Bruce Lee efsanesinin asla bitmeyeceğini biliyoruz; fakat yine de, onun sıkı hayranlarından birinin Mao Zedong olduğunu ve Çin liderinin Bruce Lee'yi "kahraman" olarak adlandırdığını öğrenmek sizleri şaşırtabilir.
Hem dövüş sanatları efsanesi Bruce Lee, hem de Çin Halk Cumhuriyeti'nin kurucusu Mao Zedong, aslında kendi tarzlarında dünyaya şunu ilan etti: Çin halkı ayağa kalktı…
Mao, bunu 1949'un 1 Ekim günü, cumhuriyetin kuruluşunda duyururken; Bruce Lee ise bunu sinema diliyle anlattı: Hem de hiçbir tercümeye ihtiyaç duyulmaksızın, üzerinde Çinlileri aşağılayan yazıların bulunduğu tabelaları tekmeleyip, parçalara ayırarak... (Shanghai'nin koloni döneminde, Çinlilerin aşağılanması için başvurulan yollardan birine gönderme yapan bu gibi sahneleri, Öfkenin Yumruğu filminden hatırlayabiliriz.)
Bu, bize Çin liderinin neden kungfu efsanesi Lee'nin büyük bir hayranı olduğuna dair ipuçları veriyor.
1974 yılında Mao Zedong'a katarakt teşhisi konmuş ve doktorları ona daha az okumasını tavsiye etmişti. Bu, Çin liderinin sinemaya yoğunlaşmasına neden oldu. Abraham Lincoln ve Napolyon'un da aralarında bulunduğu birçok kişinin hayatlarını konu alan filmleri yoğun olarak izledikten sonra Mao, rotasını Hong Kong'a çevirdi.
Hong Kong'dan Mao'nun istediği filmleri bulma görevi de, ileriki tarihlerde Kültür Bakanı Yardımcısı olacak Liu Qingtang'a düşmüştü.
Bruce Lee'yi henüz kimse tanımıyordu
O günlerde, Hong Kong ile Çin'in ana kesimi arasında bir kültürel değiş tokuş yoktu. Liu, Guangdong'a gitti ve yerel yönetimin yardımlarını istedi, fakat sonuç alamadı. Nihayet, Xinhua haber ajansının Hong Kong bürosu şefi imdadına yetişti ve avukat bir arkadaşı aracılığıyla yardım edebileceğini söyledi. Arkadaşı, Hong Kong sinemasının patronu konumundaki Sir Run Run Shaw'u tanıyordu.
Shaw, baştan bu teklifi mesafeli karşıladı. Shaw'un, Çin'in ana kesiminin siyasi kampanyalarının hedefi olmaktan korktuğu belirtildi. Shaw, daha sonra ise bu konuda yumuşadı, ancak hâlâ filmleri kimin izlemek istediğinden bihaberdi.
Başrollerinde Bruce Lee'nin oynadığı üç film hazırlandı. Bruce Lee, o dönemde, tamamen kendi içine kapalı olan Çin'in ana kesiminde hiç tanınmıyordu.
Konu hakkındaki şöyle bir detayı da atlamayalım: Hong Kong'dan bir film eleştirmeni Reeve Wong, bu konudaki bazı noktaların muğlaklığını koruduğunu söylüyor. Çünkü, Bruce Lee genellikle Golden Harvest firmasıyla çalışmıştır ve bu firma, Shaw'un firmasına rakiptir. Wong böyle söylese de, Liu Qingtang, filmleri kiralayanın Shaw olduğunda ısrar ediyor. Wong'a göre bu bir dil sürçmesi de olabilir; zira Shaw, o dönemin en meşhur kişilerinden olduğu için ismi herkesin dilindeydi.
"Bruce Lee bir kahraman"
Mao Zedong, kendisine getirilen filmleri izlerken yanı başında bulunan Liu, Çin liderinin Büyük Patron (The Big Boss), Öfkenin Yumruğu (The Fist of Fury) ve Ejder Yolu (The Way of the Dragon) adlı filmleri izlediğini belirtiyor.
Mao, çok heyecanlanmış ve bu yapımları övgüye boğmuştu. Öfkenin Yumruğu'nu ilk izlediği esnada göz yaşlarına engel olamamış ve Liu'yu yanına çağırarak, "Bruce Lee, bir kahraman" demişti.
