Geniş Çin coğrafyası, farklı iklim koşullarına sahip. Bölgeden bölgeye değişen iklimsel ve coğrafi farklılıklar, Çin'de halkın günlük yaşamını ve konut tiplerini doğrudan etkiliyor. Buna etnik ve kültürel çeşitlilik de eklenince, ortaya birbirinden farklı mimari tarzlar çıkıyor.

Geleneksel avlulu evler: Siheyuan

Siheyuan, başkent Beijing'in geleneksel avlulu evlerine verilen ad. Bir avlunun çevresinde dört ev yer alıyor. Bu konut tipi, eski Beijing'de kent kültürünün en önemli unsurlarından biriydi. Avlulu konutlar, kentin organik parçasıydı. Bir Siheyuan'da varlıklı tek bir aile de yaşayabilirdi, konutlar birkaç aile tarafından da paylaşılabilirdi. Siheyuan, Çin tarihi boyunca saray, konut ve tapınak inşasında temel tasarım biçimi olarak kullanıldı. 2 bin yıllık geçmişi olan Siheyuan, Çin'in eski konut modellerinden biri. Geçmişte önemli yazar ve devlet adamlarının yaşadığı bazı konutlar, bugün müzeye dönüştürülmüş durumda.

Mağaraya kazınmış yaşam alanları: Yaodong

Mağara konutlar, Kuzey Çin'in pek çok bölgesinde görülür. Shanxi, Gansu, Shaanxi ve Henan eyaletlerinde Loess Platosu boyunca bu tipte çok sayıda yerleşim yerine rastlanır. Bu konutların inşası için önce uygun bir yer seçilir, geniş bir çukur kazılır ve mağara biçiminde evler inşa edilirdi. Evler kışın sıcak, yazın serin olurdu. Yağmur suyu geçirmeyen evler, ateşe de dayanıklıydı. Yaodong tipi yapıların ilk örnekleri, MÖ 2. binyılda Çin'in Tunç Çağı'nda yeraltına inşa edilmişti. 1556 yılında Shaanxi depremi sırasında Yaodong tipi evlerde yaşayan binlerce insan hayatını kaybetti. Çin'deki en meşhur Yaodong'ların Yan'an'dakiler olduğu söylenebilir; Başkan Mao 1935-1948 yılları arasında karargahını buraya kurmuştu ve bu dönemde Komünistler Yaodong'larda yaşamıştı. Red Star Over China adlı kitabın yazarı Edgar Snow, Mao Zedong'u ziyaret ettiğinde bir Yaodong içinde kendisiyle görüşmüştü. Kuzey Çin'de yaklaşık 40 milyon kişinin bu tip evlerde yaşadığı tahmin ediliyor.

Kale içinde yaşamak: Tulou

Yüzlerce yıl önce Kuzey Çin'deki sosyal karışıklıklardan ve doğal felaketlerden kaçan Han göçmenler güneye göç ettiler. Han göçmenler Fujian'in dağlarına ve Guangdong ile Jiangxi eyaletlerinin belli bölümlerine yerleştiler. Kendilerine "misafirler" anlamında "Kejia" (客家) dediler ve harici güçler tarafından rahatsız edilmekten usanmış olacaklar ki, öncelikle savunma amacı taşıyan, Tulou (toprak yapı) adını verdikleri hisar biçimli toprak yapılar inşa ettiler. Sağlam duvarlarla çevrili Tulou içinde yaşayan insanlar, dış dünyadan izole şekilde, kendilerine yeten bir yaşam sürüyordu. Düşmanlar saldırdığında kapılar kapatılır ve daire biçimli tulou güçlü bir kaleye dönüşürdü. Tek bir girişi olan Tulou'nun zemin katında pencere yoktur. Bir tulou içinde 200 ila 800 kişi yaşayabilirdi. Güney Fujian'da yaklaşık 20 bin Tulou olduğu tahmin ediliyor. Soğuk Savaş döneminde Amerikalılar bu dairevi yapıları misil silosu zannetmişlerdir... Yönetmen Stephen Chow'un Kung Fu Hustle adlı filmi bir Tulou içinde geçmektedir.

