250 metrekare genişliğinde. Evlerin ana yapısının masrafı belediye tarafından, pencereler, kapılar ve dekorasyon masrafları ise sahipleri tarafından karşılandı. İbrahim, yeni evinin yapılması için harcanan 300 bin yuandan sadece 120 bin yuanı kendi ödedi.

    2009 yılı sonunda yeni evin inşası bitince beş kişilik aile hemen yeni eve taşındı. Yeni evde telefon, televizyon, internet bağlantısı da vardı. Yeni tuvalet yapılmıştı. Su ve doğal gaz tesisatı ihtiyacı gereğince karşılıyordu. Mutfak ve banyo koşulları da iyileştirilmişti.

    İbrahim'in ailesi, yeni evden son derece memnun... 12 yaşındaki Tillakız, bize kendi odasına gezdirerek planını şöyle açıkladı:

   "Buraya bir yatak, buraya bir kitaplık, oraya bir bilgisayar koyacağım. İyi çalışmam grekiyor. Büyüyünce avkat olmak istiyorum."

     Akrabaları ve dostları da sık sık İbrahim'in yeni evine geliyor, bazıları burada birkaç gün kalıyor. Konuksever İbrahim şunları söylüyor:

    "Şimdi evin koşulları iyileşti. Akrabalarım köylerden bana geliyor. Şimdi evimde 70 yaşındaki bir akrabam kalıyor. Kapımız onlara her zaman açıktır."

    İbrahim'in ailesi, alışveriş yapmak veya çalışmak için şehre gelen köylüleri ağırlayan ve onların bindiği atlar ile katırlara da bakım yapan bir tür motel işleterek geçiniyor. Eski evin koşulları kötü olduğu için, bir yolcudan sadece bir yuan ücret alınırdı. Şimdi yeni evin koşulları gözle görülür ölçüde düzeldi. İbrahim, bu sayede daha fazla para kazanacağını belirterek sözlerine şöyle devam etti:

    "Beş boş odayı kiraya verdik. Kış geçtikten sonra kalan odalara da yatak gibi eşyalar koyacağız. İlkbaharda motel tekrar açılınca bir kişiden bir gün için 5 yuan alacağız."

    2009 yılında eski Kaşgar'da 8 bin 600 aile, İbrahim'in ailesi gibi yeni evlerine taşındı. Belediyenin planına göre önümüzdeki 4 yıl içinde 65 bin ailenin daha yeni evlere sahip olması öngörülüyor.

    Eski Kaşgar'ı yeniden yapılandırma projesi, toplumun çeşitli çevreleri tarafından takdirle karşılandı. Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü'nden bir yetkili, ıslah çalaşması yapılan eski Kaşgar'ın özgün mimari özelliklerinin ve halkın geleneklerinin koruduğunu, yeni tasarımın "Herşeyden önce insan" ilkesine uygun olduğunu ve bu deneyimin tanıtılmaya değer bulunduğunu söyledi.