Savaş Sanatı'nın zengin içeriği
Biraz da tüm dünyayı derinden etkilemiş olan Savaş Sanatı eserinden bahsedelim. Eski Çin'in en büyük askeri teori eseri olan "Savaş Sanatı", dünyada en çok bilinen ve en derin etkiye sahip klasik Çin eseridir. Savaş Sanatı'nda anlatılan strateji ve felsefe düşünceleri, askerlik, siyaset ve ekonomi dahil her alanda yaygın olarak uygulanıyor.
2 bin 500 yıl önce yazılan "Savaş Sanatı", dünyadaki en eski askeri teori kitabıdır. Bu kitap, Clausewitz'in yazdığı Avrupa'nın ilk savaş sanatı kitabı "Savaş Üzerine"nin (On War) 2 bin 300 yıl öncesinde yazılmıştır. Sun Wu, İlkbahar-Sonbahar döneminin sonunda ve daha önceki dönemlerde yaşanan savaşlardan kazanılan tercübeleri özetleyerek kaleme aldığı Savaş Sanatı'nda, evrensellik taşıyan bir dizi askeri kural ortaya koymuş ve bir bütünlük oluşturan askeri teoriler sistemini oluşturmuştur.
Savaş Sanatı'nın her bölümünde bir ana konu işlenir. Örneğin, "Stratejiler" adlı bölümde, savaş yapılıp yapılmaması sorunu ele alınır. Bu bölümde savaşın, siyaset ve ekonomiyle olan ilişkileri tahlil edilir; savaşın sonucunun siyaset, zaman, jeolojik yapı, komutan ve disiplinden oluşan beş temel faktör tarafından belirlendiği, ancak en önemli faktörün siyaset olduğu kaydedilir. "Çarpışmalar" adlı bölümde savaş taktikleri anlatılır. "Saldırılar" adlı bölümde, düşmanlara yönelik saldırıların taktikleri yer alır. Bu bölümde Sun Wu, asgari bedelle azami başarı kazanma düşüncesini, yani mümkün olduğu kadar savaşmadan düşman kentlerini ele geçirme, zorlu ve uzun süreli savaşlar başlatmadan düşman ülkesini yok etme düşüncesini ortaya koyar. Sun Wu, bu hedefleri gerçekleştirmek için taktiklere önem verilmesi gerektiğini vurgulayarak, zafer kazanmak için ilk seçeneğin siyasi taktikler olduğunu, bunu sırasıyla diplomatik taktikler, silah zoru ve saldırıların izlediğini belirtir. Sun Wu'ya göre, taktikle zafer kazanmak için yalnızca kendi gücünü değil, düşmanın gücünü de doğru ve ayrıntılı şekilde bilmek gerekir. "Ajan Kullanma" adlı bölümde ise, düşmanların durumunu savaştan önce ayrıntılı biçimde öğrenmek için her türlü ajanı iyi kullanarak mümkün olduğu kadar kapsamlı istihbarat elde etmek gerektiği savunulur.
Aynı zamanda felsefi bir eser
"Savaş Sanatı" birçok değerli felsefi düşünceyi de içerir. Örneğin, kitapta yer alan "kendini ve düşmanını iyi bilen, yüz savaşı kaybetmez" sözü, bugün Çinlilerin konuşma dilinin bir parçası haline gelmiştir. Zengin diyalektik düşünceler içeren Savaş Sanatı'nda, dost ve düşman, öznellik ve nesnellik, azlık ve çokluk, güçlülük ve güçsüzlük, saldırı ve savunma, zafer ve yenilgi, yarar ve zarar gibi savaşla ilgili bir dizi çelişkiler arasındaki zıtlıklar ve dönüşümler anlatılır. Sun Wu, bütün bu çelişki ve dönüşümleri inceleme temelinde Savaş Sanatı'nda savaşın stratejilerini ve taktiklerini ortaya koymuştur. Kitabın diyalektik düşünce tarzı, Çin'deki diyalektik düşünce sisteminin gelişme tarihinde çok önemli bir yere sahiptir. 
Savaş Sanatı'nda yer alan taktikler, tarihteki bütün büyük askerler tarafından geniş şekilde uygulanmıştır ve bu taktiklerin isimleri ve örnek hikayeleri de Çin'de yediden yetmişe herkesçe bilinmektedir. Savaş Sanatı, içerdiği mantıklı askeri ve felsefi düşünce sistemi, zengin düşünceler ve taktiklerle, her okunuşunda verdiği yeni ilhamlarla dünya askeri düşünce çevresinde geniş etki yapmıştır. Kitap, bugün birçok dile çevrilmiş ve hakkında binlerce kitap yazılmıştır. Çok sayıda ülkedeki askeri okullarda ders kitabı olarak okutulmaktadır. Basına yansıyan haberlere göre, 1991 yılında patlak veren Körfez Savaşı öncesinde ve savaş sırasında iki taraf, Savaş Sanatı'nı dikkatle inceleyerek, kitaptaki düşünceleri uygulamıştır.
Savaş Sanatı'nda yer alan düşünceler, toplumsal ve ticari yaşamda da yaygın olarak uygulanmaktadır. Çin'de ve diğer ülkelerdeki birçok işletme ve iş adamı, Savaş Sanatı'ndaki düşünceler ışığında işletmecilik ve pazarlama çalışmalarını sürdürmektedir.
Doğu ile kalmamış, Batı'yı da etkilemiştir
Savaş Sanatı, 19. ve 20. yüzyıllarda Doğu toplumlarının yanı sıra, Batı toplumlarını da çok etkilemiştir. Her ne kadar, Batı düşüncesiyle çelişen birçok unsuru içinde barındırsa da... Mesela, 11'inci bölümde, bir liderin "sakin" ve "gizemli" olmasından bahsedilir ve "bir lider, derinliklerine ulaşılması zor planları kavrama yeteneğine sahip olmalıdır" denir.
Bu tür anlayışlar, Doğu düşüncesinden habersiz Batılı tarihçilerin her zaman kafasını karıştırmıştır. Eser, Taoist düşünce ve pratikler ışığında okunduğunda ise daha açık bir hale gelecektir. Sun Wu'ya göre ideal bir komutan, aydınlanmış Taoist bir efendi olmalıdır. Bu yüzden, aslında Savaş Sanatı eseri de Taoist stratejinin bir örneği olarak görülmelidir.
Kitap, sadece askeri teoriler açısından rağbet görmekle kalmamış, aynı zamanda siyasi liderler ve iş yönetimiyle ilgili nasihatleriyle de popülerleşmiştir.
Eser, savaş teorilerinin üzerinde dursa da, diğer yandan diplomasinin ve diğer ülkelerle ilişkiler geliştirmenin önemine de değinir ve bunların, bir devlet için gerekli unsurlar olduğunu vurgular.
Modern Çin'in kuruluşuna giden askeri zaferlerde dahi Sun Wu'nun eserinden ve felsefesinden etkilenildiği belirtilir.
