Çinliler 5 Nisan günü geleneksel bayramlarından Qingming Bayramı'nı kutladılar. "Soğuk yemek bayramı" anlamına gelen Hanshi Bayramı'ndan kaynaklandığı savunulan Qingming Bayramının tarihdeki ünlü isimlerden Jiezi Tui'yi anmak için ortaya çıktığı belirtiliyor. Bayram, Çin'in en eski ve en yaygın bayramlarından biridir.
Söylentiye göre, Jin Devleti'nin prensesi Chong'er, sürgün edilmiş. Chong'er'in en yakını ve aynı zamanda ona en çok yardım eden kişi Jiezi Tui'ymiş. Jiezi Tui, Chong'er için her şeyini fedakâr edermiş. Hatta bir defasında Chong'er'in karnını doydurmak için, bizzat kendi bacağından bir parça kesip yiyecek olarak Chong'er'e sunmuş. Jiezi Tui'nin hayatını kurtardığı Chong'er çok duygulanmış ve "gelecekte sana mutlaka iyi bir karşılık vereceğim" diye söz vermiş. Jiezi Tui ise "Karşılık için yapmadım. Sadece bir gün tahta geçtikten sonra iyi bir kral olmanızı istiyorum", diye cevaplamış. Bir süre sonra Chong'er gerçekten tahta geçmiş ve Wengong unvanı almış. Ancak Chong'er sözünü unutmuş. Zaten Chong'er'den bir şey beklemeyen Jiezi Tui, annesini sırtında taşıyarak Mianshan Dağı'na saklanmış.
Bazı şikayetlere karşı Chong'er Jiezi Tui'yi hatırlamış ve Tui'yi saraya çağırmak istemiş. Fakat Jiezi Tui kabul etmemiş. Bunun üzerine itibarının kırıldığını hisseden Chong'er, Jiezi Tui ve annesinin saklandığı dağa askerlerini göndermiş ve dağı ateşe vermelerini emretmiş. Annesine büyük saygı gösteren Jiezi Tui'nin ateşi görünce mutlaka annesini sırtına alarak saklandığı dağdan çıkacağını savunan Chong'er, aynı zamanda alevlerin ortasında bir yol açılmasını da istemiş. Fakat 3 gün 3 gece devam eden yangın sönünceye kadar Jiezi Tui ve annesi dağdan çıkmamış. Alevler bitince Chong'er bizzat dağa çıkmış ve yanmış bir söğüt ağacına sarılmış olarak bulunan Jiezi Tui ve annesinin cesetlerini görmüş. Chong'er çok ağlamış. Sonra askerler Jiezi Tui ve annesini toprağa verirken, söğütteki bir yarık içinden, kanla yazılmış bir şiir keşfetmişler. Şiirde şu dizelere yer veriliyor:
"Sadık yüreğimle etimi kesip size sundum, kralım,
Sizin daima temiz ve aydın olmanızı diliyorum.
Söğüt altında ruhumu teslim edince bir daha görüşmeyiz,
Yanınızda hep eleştiri yapan birisi olmaktan çok daha iyidir.
Eğer, kralım, yüreğinizde yerim varsa,
Beni hatırladığınızda, neler yaptığınızı değerlendirirsiniz.
Öbür dünyada utanç içinde olmayacağım,
Devlet işlerine iyi bakıp, temizlik ve aydınlığı koruyacaksınız."
*
Hanshi Bayramı, Qingming Bayramı'ndan önceki 2 veya 3 günde anılır. Jiezi Tui ve annesi yangında öldüğü için, insanlar, bayram sırasında ateş yakmaz, sadece önceden hazırladıkları haşlanmış yumurta ve diğer soğuk yemekleri yerlerdi. Hanshi Bayramı'ndan sonra Qingming Bayramı'nda Çinliler atalarını anar.
Bir başka söylentiye göre, Qingming Bayramı, adını Çin Ay Takvimi'ne göre yılın 24 sezonundan biri olan Qingming'dan aldı. Kış mevsimini simgeleyen Dongzi sezonundan sonraki 105. günde Qingming sezonu başlar ve toplam 15 gün sürer.
Qingming sezonu, baharı simgeleyen Chunfen sezonundan sonra gelir. Qingming sezonunda hava güzel ve temiz, doğanın her köşesi hareketli olur. Bu nedenle bu sezonun "temiz ve aydın" anlamını taşıyan Qingming olarak adlandırılması çok uygundur.
Bugünkü bazı araştırmacılar, Qingming Bayramı'nı sayısal açıdan yorumluyor. Bazılarına göre, Qingming Bayramı, Dongzhi sezonundan sonraki 108. günde başladığı için büyük anlam taşıyor ve Yang etkenlerinin doğduğu bu günde her yaratık gibi güneş de tertemiz. İşte bu nedenle bayram Qingming ismini aldı.
Ne tür yorumlar yapılırsa yapılsın, Qingming Bayramı'nın doğuşu, Çinlilerin atalarının yılın 4 mevsimindeki dönüşüm ve değişiklikleri derin şekilde kavramasından sonra oldu.
"Qingming sezonunda yağmur hiç dinmez, seyir halindeki yolcular sanki ruhlarını kaybetmiş gibi..." Tang Hanedanı'na ait ünlü şair Du Mu'nun şiirindeki bu iki dize, sezonda görülen yağışı canlı şekilde tasvir ediyor. Qingming sezonunda Çin'in kuzeyindeki zayıf soğuk hava akışı ve güneyindeki güçlü sıcak ve nemli hava sık sık Yangtze Nehri havzasında karşılaşır. Bunun sonucu, Yangtze Nehri'nin güney kesiminde hava tam ısınmaya başlayacakken soğur, güneşli hava sık sık yağmura dönüşür. Ancak Qingming sezonundaki yağmur yağışı, ekim için son derece önemli olur. Şimdi Qingming Bayramı'yla ilgili geleneklere hep birlikte bakalım.
*