Mao'nun bu filmi iki kez daha izlediğini söyleyen Liu, Çin liderinin üç kez seyrettiği başka bir film bilmediğini ifade ediyor.
Filmlerin Hong Kong'a gönderilme vakti geldiğinde ise, buna kimse, Mao'nun filmleri tekrar izlemeyi isteme ihtimali varken, cesaret edemedi. Ancak Mao ağır bir şekilde hastayken, filmlerden ikisi geri gönderildi.
Mao Zedong, takdirini umuma ilan etmiş olsaydı, Bruce Lee, derhal genci yaşlısı tüm Çinlilerin örnek alacağı, taklit edeceği büyük bir figür haline gelecekti.
Neyse ki, Bruce Lee'nin yardıma ihtiyacı yoktu. Lee, ulusal bir kahraman olmanın üzerine çıktı ve sınırlar ötesinde popüler bir isim oldu.
Mao Zedong'un da gözlemlediği gibi, Lee'nin filmleri iyi ve kötü arasındaki mücadeleyi anlatıyor ve Lee, burada iyiyi ve iyiliği savunuyor.
Çin'in en önemli sinema yıldızı kimdir, diye sorulduğunda farklı cevaplar gelebilir. Fakat, büyük bir kesim Bruce Lee ismi üzerinde mutabıktır. En iyi ya da en yakışıklı oyuncu olmasa da ve sınırlı sayıda filmde boy göstermiş de olsa…
Muhteşem bir kungfu dövüşçüsü olan Bruce Lee, ekrana uygun stili ve görüntüsüyle kungfuyu beyaz perdeye taşımış; diğer yandan da, Asyalı erkeklere dair basmakalıp yargıları yerle bir ederek, bu kimliğe yeni ve bambaşka bir estetik kazandırmıştır.
Çizdiği güçlü imajı başkası çizemedi
Asyalı erkekler için, -global ölçekte- halkların bilincini şekillendiren Hollywood yapımlarının başrollerinde görünmek çok zordur. Çok eski tarihlerde, Asyalı karakterler, Asyalı olmayan aktörlerce canlandırılıyordu. Aktörler, yüzlerini sarıya boyuyor, takma diş kullanıyor ve gözlerini çekikleştirmeye çalışıyorlardı. Asyalı kadın oyuncular için ise bu süreci aşmak görece kolay olmuştur. Rolleri kısıtlı olsa da, etkileyici ve farklı güzellikleriyle birçok yapımda rol alma şansı bulmuşlardır. Çinli erkek karakterler, genelde zayıf veya kötü karakterler olarak çiziliyordu. Jackie Chan ve Jet Li'yi bile ele aldığınızda, aslında onların bu durumu değiştirdiklerini söyleyemeyiz. Her ikisi de kısıtlı rolleri üstlenen karakter oyuncularıdır ve ikisi de, Asya erkeği için Bruce Lee'nin yaptığı gibi güçlü bir imaj çizememiştir.
Film yapımcıları, Bruce Lee'nin hayatını anlatan bir filmde, ilginç bir şekilde, Lee'nin halka yansıtılan imajı ile çelişen kişisel özelliklerini de göstermekten geri durmadı. Mesela, Lee'nin miyop olduğu gerçeğini. Bruce Lee'yi kalın gözlüklerle düşünebiliyor musunuz? Gençliğinde çok çekingen olduğu, istediği kızla dans edemediğinden erkek kardeşiyle dans etmeyi yeğlediği de bu filmlerle izleyenlere aktarıldı. Tabii ki, sokak kavgaları ise işin en efsanevi kısmıydı...
Mao'nun "kahraman" demesi boşuna değil
Bruce Lee, ilk kez 1950 yılında Çocuk adlı filmde bir küçük yıldız oyuncu olarak boy göstermişti. 1957 yılında Fırtına'da (Thunderstorm) idealist bir genci oynamıştı. İlk dönem filmlerinde Lee'nin oyunculuğuna ve yeteneklerine dair ipuçları bulmak da mümkündür.
Beyaz perdedeki görünümü ve etkileyiciliği açısından Bruce Lee'nin bir benzeri daha yoktur. Bruce Lee, daha önce kimsenin yapamadığını yapmış ve hâlâ da kimsenin başaramadığı bir kariyer çizmiştir. Mao Zedong'un ona "kahraman" demesi boşuna değildir.
Kaynak: China Daily, Raymond Zhou
