Çinli bir arkadaşımdan öğrendim: Evli bir erkek, Chengdu'ya iş gezisine giderse, evliliği bitebilir!

    Neyse ki henüz bekârken Chengdu'yu görme fırsatım oldu. Bu sözdeki doğruluk payını, Chengdu sokaklarında dolaşırken anladım. İnsanlar sıcak, gece hayatı uzun, kadınlar neşeli ve rahat.

    15 milyon nüfuslu Chengdu, sadece Sichuan eyaletinin merkezi değil, ekonomi, ulaşım ve haberleşme açılarından Çin'in güneybatısının en önemli kentlerinden biri. 2007 yılında yapılan bir araştırmaya göre Chengdu, 280 Çin kenti arasında yatırıma uygun en iyi 10 kentten bir seçildi. 2006 yılında China Daily tarafından yapılan bir ankette Çin'in 4. yaşanabilir kenti oldu. Bana kalırsa gördüğüm Çin şehirleri arasında kesinlikle birinci.

    1287 yılında yolu Chengdu'ya düşen Marco Polo bu şehirde kendini evinde hissettiğini söyler. Beijing'den yola çıkan Marco Polo, Zhuozhou, Taiyuan ve Xian'dan geçerek Chengdu'ya ulaştı.

    Daha sonra dünyanın en tanınan seyyahlarından biri olacak İtalyan tacir, Chengdu'da defterine şunları yazdı: ''Tanrı'ya şükürler olsun, zorlu ve tehlikeli bir yolculuktan sonra nihayet memleketime benzeyen bir su şehri gördüm.''

Marco Polo'nun memleketinin Venice olduğunu not edelim.

    Chengdu'nun tarihi bir hayli eski. Şehir, Çin coğrayasının prehistorik kültürlerinden biri olan ve Bronz Çağı'na tekabül eden Sanxingdui (Üç Yıldız Tepesi, 三星堆) kültürünün merkeziydi.

    Sanxingdui kültürü, bugünkü Tibetliler'in ataları tarafından geliştirilmişti. O dönemde bu topraklarda antik Shu devleti hüküm sürüyordu. Shu devleti, M.Ö. 316 yılında Qin devleti tarafından fethedildi. Yani İlk İmparator'un Çin'i birleştirmesinden 95 yıl önce.

    Tarihe girmişken kentin ismiyle ilgili bir not ekleyelim, Chengdu, kurulduğundan beri ismi hiç değişmeyen tek Çin şehri! Yani bu kente 3 bin yıldır Chengdu deniyor.

    Çinliler ''yukarıda cennet, aşağıda Suzhou ve Hangzou var'' (shang you tiantang, xia you shu hang上有天堂下有苏杭) sözünü dillerinden düşürmez. Bu iki şehrin doğal güzellikleri ve tarihi eserleri gerçekten hayranlık vericidir. Chengdu'ya gittiğimde, bütün Sichuan eyaleti için söylenen başka bir söz öğrendim: Tian fu zhi guo! (天府之国) Yani bolluk, bereket ve zenginlik ülkesi.

    Bu o kadar öyledir ki Chengdu'yu hangi özelliğiyle öne çıkaracağımı bilemiyorum.

Bambu yiyen ayı...

    Chengdu için bir panda şehri diyebiliriz. Doğanın Chengdu'ya en değerli armağanı olan bu sevimli canlılar şehrin maskotu olmuş durumda. Futou Dağı'nın eteklerinde kurulu Panda Yetiştirme Merkezi her yıl milyonlarca turisti bu kente çekiyor.

    Nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya bulunan pandalarla ilgili bilimsel araştırmaların tarihi 100 yıldan fazla değil. Fransız misyoner Pierre Armand David (1826-1900) pandaları dünyaya/batıya tanıtan ilk kişi. 1862'den 1874'e kadar Çin'de kalan David, Beijing, Shanghai ve Chengdu'da misyonerlik yaptı. 1869 yılının Mart ayında Baoxing'deki Dengchigou Roman Katolik Kilisesi'nin dördüncü rahibi oldu.

