"Eribi'nin Kitabı"

    Qing Hanedanı döneminde Kaşgar'da yaşayan gerçekçilik akımının tanınmış Uygur şairi Eribi'nin dönemin Kaşgar Hükümdarı Zuhur Bey'in isteği üzerine yazdığı "Eribi'nin Kitabı", toplumun tabanındaki zanaatkarlar ile köylülerin yaşamını anlatan bir edebi eserdir.

    Önsözü ve sonsözü dışında 36 bölüm bulunan eserde, tarım, demircilik, altın ve gümüş işlemeciliği, marangozluk, dokumacılık, fırıncılık, dericilik, değirmencilik, kasaplık, meyve satıcılığı, çinicilik, boyacılık ve terzilik dahil olmak üzere 35 meslek anlatılır.

    Ustaların ağızıyla bütün mesleklerin özelliklerinin yanı sıra toplumsal yaşamdaki rolü ve konumu ile meslekler arasındaki ilişkilerin anlatıldığı eserde şairin çalışma, bilim, dürüstlük, sosyal adalet, yardımlaşma ve sevgi gibi konulardaki toplumsal anlayışı ifade edilir.

    Bir klasik Uygur edebi eseri olan "Eribi'nin Kitabı", aynı zamanda 18. ve 19. yüzyıllarda Uygurların sosyal yaşamı ve üretim yaşamları hakkında önemli bilgiler içeriyor.

    "Bahram ile Dilalam"

    Kaşgarlı tanınmış şair Eribi tarafından "Bayram Gol" başlıklı halk hikayesine göre kaleme alınan "Bahram ile Dilalam" adlı şiir, "Kral Bahram" olarak da bilinir.

    15 bölüm ve 22 başlık altında toplanan ve 2 bin 33 beyitten oluşan "Bahram ile Dilalam"da, Dilalam adlı güzel prensese aşık olan Fars Kralı Bahram'ın aşkı nedeniyle devlet işlerinden uzak kaldığı, sonunda yer çökmesi nedeniyle toprak altında kaldığı anlatılır. Bu şiir, dönemin Kaşgar hükümdarı Zuhur Bey'e ancak ve ancak aşktan uzak durarak devlet işleriyle yakından ilgilenmesi durumunda, toplumun istikrarını ve refahını sürdürerek halkın desteğini kazanabileceği öğüdünü veren bir eser olarak kabul edilir.

    Taciri'nin Gönlündeki Güneş

    "Taciri'nin Gönlündeki Güneş", Xinjiang'ın Yarkent ilçesine bağlı Aybak köyünde 1850'de dünyaya gelen tanınmış Uygur şair Taciri'nin 1899 yılında Kaşgar'da yayımladığı ilk lirik şiir antolojisidir.

    Şairin Hindistan, İran ve Afganistan'daki öğrencilik döneminden 19. yüzyılın sonuna kadar Uygurca ve Farsça olarak yazdığı 63 şiirin toplandığı antolojide, arkadaşlarına şiir biçiminde yazdığı bazı mektuplar da yer alıyor.

    Şairin yaşama ve hayata olan sevgisi ile özgürlük, kurtuluş, aydınlık ve ilerleme arayışlarının ifade edildiği antolojide, dönemin toplumsal düzeninin yarattığı haksızlıklar da gün ışığına çıkarılıyor.

    Sadakat, dürüstlük, dostluk ve sevgiyi överek sahtekarlığı, dolandırıcılığı ve iki yüzlülüğü kınayan şair, üstün yeteneğini değişik üsluplarla ortaya koydu.

    Yarışma Kazanan Şiirler

    Yine Taciri'nin 1899 yılında Kaşgar'da yayımlanan diğer bir şiir antolojisi olan "Yarışma Kazanan Şiirler", bilim ve teknolojiyi savunan bir şiir antolojisi olarak biliniyor.

    Antolojide bilimsel ilerleme övünürken, bilgisizlik, inatçılık ve batıl düşünce tarzı eleştirildi.

    Dönemin toplumsal sorunları da anlatıldığı için antoloji, sanatsal değer taşıdığı gibi, Xinjiang'ın tarihine ve o dönemdeki toplumsal yaşamına ilişkin bilgiler de veriyor.