6. Uluslararası Türk-Asya Kongresi, İstanbul'da 8-9 Haziran günlerinde Türk Asya Araştırmalar Merkezi (TASAM) tarafından düzenlendi. Çin, Hindistan, İran, Endonezya ve Mısır gibi pek çok ülkeden bakan, diplomat ve akademisyenin konuşmacı ve izleyici olarak katıldığı toplantıda, Asya'da son durum, çok taraflı ilişkiler ve dünya barışı konuları ele alındı. Konuşmacılardan biri de, Çin Uluslararası Çalışmalar Enstitüsü (CIIS) Başkan Yardımcısı Prof. Manyuan Dong'du.

Prof. Manyuan, 10 yıl önce Çin'in Ankara Büyükelçiliği'nde görev yapmış ve dört yıl Türkiye'de kalmış bir diplomat, dış politika uzmanı. Prof. Manyuan, İstanbul'da CRI'nın sorularını yanıtladı.

CRI: Daha önce Türkiye'de hangi dönemde bulundunuz?

PROF. MANYUAN: 1999 ile 2002 yılları arasında Türkiye'de görev yaptım.

CRI: O günden bu yana 10 yıl geçti ve bu yıl Çin ile Türkiye arasında diplomatik ilişki kurulmasının 40. yılı. Bu geçen 10 yılda neler değişti? Bize bir karşılaştırma yapabilir misiniz? İlişkilerde nasıl bir gelişme oldu?

PROF. MANYUAN: 10 yıl öncesiyle bugünü karşılaştırmak ve geçen sürenin bir değerlendirmesini yapmaktan çok memnun olurum. Burada bulunduğum 10 yıl öncesi ile bugün arasında iki ülke arasındaki ilişkilerde kaydedilen gelişme ve dostluğu görmek çok heyecan verici.

Örneğin 10 yıl önce, iki ülke arasındaki ticaret hacmi 1,2 milyar ABD Doları'ydı. Ama geçen yıl ticaret hacmi 18,7 milyar dolar oldu. Yani 10 kattan daha fazla arttı. Bu, iki ülke arasındaki ekonomik işbirliğinin arttığını, iki halkın da çıkarlarına uygun olduğunu gösteriyor. Her iki ülkenin halklarından da güçlü destek görmektedir. İkinci olarak, öyle sanıyorum ki, iki ülke, küresel ölçekte birbirlerinin stratejik önemini daha iyi anladı ve her iki ülkenin devlet yetkilileri karşılıklı ziyaretleri sıklaştırdı. Bu yıl, Çin Cumhurbaşkanı Yardımcısı Xi Jinping Türkiye'yi ziyaret etti ve bu ziyaret çok verimli oldu.

Yine nisan ayı başlarında, Türkiye Başbakanı Tayyip Erdoğan Bey Çin'i ziyaret etti, o da çok verimli geçti. Çünkü her iki ülkenin liderleri, ilişkileri nasıl geliştirebileceklerini, bölgesel konularda nasıl işbirliği yapabileceklerini etraflıca tartışma imkanı buldular. Ayrıca, çok önemli işbirliği anlaşmaları imzaladılar.

Dördüncü olarak, iki ülke arasındaki kültür alışverişi yeni bir döneme girdi. Bildiğim kadarıyla, giderek daha çok sayıda Türk genci Çince öğrenmek istiyor. Ayrıca, Çin'i turist olarak ziyaret etmeye ilgi duyuyor. Tam tersi, Çinli gençler için de geçerli. Karşılıklı ilişkilerin daha da gelişeceği konusunda çok iyimserim.

CRI: İki ülkenin küresel meselelerde de anlaşacağını düşünüyor musunuz?

PROF. MANYUAN: Evet! Çünkü her iki ülke de G-20'ye bağlı, her ikisi de G-20 üyesi. Bizler, uluslararası finans sistemi, uluslararası ticaret sistemi ve uluslararası kaynakların dağılım sistemindeki reformlardan sorumluyuz. Birçok ortak konuyu paylaşıyoruz: Dünya barışını ve bölgesel istikrarı nasıl koruruz, ekonomik ve sosyal kalkınmayı sağlarız? Aslında, uluslararası alanda iki ülke birbirini destekliyor.

CRI: İki ülke arasında önemli bir fark var: Türkiye NATO üyesi, ama Çin, NATO üyesi değil. Öte yandan Çin, NATO üyesi değil, ama SİÖ üyesi. Şimdi önemli bir adım atıldı ve Türkiye SİÖ'ye "Diyalog Ortağı" oldu. Bu durumu nasıl değerlendiriyorsunuz?

PROF. MANYUAN: Öncelikle, Türkiye'nin bir NATO üyesi olması, Çin ile Türkiye arasındaki ilişkiyi geliştirmenin önünde bir engel değil. Bir engel olduğunu düşünmüyorum. İkinci olarak, SİÖ Zirvesi'nde üye ülkeler Türkiye'yi "diyalog ortağı" olarak kabul etti. Bu durum, hem SİÖ hem de Çin ile Türkiye arasındaki karşılıklı ilişkilerin önemini gösteriyor. Bu adım, Çin ile Türkiye arasındaki dostluk ilişkisinin ileriye doğru gelişmesinde itici bir güç olacak çok önemli bir adımdır.

CRI: Sizce Türkiye, SİÖ üyesi olacak mı?

PROF. MANYUAN: Göreceğiz, bekleyip göreceğiz…

CRI: Çok teşekkür ederiz.

PROF. MANYUAN: Rica ederim, memnun oldum.