    Pierre Armand David, 11 Mart 1869'da günlüğüne şunları yazdı:

    ''Kilise'ye dönerken Li soyadlı soylu bir kişi beni evine çay içmeye davet etti. Evde yere serilmiş siyah beyaz bir ayı postu gördüm. Post çok tuhaf görünüyordu, dudakları, kulakları ve gözlerinin çevresi hariç nerdeyse tamamı beyazdı. Bu muhtemelen yeni bir canlı türüydü.''

    Fransız misyoner, on gün sonra bölgedeki bir avcıdan buna benzer bir post aldı. Yerliler buna beyaz ayı diyorlardı. David bu postu Paris'teki Doğa Müzesi'nin başkanı Melne Edwaeds'e gönderdi. Post üzerinde dikkatli bir çalışmadan sonra Edwaeds 1870 yılında bir makale yayımladı:

    ''Bu, bir ayıya çok benziyor. Fakat postu ve kemikleri ayılardan çok farklı. Yeni bir canlı türü olmalı ve ben buna Ailuropoda diyorum.''

    Panda kelimesi Pierre Armand David isminin bir kısaltması gibi görünüyor. Fakat başka bir teori daha var, Nepal'de pandalara ''nigalya ponya'' deniyor, yani bambu yiyen ayı. Panda kelimesinin, nigalya ponya'nın farklı bir telaffuzu olduğu iddia ediliyor.

Panda vuran ilk Batılılar, Amerikan başkanının çocuklarıydı

    Pandaların keşfi Batı'da Chengdu'ya karşı büyük bir ilgi yarattı. Pek çok Batılı bu yeni canlı türünü görmek için soluğu Chengdu'da aldı. Ancak pandaları görmek için o yıllarda bu kente gelenlerden bazıları, bugün Panda Yetiştirme Merkezi'ne akın eden insanlar gibi bu hayvanlara sevgi ve şefkat göstermek niyetinde değildi.

    1929 yılında Chengdu'ya gelen ABD Başkanı Theodore Roosevelt'in iki çocuğu, Kermit Roosevelt ve Theodore Roosevelt Jr, tüfeklerini omuzlarına asıp Chengdu dağlarında ava çıktılar ve bir pandaya ateş eden ilk Batılılar olarak tarihe geçtiler...

    Yaratan'dan ötürü yaratılanı seven gözler için, her canlı kendince sevimlidir. Ancak pandaların ayrı bir sevimliliği var. Varlıkları tehlike altında olduğu için, onlara karşı bir acıma duygusu da olabilir bu.

    Pandaların çok sevilmesinin başka yönleri de var. Chengdu, Çin'de Taoizmin beşiği. Taoizmin temel prensibi Yin ve Yang. Taoizme göre siyah ve beyaz, doğada iki karşı kutup. Bu iki kutup bir denge içinde var oluyor. Her şeyin bir karşıtı var ve hiçbir şey karşıtı olmadan açıklanamaz. Siyah-beyaz renkli pandalar, Yin-Yang felsefesinin sembolü olarak da görülüyor.

    Taoizmle bu ilişkilerinin yanı sıra; et yemeyen bu sevimli hayvanlar avlanma ihtiyacı duymuyorlar. Pandaların bu barışçı huyu da pek çok insanın onlara sempatisini artırıyor.

Zamanın sonsuzluğu

   Eski bir Hitit duası ''Tanrım, beni yavaşlat!'' diye başlar. ''Aklımı sakinleştirerek, kalbimi dinlendir. Zamanın sonsuzluğunu göstererek, bu telaşlı hızımı dengele.''

    Chengdu'da bir çayevinde oturarak bu Hitit duasını gerçekleştirebilirsiniz. Çayın tadından mıdır yoksa şehrin havasından mı, her yudumda sakinleşirsiniz. Saate bakma ihtiyacınız yoktur ve birşeylere yetişmek zorunda değilsinizdir. ''Anı yaşa'' sözü, Chengdu'da bütün bir zamanı tek bir anda yaşamaya dönüşür. İnsan kendini kendi benliğinde toplar, kendiyle bütünleşir. Artık hayattan zevk almanız kaçınılmazdır.

