Besim Dellaloğlu'nun Ahmet Hamdi Tanpınar kitabının son cümlesi şöyle: ''Tanpınar Türkiye'dir!'' Dellaloğlu'na göre, Türkiye'nin yaşadığı modernleşmenin trajedisini en çarpıcı biçimde anlatan yazar Tanpınar'dır. Tanpınar, tam da bu trajedinin yazarıdır ve bundan beslenmiştir. Türkiye'yi daha yakından tanımak isteyen Çinli dostlarımı Tanpınar'a yönlendirişim bu sebepten.

    Çinli dostlarıma, ''Peki, bir yabancı olarak ben, Çin'i ve Çin toplumunu nasıl tanıyabilirim?'' diye sorduğumda, verdikleri müşterek bir cevap var: Lu Xun.

    Çinli yazar Yu Hua'nın son kitabının adı ''10 Kelimede Çin''; Yu Hua'nın Çin'i anlatmak için seçtiği on kelimeden biri Lu Xun. Modern Çin edebiyatının kurucusu olarak anılan Lu Xun'u okumadan, Çinliler'i anlamak zor olacaktır. Çünkü Lu Xun de, tıpkı Tanpınar'ımız gibi, Çin toplumunun yaşadığı trajediyi -açlıktan, savaştan, işgallerden ziyade- zihinlerde yaşanan trajediyi en iyi anlatan kalemdir. Lu Xun, Çin'dir!

    Lu Xun Müzesi

    Lu Xun'u tanımaya başlamak için elbette ilk adres yazarın eserleri. Bir diğer adres ise başkent Beijing'deki Lu Xun Müzesi. Lu Xun'un eski evi olan bu yapı, daha sonra müzeye dönüştürülmüş. Müzede el yazmaları, mektuplar, günlükler, fotoğraflar ve yazarın diğer kişisel eşyasını içeren, 21 bin 842 parça kültürel emanet muhafaza ediliyor.

    1881 yılında dünyaya gelen Lu Xun'un asıl adı Zhou Shuren. Yazılarında ''Lu Xun'' mahlasını kullanan yazar, Çin'in güneydoğusundaki Zhejiang eyaletine bağlı Shaoxing'de toprak sahibi bir ailede büyür. Lu Xun'un büyük babası, Çincede jinshi denilen devlet derecesine sahipti ve Qing Hanedanı döneminin son yıllarında Beijing'deki Emperyal Hanlin Akademisi'ne kabul edildi. Bu akademi tarih yazımıyla uğraşıyordu.

    Lu Xun 12 yaşında bir Konfüçyus okuluna giderek, Konfüçyus'un eserleri üzerinde çalışmaya başladı. Shaoxing'de bulunan okulun adı Sanweishuwu'dur. Yani ''Üç Tat Kitapevi.'' Bu okulda sadece Konfüçyus çalışmaları yapılıyordu.

    Lu Xun 13 yaşına geldiğinde, dedesinin adı Akademi'de bir sınavla ilgili usulsüzlüğe karışmıştı; bunun üzerine dedesi tutuklandı. Bu olayın ardından Lu Xun'un babası ciddi şekilde hastalandı. Ailede maddi sıkıntılar başlamıştı. Genç Lu Xun, sık sık rehinciye giderek, babasına ilaç alabilmek için bazı aile mülklerini rehin bırakıyordu.

    1898 yılında Shaoxing'den ayrılan Lu Xun, Nanjing'e giderek burada modern eğitim veren Nanjing Madencilik ve Demiryolu Okulu'na başladı. Dört yıl sonra bu okuldan mezun oldu. Lu Xun, bu okulda Batılı yazarların eserleriyle karşılaştı ve geleneksel Çin felsefesinin haricinde başka bakış açılarıyla tanıştı. Mesela Nanjing'deki öğrencilik yıllarında Thomas Henry Huxley'in Evrim ve Ahlak kitabını elinden düşürmedi.

    Sorun fiziksel değil, zihinsel..

    1902'de Çin hükümetinin bursuyla Japonya'ya gitti. İlk iki yıl Japonca çalıştı. Yurt dışında gelişen Çinli öğrenci topluluğu içinde Mançurya karşıtı devrimci fikirlerin etkisinde kaldı. Nihayet, ulusal ezilmişliğin bir simgesi olan saç örgüsünü kesti. Bu dönemde bilimkurgu ve jeoloji alanında bazı çeviriler yaptı. 1904'te Sendai Tıp Akademisi'ne başladı. Bu okuldaki ikinci yılında Rus-Japon savaşıyla ilgili bir kısa film izledi; filmde, Japon askerleri tarafından casuslukla suçlanan bir Çinli vardı, bu Çinli, Japon askerleri tarafından dövülürken, etraftaki Çinliler olan biteni izliyordu. Lu Xun bu sahneyi gördüğünde, Çin'in hastalığının fiziksel değil, zihinsel olduğunu anladı. Ve o an, tıp alanındaki kariyerine son verme kararı aldı; edebiyata yönelecekti. Ait olduğu toplumun sorunları, ilaçlarla değil, romanlarla, hikâyelerle çözülebilirdi.

    Tokyo'ya döndüğünde ''Vita Nova'' (Yeni Yaşam) adlı bir dergi çıkarma girişimi olduysa da, olumlu bir netice elde edemedi. 1907-1908 yıllarında bilim tarihi, edebiyat ve felsefe üzerine makalelerini bir seri olarak yayımladı. Aynı dönemde Doğu Avrupa ve Rus edebiyatından Çince'ye çeviriler yaptı.

