CRI Hakkında | Eski Versiyonumuz
Davorların halk kültürü
  2016-07-27 11:49:46  cri

 

Qing Hanedanı'nın Qianlong İmparatoru Dönemi'nin 28. yılında (1763), 1018 Davor asker, aileleriyle birlikte Xinjiang'ın İli bölgesine konuşlandırıldı. Bu askerler ayrıca Taerbahatai ve Kaşgar bölgelerinde de görevlendirildi ve iki yılda bir rotasyon yapıldı. Davorların Xinjiang'da yerleşmesinden bu yana yaklaşık 250 yıl geçti. 1911 Yılı Devrimi'nden sonra Davor erkekler askerlikten alındı ve köylü haline geldi. Bu köylüler, kendi güçleriyle yeraltı evleri ve su kanalları yapıp bakir toprakları işleyerek, yeni hayatlarına başladı. Bu Davorlar çabalarıyla Tarbağatay Dağı eteğindeki bakir toprakları bereketli topraklar haline getirdi. Davorlar buğday, mısır, kuru fasulye, keten ve ayçiçeği gibi tarım ürünlerinin yanı sıra, evlerinin önünde ve arkasında patates, havuç, yeşil turp, Çin marulu, acı biber ve patlıcan gibi sebzeler de yetiştirdiler.

Çin Halk Cumhuriyeti'nin kurulduğu yıllarda, Xinjiang'da yaşayan Davorların nüfusu 1800 kişi kadardı, bu sayı 2010 yılında 6 bin 884'e çıktı. Xinjiang'ın tek Davor köyü olan Aşili Davor Milliyeti Köyü Çöçek şehrinde yer alıyor. Bu köyde yaşayanlar esas olarak tarımla uğraşıyor.

Yemek kültürü

Davorların yemeklerinin çoğunluğu kısır ateşte uzun süre pişirilerek yapılır. Sofrada zengin sebze çeşitleri bulunduğu için Davorlar arasında "Bir yıllık yemeklerin yarısını sebzeler oluşturur" sözü yaygındır. Yazın tükenmemiş sebzeler güneşte kurutulup saklanır ve kışın yeniden çıkartılıp etle beraber kısık ateşte pişirilerek yenir.

Davorlar dürüst, açık sözlü, cömert ve konuksever insanlar olarak bilinir. Davorlar, evlerinde ağırladıkları konuklarına muhakkak en güzel yemekleri sunarlar. Eğer saat geç olmuş ise, Davorlar konuklarının karanlıkta yola çıkmasına izin vermez kalmaları için ısrar ederler. Her ne şartta olursa olsun, Davorlar konuklarını reddetmezler.

Xinjiang'da yaşayan Davorların kahvaltısında genel olarak sütlü çay, ekmek, tereyağı, şeker, bal ve yumurta yenir. Davorların yemeklerinin önemli kısmını hamur yemekleri oluşturur; nan (Xinjiang bölgesinde yaygın olan ekmek), krep ve kızartılmış uzun hamur bunlar arasındadır... Davorların sofralarında etli yemek eksik olmaz. Bayramlarda genel olarak sığır ve koyun kesilir. Baharda toprakları sürmeden ve yazın hasattan önce enerji vermek amacıyla koyun kesilir ve yenir. Kış öncesinde, Davorlar evcil hayvanları kesip, etlerini pastırma yapıp veya kurutup kış için stok yapar. Haşlanmış koyun eti Davorlarda çok yaygındır, özellikle misafir geldiğinde mutlaka haşlanmış koyun eti ikram edilir. Süt ürünleri de Davorların günlük yaşamında çok tüketilir.

Xinjiang'daki Davorlar diğer etnik gruplarla bir arada yaşadıktan sonra, onların yemeklerini de öğrendiler. Mesela ekmek, kavurulmuş yemek ve Uygur pilavı ile "jiaozi" olarak bilinen Çin mantısı Davorlarda çok yaygındır ve yeni yılı karşılamak için hazırlanan yiyecekler arasında yer alıyor.

