Çin'in güneyindeki Yunnan eyaletinde yer alan tarihi Lijiang kenti, defalarca gezmeye ve yavaş yavaş tadını çıkarmaya değer bir yerdir. Lijiang'a gelen biri, bir kentin dışarıdan gelen insanlara nasıl kendi memleketi olarak kabul ettirilebildiğini buraya gelince anlar. Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) 3 Aralık 1997 tarihinde oybirliğiyle "Dünya Mirasları Listesi"ne alınan tarihi Lijiang kenti, Atina ve Paris gibi dünyaca ünlü kentlerle birlikte, dünyanın en ünlü tarihi ve kültürel kentleri arasında yer almasına rağmen büyük kentlerde sıkça görülen gösteriş ve gürültü burada yoktur; buna karşılık sadece güneş ışığı, tipik saçakları, açıksözlülükleriyle ünlü Naxi'ler ve kente renk katan bir deresi vardır.
Halkın diline yerleşmiş "tarihi Lijiang kenti"yle, aslında Dayan antik kenti kastediliyor. Bu eski kent, Yunnan eyaletinin kuzeybatı kesiminde bulunan Yulong Dağı'nın eteğinde, 2 bin 400 metre yükseklikteki bir platoda yer alıyor ve "Doğunun Venedik'i" olarak adlandırılıyor. Dört tarafının yeşil dağlarla kuşatıldığı ve yeşim taşından oluşmuş bir mürekkep taşına benzediği için, burası "Dayan" ismini aldı. Dayan ismindeki "Da" büyük, "Yan" ise mürekkep taşı demektir. Lijiang kentinin tarihi, 800 yıl önceki Song Hanedanı'nın sonları ve Yuan Hanedanı'nın başlarına kadar dayanıyor.
Lijiang, Yunnan eyaletindeki Lijiang Naxi Özerk İli'nin kısa adı. Buradaki otantik manzaralar ve Naxi kültürünün kaynaşması sayesinde yabancılar, güzel manzaralara doymakla kalmıyor, antik Naxi kültürünü de bizzat tanıyabiliyorlar.
*
Eski çağlardaki Qiang etnik grubunun soyundan gelen Naxi etnik grubunun memleketi olan tarihi Lijiang kenti, aynı zamanda, Çin'in ünlü tarihi ve kültürel şehirlerinden biri olarak Çin'deki başlıca turistik merkezler arasındadır.
Dağlar ve sularla çevrilen Lijiang kenti Yunnan, Sichuan ve Tibet olmak üzere 3 idari bölgeyi birbirine bağlayan yolların kesiştiği kavşakta bulunmaktadır. Eski çağlardaki yoğun ticari yolculuklar sırasında Lijiang, kalabalık ve önemli bir kasaba imiş.
Lijiang'a gelenler, kentin zerafetini asla unutmaz. Eski binalar, dar sokaklar, sokakları aşarak binaları kuşatan pınarlar, Çinlilerin geleneksel estetik yargısı olan "küçük köprü, akan su ve evler"i kapsayan bir tablo oluşturur. Pınar suyu, tarihi Lijiang kentine en çok renk katan manzara olarak kabul edilir.
Tarihi Lijiang kentinde "her evin önünden su akar, söğüt ağacı dikilidir" şeklinde ifade edilen manzara, Çinliler tarafından şirin olarak kabul gören ve "su memleketi" olarak adlandırılan Jiangsu ve Zhejiang eyaletlerindeki tipik manzarayı hatırlatır.
Lijiang'ın kuzey tarafında görkemli Yulong Dağı göğe yükselir. Bölge halkı arasında Yulong hakkında "Bir dağda dört mevsim, 10 metrede bir farklı hava durumu var" sözü çok yaygındır. "Bitki ve hayvan hazinesi" diye de adlandırılan Yulong Dağı, aynı zamanda dev bir doğal su barajıdır. Yulong Dağı'ndaki buzulların erimesi sonucu akan kar suları, Lijiang eski kentinin batı tarafındaki Heilongtan Gölü'ne girip, sonra da eski kente girer. Berrak pınar suyu 3 ana koldan kente girdikten sonra, kent içinde sayısız dereciklere ayrılarak kente bambaşka bir renk katar.
*
Tarihi Lijiang kentindeki evler genellikle dere kıyısında inşa edilmiştir. Dere suyu dar sokakları birbirlerine bağlar. En geniş dere 1 metreden biraz fazla olabilirken, en dar olanı ise bir adımla aşılabilir. Evlerin avlularına bile giren dere suyu, derelerin kenarında dekore edilen şirin barlar, çayhanaler ve tahta köprüler, tarihi Lijiang kentine özgü bir manzara oluşturur.
Kentin yer kabuğu özellikleri ve akan sulardan ötürü, genellikle tahta, taş ve çamurdan yapılan evler, Han, Bai ve Tibet etnik gruplarının gelenek ve göreneklerini birleştirerek özgün bir stil yansıtır. Evlerin ana kapısı zarif oymalarla süslenir, avlu içine de küçük taşlar, kiremit ve çiçek desenli tuğlalar döşenir. Avluda güneye, yani güneşe bakan odada yaşlılar; batı ve doğu tarafındaki odalarda ise gençler kalır.
Aşağı yukarı 2 kilometrekarelik tarihi Lijiang kentinde irili ufaklı 300'den fazla köprü vardır. Bunlardan en ünlü 3'ü, Ming Hanedanı döneminde inşa edilmiştir. "Wanzi Köprüsü", "10 bin evlat" anlamını taşıdığı için insanların büyük beğenisini kazanmıştır.
Tarihi Lijiang kenti sakinlerinin tavsiyesine göre, eğer bir turist kent içinde yolunu kaybederse, en iyisi bir derenin akış yönüne ters yönde yürürse, sonunda eski kentin merkezi olan Sifang Sokağı'na ulaşır.
Renkli taşlarla döşeli eski sokaklarda yürüyüşe çıkıp, Lijiang kentinin ticari merkezi Sifang Sokağı'nda dolaşırken, şehir içinden geçen derelerde şıkır şıkır akan sular ve nehir kenarında suyu okşayan söğüt dallarını gördüğünüzde büyüleneceksiniz.
*
Tarihi Lijiang kentinin koyu yeşil taşlarla döşeli sokaklarında yürürken ve açıksözlü Naxi'ler ve turist kalabalığı arasında dolaşırken, Naxi kültürünün artık modern yaşamla kaynaştığını fark edersiniz. Naxi yazılarının oyulduğu duvarlar, her dükkanın Naxi yazılarıyla yazılmış levhaları, yoğun oymalarla donatılmış ahşap evler, Naxi'lerin özgün kıyafetleri... Lijiang'daki en ünlü bar bile, Naxi etnik grubunun renkliliğini ve dobralığını yansıtır.
Lijiang eski kentinde Ming ve Qing Hanedanları döneminden kalan konutlar bugün de korunmaktadır. Toprak ve ahşap karışımı 2 katlı evler, esas olarak Naxi, Bai ve Han etnik gruplarının mimari tarzını benimsedi. Bu konutların dekorasyonunda oyma işinin önemli bir yeri var. Bir evin kapı ve penceresine genellikle çiçek ve kuş desenleri oyulur, koyu renge boyanır. Naxi'ler kendi avlularında çiçek yetiştirir, bonzailer koyarlar.
