Rekabet, KİT'leri güçlendirecek

Öte yandan, temel piyasa kurallarının ülke çapında tutarlı ve eşgüdümlü bir biçimde yayılıp yerleştirilmesinin, KİT'leri daha verimli çalışır duruma yükselterek kaynak israfını önleyeceğine vurgu yapılıyor. Zaten MK kararlarında belirtilen kaynak dağılımında "belirleyici rol" piyasanın faktör fiyatlarının belirlenmesinde belirleyici olması anlamına geliyor. Bunun da KİT'leri rekabet koşullarında kendini yenilemeye ve gelişmeye zorlayacağına dikkat çekiliyor. Böylece ülke genelinde verimlilik artacaktır.

Büyük sanayide aşırı kapasite yüzde 22

Guangxi Zhuang Özerk Bölgesi'nden ekonomist Zhang Jiashou, "ülkemizin kaynakları israf edilmektedir" diyor, "Reformlar aşırı endüstriyel kapasitelere son vermek için bir fırsat sağlayacaktır."

Çin'de kapasite kullanım oranı, dünya ortalamalarının altında: örneğin demir çelik sektöründe yüzde 75. Yılın ilk yarısında büyük sanayi şirketlerinde kullanılmayan atıl kapasite yüzde 22 oldu.

Çin'in en büyük alüminyum yataklarının bulunduğu Guanx'nin Pingguo bölgesinde, yine ülkenin en büyük KİT'lerinden Çin Alüminyum Şirketi (Chinalco) bulunuyor. Chinalco'nun yıllık elektrolitik alüminyum kapasitesi 150 bin ton. Ancak kapasitenin altıda biri kullanılmıyor.

Fabrika Müdürü Yang Yurong sorunu şöyle ifade ediyor: "Bol alüminyum kaynaklarına rağmen elektrik fiyatlarının yükselmesi, elektrolitik alüminyum fiyatlarının düşmesi nedeniyle eksik kapasiteyle çalışmaya başladık."

Elektrolitik alüminyum üretiminde olağanüstü miktarda elektrik kullanılıyor. Ancak her yerde, bütünleşik bir fiyatlandırma mekanizması sağlanamadığı için bazı bölgelerde düşük elektrik maliyetine dayalı projeler başlatılabiliyor ve bu durum sorunu ağırlaştırıyor.

"Yerel yönetimler arasında kör rekabet"

Çin Reform ve Kalkınma Enstitüsü Başkanı Chi Fulin, "Elektrik fiyatlandırma mekanizması, kapasite sorununun sadece küçük bir parçasıdır" diyor. Chi, üretim faktörleri fiyatlandırmasında piyasa sisteminin atıl kapasite sorununu çözmeye yetmeyeceğini belirtiyor. Chi Fulin, "Doğal gaz, elektrik, kömür gibi üretim faktörlerinde piyasalaşma son 30 yılda çok hızlı gelişti" diyor.

ÇKP MK Parti Okulu'ndan ekonomist Zhao Zenhua, bir başka sorunun yerel yönetimlerin müdahalesi olduğunu vurguluyor. Zhao "Yerel yönetimler arasındaki kör rekabetin" ekonomik olmayan büyük çaplı yatırımlarla sonuçlandığını ve bunun ülke çapında yaygın bir durum olduğunu belirtiyor.

Merkezi hükümet "atıl kapasite" kılavuzu yayınladı

Ekonominin yavaşladığı günümüz koşullarında atıl kapasite, çok daha büyük bir sorun haline geldi ve merkezi hükümet çözüm için konuya el attı. Ekim ayında Devlet Konseyi, her sektör için bir "atıl kapasite" kılavuzu yayınladı. Buna göre yeni kapasite genişletme projeleri yasaklandı, inşa halindekiler gözden geçirilecek, demode olanlar iptal edilecek.

Bir başka araştırmacı Liu Shengjun, kaynak tahsisinin piyasalaşmasının, fiyatların arz ve talebe göre belirlenmesi anlamına geldiğini hatırlatarak, atıl kapasite ile mücadelede en etkili yol olduğunu belirtti. Liu'ya göre Çin, "sanayide güçlü olanın hayatta kaldığı" bir sistem kurmak zorunda!

Son söz olarak belirtelim: Çin piyasa sistemini, özel ve yabancı şirketlerin piyasaya girişini teşvik etmekle birlikte devletin ekonomideki ağırlığını da koruyacak. Çin, ünlü Çinli ekonomist Hu Angang'ın deyimiyle "iki bacakla yürümeye" devam edecek!