Gemi biçimli evler

Çin'de yaşayan çeşitli etnik gruplar, kendi yaşam tarzlarına uygun yaşam alanları inşa ediyor. Geleneksel konut tipleri, bir etnik grubun örf ve adetlerinin somutlaşmış bir biçimi olarak karşımıza çıkıyor. Hainan eyaletinde yaşayan Li etnik grubu bunlardan biri. Li halkı gemi biçimli sazlık evlerde yaşıyor. Her birinin dekorasyonu ve modifikasyonu farklı olsa da, bu tip evler genel olarak ters dönmüş bir bota benziyor. Gemi biçimli evlerin temel malzemeleri bölgenin tipik ürünlerinden temin ediliyor: Hindistan cevizi, bambu ve mango yapraklarından yapılmış dokuma çitleri, ayçiçeği yaprakları ve sazlıklardan yapılmış çatılarıyla gemi biçimli evler kısa sürede kullanıma hazır hale geliyor. Bu tip evler yağmur ve rüzgara karşı iyi bir barınak oluyor ve içinde yaşayanları vahşi hayvanlardan koruyor. Gemi biçimli evlerin yapısı ve şekli, kuvvetli güneş ışığına, tayfunlara ve fırtınalara dayanabiliyor.

Bozkırda yaşam: Moğol yurtları

Yurt adı verilen Moğol çadırları, eskiden "tonozlu çadır" ve "keçeli çadır" olarak adlandırılırdı. Bozkırın en önemli unsurlarından olan bu kubbeli yapılar, Orta Asya kökenli mimari biçimleri etkilemiştir. Yurt'un çevresi ahşap direklerle desteklenir. Çadırın çevresi, dışarıdan halatlarla bağlanmış kalın bir keçe ile kaplanır. Her yurt'un tepesinde bir açıklık vardır, bu hem ışık hem de havalandırma sağlar. Çadırın ahşap kapısı güneye veya güneydoğuya bakar. Yapının tasarımı, Moğol halkının hareketli yaşam tarzına uygundur.

Kule biçimli kale: Diaolou

Sichuan eyaletinde yaşayan Qiang etnik grubunun inşa ettiği "asılı kuleler" Diaolou olarak biliniyor. Yükseklikleri 10 ila 30 metre arasında değişen bu yapılar genellikle düşük seviyedeki evlerin yanına inşa ediliyor. Qiang halkının ataları savaş zamanında barınak olarak kullanmak ve tahıl saklamak için bu yapıları inşa etti. Guangdong eyaletinin Kaiping kentinde yaklaşık 1800 adet kale biçimli kule bulunuyor. Bazı kuleler Ming Hanedanı döneminde inşa edilmiş. 20. yüzyılın başlarında inşa edilen bazı yapılarda bariz Batı etkileri taşıyor. Diaolou tipindeki bazı yapılar 2007 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirasları Listesi'ne alındı.

Diaojiaolou

Diaojiaolou adı verilen kolonlu evler Hunan, Guizhou ve Guangxi'de yaşayan Tujia, Miao, Buyi ve Dong etnik gruplarının özel yerleşim alanları. Böceklerden ve hayvanlardan kaçınmak için bu yapılar yerden yüksek inşa edilmiştir.

Yi etnik grubunun yaşam alanı: Tuzhangfang

Yi etnik grubunun topraktan inşa ettiği yapılara Tuzhangfang deniyor. Bu yapılar Tibet'teki taş evleri andırsa da, duvarları topraktan yapılıyor ve toprak yapım aşamasında iyice dövülüyor. Yapının düz çatısı, çeşitli ürünleri kurutmak için kullanılıyor. 3 ila 5 odaya sahip bu evlerin çoğu Yunnan'ın güneydoğusunda ve eyalet merkezinde bulunuyor. Merkezi konumda bulunan odada bir ateş çukuru yer alıyor, burası aile üyeleri ve misafirler için bir toplanma noktası işlevi görüyor.

Bambu evler

Dai etnik grubunun inşa ettiği ayaklı evlerin temel yapı malzemesi bambudur. Yunnan eyaletinde bu yapılara sıkça rastlanır. Böceklerden ve yılanlardan korunmaya elverişli olduğu gibi, neme karşı dayanıklı ve havalandırmaya müsaittir. Yapının altındaki boş oda kiler veya kümes olarak kullanılabilir.

Su kasabalarının rüya evleri

Jiangsu eyaletinde Suzhou yakınındaki Zhouzhuang, Çin'de tipik su kasabalarının görülebileceği birkaç yerden biri. Kasabadaki geleneksel yerleşim yerleri, çoğunlukla Ming ve Qing dönemlerinde (1644-1911) inşa edilmiş. Su yollarıyla örülen yapıların, beyaz duvarlı ve siyah çatılı orijinal görünümleri iyi korunmuş durumda.