    Chengdu için bir ehl-i keyif şehri diyebiliriz. Bilhassa Jinli ve Kuan Zhai Xiangzi gibi antik sokaklarda çok sayıda bar ve kafe bulunuyor. İnsanlar vakitlerinin çoğunu evlerinde değil, sokakta, kafelerde, restoranlarda, çayevlerinde geçiriyor. Sevimli pandaların sakin ve kaygısız tavırları da şehrin bu özelliğiyle örtüşüyor. Chengdu'da insanlar, pandalar, bitkiler, günlük hayat, sakin ve dengeli.

Yemek sanatı

    Chengdu için bir lezzet şehri diyebiliriz.

    Çin'de yemek yemenin, karın doyurmaktan öte, bir sanata dönüştüğü yerler vardır. Sichuan mutfağı, Guangdong, Jiangsu ve Shandong mutfaklarıyla beraber Çin'in dört büyük mutfak kültüründen biri.

    Sichuan'da her yemek kendine özgü bir tada sahip ve hiçbir yemek birbirine benzemez. Bir şehirde zengin bir yemek kültürünün olması, o şehirde yaşayan insanların yaşam tarzının ne kadar gelişmiş olduğunu gösteriyor. Chengdulular, yaptıkları her şeyden keyif almayı biliyorlar.

    Chengdu'yu gerçekten tanımak istiyorsanız, onu önce dilinizle tatmalısınız. Sichuan'a özgü ateş kazanının meşhur acısı (hotpot) içinizi yakmalı ki daha sonra Chengdu'nun yerel tatlılarının tadına varabilesiniz. Chengdulu bir arkdaşım, biz nadiren evde yemek yeriz demişti.

Gönül sohbet ister, çay bahane...

    Chengdu için bir çay şehri diyebiliriz.

    Şehir kültürü açısından, Paris'te barlar, Viyana'da kafeler, eski İstanbul'da çayhaneler neyse, Chengdu'da çayevleri odur.

    Denilir ki, dünyanın en iyi çayevleri Sichuan'dadir, Sichuan'ın en iyi çayevleri ise Chengdu'da! Bu söz sadece Chengdu'daki çayevlerinin değerini belirtmek için söylenmiyor; aynı zamanda Chengdu kent kültürü ile çay arasındaki ilişkiyi de ifade ediyor.

    Chengdu'da nüfusun yarısı çayevlerinde yaşar. Özellikle kitle iletişim araçlarının hayatımıza dahil olmadığı dönemlerde, insanlar yaşadıkları çevreyle, ülkeleriyle ve dünyayla ilgili haberleri çayevlerinde duyarlardı.

    Qing Hanedanı döneminde Chengdu'da 516 sokak vardı ve bu sokaklardaki çayevlerinin sayısı 454'tü. Yani nerdeyse her sokakta bir çayevi bulunuyordu. 1930'lu yıllarda şehirdeki çayevlerinin sayısı 600'ü buldu ve buralar her gün 100 binden fazla insanı ağırlamaya başladı.

    Chengdu için gecesi uzun bir şehir de diyebiliriz. Chengdu'nun Kuan Zhai Xiangzi sokağındaki zarif kafe ve barlarda bütün bir akşamı geçirebilirsiniz. Kitap kurtları, kitap ile mekân arasındaki ilişkiyi önemser. Sıkı okurları şu konuda temin edebilirim: Kuan Zhai Xiangzi'da herhangi bir kafede hacimli bir kitabı tek oturuşta bitirebilirsiniz...

Ehl-i keyfin keyfini ne tazeler?

    Türkiye'de bu sorunun cevabı, taze elden, taze pişmiş, taze kahve tazeler. Çin'de ise, ehl-i keyfin keyfini tazelemesi için Chengdu'da bulunması yeterlidir.