Bugün, Batılıların Sevgililer Günü. Programımıza başlamadan önce tüm dünyadaki sevgililerin bayramını kutluyoruz. Bu bayram Çin'de de, özellikle gençler tarafından kutlanıyor. Ama Çinlilerin tamamı için asıl önemli olan başka bir bayram var. bu bayram, Sevgililer Günü'nden 3 gün sonra kutlanacak olan Yuanxiao Bayramı'dır. O nedenle, şu günlerde Çinliler, Yuanxiao Bayramı için hazırlık yapıyor. Aslında Yuanxiao Bayramı da, Çinlilerin bir tür Sevgililer Günü sayılır. Niye mi? Daha sonra anlatacağız.
*
"Fener Bayramı" olarak da bilinen Yuanxiao Bayramı, Çin'in en önemli geleneksel bayramı olan Bahar Bayramı'nın son günü olarak kabul edilir. Bu nedenle bayram büyük önem taşıyor.
Yuanxiao Bayramı ilk kez 2 bin yıl önce, yani Batı Han Hanedanı döneminde kutlanmaya başlanmış. Bayramda fenerleri seyretmek geleneği de Doğu Han Hanedanı'nın imparatoru Mingdi döneminde başlamış. Mingdi, Budizmi teşvik eden bir imparatormuş. Budizm öğretisi gereği, Budist rahiplerin Ay Takvimi'ne göre 1. ayın 15. gününde Budizmin kurucusu Sakyamuni Gautama Buda veya diğer Budist azizler öldüğünde yakıldıktan sonra onlardan geriye kalanları ziyaret etme ve ışıklar yakarak Gautama Buda ve diğer Budalara tapınma geleneği olduğunu öğrenmiş. Mingdi, bunun üzerine, Sakyamuni ve diğer Budalara sarayda ve tüm tapınaklarda 1. ayın 15. gününde ışıklar yakarak tapınmaları, başkentteki bürokratlara ve sıradan halka ise fenerler asmaları için emir vermiş. Budizmin bu protokolü zamanla halk arasında görkemli bir bayram haline geldi. Bu bayram saraydan başlamış, daha sonra halka ve giderek tüm ülkeye yayılmış.
M.Ö 180 yılında Batı Han Hanedanı imparatorlarından Wendi, ilk ayın 15. gününde imparatorluk tahtına çıkmış. İmparator Wendi bunu kutlamak için ilk ayın 15. gününü Fener Bayramı olarak ilan etmiş. İmparator her yılın ilk ayının 15. günü akşamı saraydan çıkarak halkla beraber eğlenir, her cadde ve sokakta da halkın seyretmesi için rengârenk fenerler asılırmış. M.Ö 104 yılına girildiğinde Yuanxiao Bayramı, resmen devletin önemli bir bayramı olarak ilan edildi. Bu karar uyarınca Yuanxiao Bayramı'nda kutlamanın boyutları daha da genişledi. Kurallara göre, umumi yerlerde ve her ailede fenerler asılmalı, rengârenk kurdelelerle süslenmeli, özellikle işlek caddelerde ve kültür merkezlerinde görkemli fener festivalleri ve fener sergileri düzenlenmeli. Yediden yetmişe kadın erkek demeden herkes geceleri rengârenk fenerleri seyreder, fenerler üzerindeki bilmeceleri çözer ve ejderha fenerleri oynatır. Bu kutlama etkinlikleri kuşaktan kuşağa devam ettirilerek gelenek haline geldi.
Yuanxiao Bayramı'nın süresi ve kutlama etkinlikleri zamanla uzadı ve genişledi. Tarihi kayıtlara göre, Han Hanedanı'nda bir gün, Tang Hanedanı'nda üç gün, Song Hanedanı'nda ise üç gün süren kutlamalar yapılırdı. Ming Hanedanı'na gelince, 1. ayın 8. gününde fenerler yakılarak ancak 17. gününde söndürülürdü. Yani tam 10 gün kutlama vardı. Bu kutlama, Bahar Bayramı'yla birleşti. Gündüzleri panayır gibi etkinlikler varken, geceleri ise fenerlerle başka bir zevk verir. Fenerler ve havai fişekler, Bahar Bayramı kutlamalarını doruğuna ulaştırırdı. Qing Hanedanı'na gelince Yuanxiao Bayramı kutlamalarına ejder dansı, arslan dansı, "kara gemi oyunu" ve cambaz ayaklığı oynamak gibi oyunlar eklendi, ancak bayram süresi dört, beş güne kadar indirildi.
