Çinli bir yazarın Nobel edebiyat ödülünü alması, Çin'de kitapevlerine belli ölçüde hareketlilik getirdi. Nobel'in ardından Çin'de okuma oranının artması ümit ediliyordu, ancak beklendiği gibi olmadı; Çin Basın-Yayın Akademisi'nin hazırladığı rapora göre, 2012 yılında Çin'de okuma oranı önceki yıla göre yüzde 1,3 düşerek yüzde 76,3 olarak tespit edildi.
Gazete okuma oranındaki düşüş nedeniyle, kapsamlı okuma oranı yüzde 77,6'dan yüzde 76,3'e indi. Okurların yüzde 54,9'unu 18-70 yaşları arasındaki kişiler oluşturuyor.
Okuma biçimleri değişiyor
Okuma oranının yanı sıra, dikkat çekici bir konu da okuma biçimleri. Rapora göre, cep telefonu, tablet gibi elektronik ortamlarda kitap okuma oranı her geçen gün artıyor.
2012 yılında dijital ortamlarda okuma oranı yüzde 40,3. Bu alanda önceki yıla göre 1,7 puanlık artış olmuş. Herhangi bir Çin şehrinde metroya bindiğinizde, dikkatinizi çeken ilk şey, nerdeyse bütün yolcuların ellerindeki makinelere odaklanmış olmalarıdır. Çoğunluk bu aletleri oyun oynamak için kullansa da, e-kitap okurları da az değil. Onlara da artık ''e-okur'' demek lazım belki. Elleri gazete kağıdına, kitap sayfasına değmeyen, kitap kokusu nedir bilmeyen okur-yazarlar...
Çinliler yılda kaç kitap okuyor?
Peki, Çinliler yılda kaç kitap okuyor?
2011 yılında Çinliler yıllık ortalama 4,35 kitap okuyordu. 2012 yılında bu sayı 4,39'a çıktı. Çin, bu anlamda pek çok ülkenin gerisinde bulunuyor. Örneğin Koreliler 2011'de yılda ortalama 11 kitap okurken, Fransızlar 8,4 kitap, Japonlar 8,4 kitap, Amerikalılar 7 kitap okumuşlar.
2012 yılında Çin'de en popüler 10 yazar şöyle: İlk sırada elbette Nobelli Mo Yan var. Jin Yong, Lu Xun, Han Han, Chiung Yao, Lao She, Guo Jingming, Cao Xueqin, Ba Jin ve Bing Xin onu takip eden isimler.
2012 yılında Çin'de en çok okunan kitaplara bakalım: İlk dört sırada Çin'in klasik romanları yer alıyor, Hong Lou Meng (Kızıl Köşkün Rüyası), Sanguo Yanyi (Üç Krallığın Öyküsü), Shuihu Zhuan (Bataklık Kaçakları) ve Xiyou Ji (Batı'ya Yolculuk).
İlk onda Mo Yan'ın iki kitabı yer alıyor: Hong Gaoliang (Kızıl Darı Tarlaları) ve Juru Feitun (Büyük Göğüsler&Geniş Kalçalar).
Qian Zhongshu'nun ilk kez 1947'de yayımlanan ve 20. yüzyıl Çin edebiyatının başyapıtlarından biri olan Wei Cheng (Kuşatılmış Kaleler) adlı kitabı da listede. Wei Cheng, 1930'ların sonlarında Çin orta sınıfını alaycı bir dille anlatıyor.
İlk onda bir kitap da Rus edebiyatından; Nikolai Ostrovski'den Ve Çeliğe Su Verildi. 
Çinliler genel olarak roman okumayı seviyor. İkinci sırada biyografi türünün yer aldığı söylenebilir. Kitapevlerine girdiğinizde kapaklarında portreler olan biyografi kitaplarıyla karşılaşıyorsunuz. Insight China dergisinin geçen yıl yaptığı bir araştırmaya göre, Çin'de resmi yetkililer en çok biyografi kitapları okumayı seviyor. Ankete katılanların yüzde 50'si, okudukları kitapları yaptıkları işe göre seçtiğini söylüyor. Örneğin bir eyaletin tarım işleriyle ilgili bir yetkili, kitap seçerken öncelikle tarım alanında kendisini geliştirecek kitaplara yöneliyor. O alanda başarılı olmuş kişilerin biyografilerini okuyor.
Çince ''çeviride kayıp''
Okumaya meraklı her insanın kütüphanesinde birkaç Rus klasiği, Fransız gerçekçileri, Alman romantikleri bulunur. Fakat Çin klasiği ya hiç yoktur ya da yıllar evvel alınmış, fakat okuma güçlüğü nedeniyle tamamlanamamıştır.
Londra Kitap Fuarı'na katılan Çin Uluslararası Yayıncılık Grubu Başkan Yardımcısı Guo Xiaoyong ''Çince kitapların ithal edilmesinin önündeki en büyük engel çeviri'' dedi. Londra'ya 700'den fazla kitap götürdüklerini ifade eden Guo, bu kitapların genel olarak modern Çin toplumu, edebiyat, lisaniyat, geleneksel Çin tıbbı, çocuk kitapları ve sözlüklerden oluştuğunu söyledi.
Yabancılar Çin'in gelişimine ilgi duyuyor
Xinhua haber ajansına açıklama yapan Guo Xiaoyong, yabancıların en çok Çin'in gelişimiyle ilgilendiklerini söylüyor. Guo'ya göre, Çin'in yükselişi nedeniyle, Çin kültürü dünya genelinde ilgi çekmeye başladı ve Çince kitaplara talep arttı.
''Bizim işimiz, insanların Çin toplumunu daha iyi tanımaları için Çin kültürünü teşvik etmektir'' diyen Guo Xiaoyong, önlerindeki en büyük engelin çeviri olduğunu söylüyor ve şunu ekliyor: ''Mo Yan'ın Nobel kazanması, çevirinin ne kadar önemli olduğunu bir kez daha kanıtladı.''
Çince ile Türkçe arasındaki çeviriler artmalı
Mo Yan kitapları Türkçeye çevriliyor. Kısa süre sonra kitapevlerinde görebileceksiniz. Çevirinin İngilizce üzerinden yapıldığını sanıyorum. Türkler ve Çinlilerin birbirlerini üçüncü bir dil üzerinden okumaları trajikomik bir durum. Karşılıklı kültür yılları vesilesiyle iki tarafın yetkilileri bu alandaki sıkıntıları ifade ettiler; Türkiye Kültür ve Turizm Bakanı Ömer Çelik ''aradaki oryantalist dilden kurtulmalıyız'' dedi.
Türkler ve Çinlilerin tarih içinde bu kadar ayrı düşmeleri, Türkiye Türkçesi ile Çince arasındaki mesafenin de açılmasına neden oldu. Oysa Türkçeye ilk çevirilerin Çinceden yapıldığını biliyoruz; coğrafi, siyasi, kültürel faktörler göz önünde bulundurulduğunda bunun aksini söylemek pek de mümkün değil. Türkçenin Arapça ve Farsça ile teması çok daha sonradır.
Umarız karşılıklı kültür yılları, birer yıla özgü etkinlikler olarak kalmaz ve karşılıklı bir çeviri hareketine vesile olur.
