Geleneksel Çin Tıbbı Akademisi'nden Tu Youyou ve Türk biliminsanı Prof. Dr. Aziz Sancar'ın kendi alanlarında ödül aldıkları haberi iki ülkede ortak bir gündem oluşturdu...
Çin ilk kez tıp alanında ödül kazandı
Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü bu yıl, sıtma, solucan ve parazitlerin neden olduğu enfeksiyonlarla mücadelede doktorlara yardımcı olan keşifleri nedeniyle Çinli, Japon ve İrlandalı bilim insanları kazandı.
İsveç'in başkenti Stockholm'deki Nobel Komitesi, İrlanda doğumlu Amerikalı William Campbell, Japon Satoshi Omura ve Çinli Tu Youyou'un söz konusu ödülü kazandığını duyurdu. Üç bilim insanı 960 bin dolar değerindeki ödülü paylaşacak.
Ödülün yarısı "kancalı kurtların neden olduğu enfeksiyonlar için yeni bir tedavi yöntemi geliştiren" İrlandalı William Campbell ile Japon Satoshi Omura'ya, diğer yarısı ise "sıtmanın tedavisinde yaptığı keşifler" için Çinli bilim insanı Tu Youyou'ya verildi.
Komitenin açıklamasında, yüzyıllardır insanlığın başına bela olmuş sıtmanın tedavisinde yaptıkları devrim nedeniyle üç bilim insanının ödüle layık görüldüğü kaydedildi. 1930 doğumlu Çinli doktor Tu, bu ödülü alan ilk Çinli bilim insanı oldu.
Çin Başbakanı Li Keqiang, "Tu Youyou'nun Nobel Tıp Ödülü'nü kazanması, Çin'in bilim ve teknolojide geldiği seviyeyi, Çin tıbbının ve ilaçlarının insanlığın sağlık davasına yaptığı dev katkıyı yansıtmaktadır" dedi.
Geleneksel Çin tıbbından esinlendi
Nobel Komitesi üyesi Juleen R. Zierath, ödülün açıklanmasının ardından Xinhua'ya yaptığı açıklamada, Tu'nun geleneksel Çin tıbbından esinlenmesinin çok önemli olduğuna dikkat çekti.
Tu'nun çalışmalarında antik bir Çin metninden esinlendiği belirtiliyor. Doğu Jin Hanedanı (317-340) döneminde geleneksel Çin tıbbı ustası Ge Hong tarafından yazılmış bir metin (Manual of Clinical Practice and Emergency Remedies) Tu'nun çalışmalarında ilham verici bir rol oynamış.
Dünyada her yıl 450 bin kişinin ölümüne neden olan sıtma, sivrisinek yoluyla bulaşıyor ve 1 milyona yakın insan da bu hastalığa bulaşma riskiyle yaşıyor.
1901 ve 2014 yılları arasında 105 kez Nobel Tıp Ödülü verildi. 207 kişinin layık görüldüğü ödüllerden 38'i tek bir kişiye verilirken 32 ödül 2 kişi, 35 ödül de 3 kişi arasında paylaştırıldı.Nobel Tıp Ödülü'nü şimdiye kadar sadece 11 kadın kazandı.
Kimya ödülünü de 3 isim paylaştı
Nobel Kimya Ödülü'nü de üç bilim insanı paylaştı.
Prof. Dr. Aziz Sancar'ın yanı sıra İsveçli Tomas Lindahl ve ABD'li Paul L. Modrich de kimya dalınd ödüle layık görüldü.
İsveç Kraliyet Bilim Akademisi, Lindahl, Modrich ve Sancar'ın "hücrelerin hasar gören DNA'yı nasıl onardığını ve genetik bilgiyi nasıl koruma altına aldığını" ortaya çıkardıkları için Nobel Kimya Ödülü'ne layık görüldüklerini açıkladı.
"Tıp ödülü bekliyordum, kimya geldi"
Nobel'i aslında tıp alanındaki çalışmaları nedeniyle beklediğini dile getiren Sancar, kimya dalında ödül alacağını ummadığını belirtiyor. Sancar'ın kimya alanında söz konusu araştırmaları yeni kanser tedavilerinin geliştirilmesinde de kullanılıyor.
Kraliyet Bilim Akademisi açıklamasında şu ifadelere yer verildi:
"DNA molekülleri, kalıtımsal olarak değişken bir yapıya sahiptir. Hücrenin genomunda her gün çok sayıda değişiklik meydana gelir. Daha da ötesi insan vücudundaki hücreler her gün milyonlarca kez bölünür ve bu esnada DNA kopyalanır. DNA'nın kopyalanması sırasında bazı bozukluklar ortaya çıkar. Genetik materyalin tam bir kimyasal kaosa düşmemesinin nedeni, hiç durmadan DNA'yı izleyen ve meydana gelen hasarları onaran moleküler sistemler barındırmasıdır. 2015 Nobel Kimya Ödülü, bu onarım sistemlerinin nasıl işlediğini moleküler düzeyde gözler önüne seren çalışmalarıyla alanlarında çığır açan üç bilim adamına verilmiştir."
Aziz Sancar: Bu başarıyı Cumhuriyet'e borçluyum!
ABD'de Kuzey Carolina Üniversitesi Biyokimya ve Biyofizik Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aziz Sancar, kanser tedavisinde "ritmik saat" buluşuna imza atarak dikkat çekti.
1946 yılında Mardin'in Savur ilçesinde dünyaya gelen Sancar, 'DNA tamiri' ve 'hücre döngüsü kontrol noktası' gibi konularda yaptığı çalışmalarla da adını duyurdu.
İstanbul Tıp Fakültesi'ni bitirdikten sonra yurtdışında yaptığı çalışmalarla Amerikan Ulusal Bilimler Akademisi'ne kabul edilen Sancar, buraya kabul edilen üç Türk'ten biri oldu. 1977 yılında doktora çalışmaları için ABD'ye giden Sancar, çalışmalarını bu ülkede sürdürüyor.
Gurur ABD'nin mi Türkiye'nin mi?
ABD'de çalışmalarının sürdüren bir Türk biliminsanının Nobel kazanması bazı tartışmaları da gündeme getirdi... Aziz Sancar ülkesinde kalsaydı çalışmalarını bu kadar ileri götürebilir ve Nobel kazanabilir miydi?
Prof. Dr. Aziz Sancar, kendisini Nobel'e götüren sürecin temel harcının ABD'de değil, Türkiye'de atıldığını söylüyor ve ekliyor: "Biz genelde memleketimizi tenkit etmeyi severiz. Fakat bizim memlekette çok güzel bir eğitim var. Türkiye'de ilkokulumuz, ortaokulumuz, lisemiz, üniversitelerimiz bedavadır. Bana bu imkanlar sağlandı. Türkiye'de üniversitede okurken, orada gördüğüm eğitim, buradaki üniversitelerin seviyesindeydi. Türkiye bizlere çok güzel eğitim sağlıyor. Bunu Amerika'da yapamazsınız. O bakımdan ben bu ödülü memleketime ve Cumhuriyet devrinin başlattığı eğitime borçluyum."
Gençlere tavsiyelerde bulunan Aziz Sancar, Türk gençlerinin mutlaka yurtdışına çıkıp başka kültürleri tanımalarını, kendilerini geliştirmelerini, ancak sonunda mutlaka kendi ülkelerine dönerek Türkiye'ye hizmet etmelerini tavsiye ediyor. Kendisinin de zamanında ülkesine dönmek istediğini ancak çalışma imkanlarının kısıtlı olmasından dolayı dönemediğini belirtiyor.
