Qingming Bayramı, Çin halkının hayatını kaybeden sevdiklerine adadığı önemli bir geleneksel bayramdır. Mezar Süpürme Bayramı (Tomb Sweeping) olarak da bilinir.

Aile üyeleri, kabirlerin başlarına giderek oradaki otları temizler, tütsü yakar ve ölüye kâğıttan sembolik nesneler sunarlar.

Günümüzde ise farklı nedenlerle mezar ziyaret etme yolları ve ölen kişiye sunulan hediyeler değişiyor.

En çok rağbet gören anma yollarından biri de internet üzerinden ziyaret.

Git gide yaygınlaşıyor

Wei Zeyun adlı 27 yaşındaki Beijingli genç, kaybettiği manevi babasının mezarına gitmek yerine, onun "online" anma salonunu ziyaret ediyor.

Genç kadın, manevi babasını, yaşamını yitirdiği 2003'ten beri bu şekilde yâd ediyor.

"Manevi babam, beni yetiştirdi ve bana ne kadar iyi davrandığını daima hatırlayacağım" diyor Wei.

Wei, manevi babasının yüksek bir sosyal statüye ve bağlantılara sahip biri olduğunu, fakat kendisinin onunla bir kan bağı bulunmadığını belirterek, "Evlatlık vazifemi yerine getirmek, ona saygımı sunmak için kabrine gidersem, bu muhtemelen diğerlerince tuhaf karşılanacak" diyor.

İnternet üzerinden verilen bu hizmetin, kendisine herhangi bir uygunsuzluğa yol açmadan manevi babasını anma imkânı sunduğunu belirtiyor Wei.

Wei Zeyun, geleneksel Qingming Bayramı ritüellerini bırakan, onun yerine, bu dünyadan ayrılmış atalarını "online" olarak anan Çinlilerden yalnızca biri. Bu akım, git gide yayılıyor.

İnternette tütsü bile yakılabiliyor

Ölmüş yakınlarınızı internet üzerinden anmanızı sağlayan siteleri kullanarak, bilgisayarınızın başında, yalnızca birkaç tık ile kaybettiğiniz kişi için bir "anma salonu" hazırlayabiliyorsunuz.

Ölmüş kişinin fotoğraflarını ve yaşam öyküsünü paylaşabiliyor; ona ait videolar yükleyebiliyor, acınızı ifade edecek notlar ve şarkılar ekleyebiliyorsunuz…

Aynı site içinde, tıpkı âdetlerde olduğu gibi, mevtaya içki, sigara, çiçek veya kâğıttan hediyeler sunmak; onun için tütsü yakmak da mümkün…

Kullanıcılar, aynı zamanda sitenin bağlantılarını ölen kişinin yakınlarına da ileterek, siber âlemde ölen kişiyi yâd etmek için bir buluşma da düzenleyebiliyorlar.

Yaklaşık 15 yıllık geçmişi var

Guangzhou'da yaşayan Huang Xinwu, anma hizmeti veren internet sitelerinden en eskisi ve en büyüğü olan "tiantang6.com" un kurucusu. Huang, bu modanın ilk kez bundan 15 yıl önce başladığını, şu an bu hizmeti veren 1000'in üzerinde site bulunduğunu söylüyor.

Huang'ın 2006 yılında kurduğu internet sitesi her yıl milyonlarca kez ziyaret ediliyor. Tabii, bu tür internet siteleri en çok Qingming ve Güz Ortası Bayramı gibi önemli günlerde, bunun yanı sıra ünlü biri hayatını kaybettiğinde veya büyük bir felaket yaşandığında ilgi çekiyor.

Bu hizmeti kullananların çoğu 1960'lar ve sonrasında dünyaya gelenler, özellikle de 30'lu 40'lı yaşlarında olanlar; zira, Huang'a göre, bu kişilerin hem internete kolaylıkla erişebilme imkânı var, hem de ailelerinden birini kaybetmiş olma ihtimalleri hayli yüksek…

Aynı zamanda, kullanım yoğunluğu açısından ülkenin doğusundaki kentler, batıdakileri açık ara ile geride bırakıyor; keza, büyük kentler de küçük kentleri ve kırsal kesimi…

Huang'ın ifadesine göre, internet sitesinin kullanıcılarının yüzde 16 kadarı ise Çin dışından…

"Eski âdetler çevreyi kirletiyor" görüşü de var

Çinliler, online anma hizmetini çeşitli sebeplerle kullanıyor. Başlıca sebep olarak ise bunun ölmüşleri anarken başvurulan geleneksel yollara kıyasla hem daha düşük maliyetli hem de daha düşük karbonlu, yani temiz oluşu dillendiriliyor.

Başkent Beijing'de yaşayan Qi Qi, online anma hizmetini kullanmasına gerekçe olarak Qingming Bayramı için memleketi Guangdong'a dönememesini gösteriyor. 28 yaşındaki genç adam, ninesi ve dedesi tarafından yetiştirildiğini, ölümlerinin kendisini derinden üzdüğünü belirtiyor. Qi Qi, ancak üç günlük tatil esnasında mezarlığa yapılabilecek bir ziyaret için Guangdong'un yolunu tutmanın pek münasip olmadığını ve çok fazla vakit alacağını söylüyor.

Genç Qi Qi, ayrıca geleneksel anma âdetlerinin çevreye kötü etkisinin de kendisini rahatsız ettiğini sözlerine ekliyor.

"Mezarlıkta kâğıt yakmazsanız, ziyaretiniz 'temiz' olur"

Son yıllarda basına yansıyan haberlere göre, Qingming Bayramı esnasında mezarlıklarda yakılan kâğıttan paralar ciddi boyutta hava kirliliğine yol açıyor. Diğer yandan, mezarlıklarda kazara çıkarılan yangınlar da önemli bir sorun teşkil ediyor.

Tabii, her ne kadar internet üzerinden ölmüşleri anma modası, gün geçtikçe yayılsa da buna mesafeli duranların sayısı da az değil… Wei Zeyun adlı Beijingli vatandaş, hayatını kaybeden aile mensuplarının mezarlarını her yıl ziyaret ettiğini, çünkü internet üzerinden bunu yapmanın, kendisi için sadece ziyaretin gerçekten mümkün olmadığı koşullarda kabul edilebilir olduğunu söylüyor.

Wei, online anma hizmetinin daha temiz olduğu, mezarlık ziyaretlerinin çevre kirliliğine yol açtığı değerlendirmesine ise farklı bir bakış açısıyla "Eğer mezar başında kâğıt paralar yakmak yerine, atalarınızı yalnızca oradaki mevcudiyetinizle anarsanız, bunun temiz olması da gayet mümkün" diyor.