    1909 yılında, ailesinin maddi problemleri nedeniyle Çin'e döndü. Önce Hangzhou'daki Zhejiang Öğretmen Okulu'nda hocalık yaptı, sonra Shaoxing'deki bir okulun müdürlüğünü üstlendi. 1911 Devrimi, Qing Hanedanı'nın yıkılmasını beraberinde getirse de, genel olarak sosyal hayatta köklü değişiklikler yaratamadı. Eski hayat tarzı devam ediyordu. Bu durum, Lu Xun'u hayalkırıklığına uğrattı.

    1912 yılında, bir arkadaşının önerisiyle, Nanjing'de yeni kurulan geçici Çin Cumhuriyeti'nin Eğitim Bakanlığı bünyesinde çalışmaya başladı. Bu dönemde resmi çalışmalarının yanı sıra, Shaoxing kentindeki yerel tarihi kayıtları toparladı ve bu eserleri tetkik etti. 6 Hanedanlık dönemine (Nanbeichao dönemi) ait taş eserlere ulaştı.

    1918 yılının Mayıs ayında Yeni Gençlik mecmuası, Lu Xun'un ''Bir Deli Adam'ın Günlüğü'' adlı hikâyesini yayımladı. Lu Xun, bu hikâyede, toplumdaki riyakârlığı ve merhametsizliği sert bir dille ve hiciv yoluyla tenkit etti. Bu hikâyenin bir önemi de şudur; yazar ilk kez bu hikâyesinde Lu Xun mahlasını kullanır. Daha sonra yine hicivsel bir roman olan ''Ah Q'nun Yaşam Öyküsü''nü yazdı.

    ''Çin Cumhuriyeti'nin en karanlık günü''

    18 Mart 1926'da Duan Qirui'nin başında bulunduğu diktatör yönetime bağlı askerler, protesto gösterisi yapan silahsız öğrencilere ateş açtı. Olayda 47 kişi ölürken, 200'den fazla kişi yaralandı. Ölenler arasında Lu Xun'un iki öğrencisi, Liu Hezhen ve Yang Dequn de yer alıyordu. Lu Xun, bu gün için ''Çin Cumhuriyeti tarihinin en karanlık günü'' tabirini kullanmıştır. Yazdığı eleştirel yazılar nedeniyle ''istenmeyen adamlar'' listesine eklenen Lu Xun, Fransa ve Almanya'ya sığındı ve bu ülkelerdeki Japon hastanelerinde çalıştı. Kısa süre sonra ülkesine döndü.

    Bu süreçte öğrencisi Xu Guanping'e aşık oldu. Ağustos ayında Beijing'den ayrıldı; Beijing'deki yoğun politik havadan sıkılmıştı ve maaşlar çok yetersizdi. Maddi imkânların daha iyi olduğu, yeni kurulan Xiamen Üniversitesi'ne başvurdu.

    Lu Xun, Ağustos 1926'da, Xiamen Üniversitesi Çin Edebiyatı ve Araştırmaları Bölümü'ne profesör olarak atandı. Buradaki görevi, Çin edebiyat tarihini ve Çin romanlarını incelemekti. Bu dönemde ''Tang ve Song Dönemlerinden Kısa Hikâyeler'' dahil olmak üzere üç kitap hazırladı. 1927'de Hong Kong'u ziyaret etti ve burada iki ders verdi. 12 Nisan 1927'de Chiang Kai-Shek, komünistlere karşı bir operasyon başlattı, bu süreçte Lu Xun'un bir grup öğrencisi ihbarlar sonucu tutuklandı. Lu Xun, öğrencilerinin serbest bırakılması için fakültede düzenlenen mitinglere katıldı, fakat sonuç alınamadı. Bunun üzerine görevinden istifa etti.

    Edebi üretkenlik ve bedenin çöküşü

    Lu Xun ve Xu Guanping, 1927 yılının Ekim ayında Shanghai'da bir ev tutarak beraber yaşamaya başladılar ve 1929'da çiftin bir çocuğu oldu. 1932-1936 arasındaki yıllar Lu Xun için edebi üretkenliğin bir hayli yüksek olduğu bir dönemdi. Bu dönemde yaptığı çalışmalar 10 cilt tutuyor. Belki de bu üretkenlik nedeniyle bedeni tahrip oldu. Kronik bir sigara kullanıcısıydı. 1936 yılına gelindiğinde 40 kiloya kadar düşmüştü. Akciğer tüberkülozu vücuduna musallat olmuştu. 19 Ekim 1936'da hayatını kaybetti. Shanghai'daki Lu Xun Parkı'na defnedildi.

    Sol ideallere sempati duyan, 1930'lu yıllarda Shanghai'daki Sol Kanat Yazarlar Birliği'nin başkanlığını da yapan Lu Xun, yaşamı boyunca Çin Komünist Partisi'ne hiçbir zaman üye olmadı. Çin Halk Cumhuriyeti'nin kurucusu Mao Zedong, Lu Xun'un hayranıydı.

    Yazıları, bugün Çin'deki ilk ve ortaokullarda zorunlu okuma listesinde yer alan Lu Xun, Konfüçyus ile beraber, modern Çin toplumunun en temel dayanaklarından biri olmayı sürdürüyor.