Davor erkekler eskiden gergin ve sıkıcı askerlik günleri sırasında sigara tiryakisi oldular ve böylece zamanla tütüne değer verme geleneği oluştu. Mesela, tütün sık sık hediye olarak verilir; gelinler kocalarına nakışlı tütün keseleri hediye eder; gelinler kayınvalide ve kayınpederlerine diz çöküp başlarını eğip tütün sunar; erkekler de pipo yapmada ustadır; evde yaşlılar vefat ettikten sonra cesedin sol kenarına tütün ve pipo konulur; vefat edenin ailesine gidenler, kapıdan girince ölünün yakınlarına tek tek tütün sunduktan sonra, hatıra levhası önünde başsağlığı dileğinde bulunmak amacıyla bir bardak alkollü içkiyi yere döküp kağıt yakar.

Sanat ve eğlence

Davorlar, dans etmeye ve şarkı söylemeye yatkın bir etnik gruptur. Çöçek şehrindeki Aşili Davor Milliyeti Köyü, "Şarkı ve Dans Memleketi" olarak nitelendirilir. Davorlara özgü birçok dans vardır; Lurigele dansı, Ahanbei dansı, Wenrentek dansı, Yerkledk dansı, Suorituoka dansı ve Saberdan dansı bunlar arasındadır Davor dansları, eğlenceli, çeşitli, aktarılabilir ve yaratıcı olmak gibi özgün özelliklerle sahiptir. Nezaket, şefkat, gevşeme ve kuvvetlilik de Davor danslarının nitelikleri arasındadır. Dansçılar genellikle şarkı söyleyerek birbiriyle yarışır gibi dans eder. Şarkı bazen koro, bazen düet, bazen soru-cevap şeklinde söylenir. Dans hareketleri ise neşeli, hızlı ritimli ve duygu doludur.

Davorlar sadece kendi danslarını değil, Rusların step danslarını, Uygur danslarını ve Moğol danslarını da yapar. Davor şarkıları nişan ve düğün kutlamasından at, kartal ve inek gibi hayvanları övmeye kadar zengin konuları kapsar. Bu şarkılar, koyu bir yaşam havası taşır. Benzetme usulü kullanılan sade ama canlı şarkı sözleri derleme ve şiir özelliklerine sahiptir.

"Güreş memleketi" olarak da nitelendirilen Xinjiang'daki Aşili Davor Milliyeti Köyü, 1950'li yıllardan 20. yüzyılın sonuna kadar yaklaşık 30 ünlü güreşçi yetiştirdi. Ulusal yarışmalarda başarılar kazanan bu güreşçilerden bazıları milli takıma alındı ve uluslararası turnuvalara katıldı. Davorların geleneksel sporu hokeydir (beikuo). 1980 yılında İç Moğolistan'daki Molidava Davor Özerk İlçesi'ne, Çin Devlet Spor Komitesi tarafından "Hokey Memleketi" unvanı verildi.

Davorlar tarih boyunca atlı araba kullandı ve çok eskiden çiftlik hayvanı yetiştirmeye başladı. Sığır ve at Davorların temel üretim unsurudur. Ata binerler ve kağnılarla insan ve eşya taşırlar. Sığır ayrıca tarla sürme, tahıl taşıma ve harman dövme gibi tarımsal çalışmalarda da kullanılıyor. At sırtında ok atmaya ve binicilik sporlarına yatkın olan Davorlar, "at üstündeki" etnik gruplardan birisi olarak biliniyor. At, Davorların en temel ulaşım aracıdır. Ata binmek zamanla bir milli tören, spor ve eğlence haline geldi. Xinjiang'da yaşayan Davorlar, Kazak etnik grubuyla beraber yaşadığı için, "post oyunu"nu da öğrendiler ve bu konuda çok yeteneklidirler. Çubuk çekme ve boyun gücü yarışı da Davorların geleneksel sporlarındandır.

Geleneksel bayramlar

Anie Festivali, Hanların Bahar Bayramı'yla eş zamanlı olarak kutlanmasına rağmen, Davor etnik grubunun özelliklerini taşır. Bayram arifesinde, Davorlar kapılarının önünde şenlik ateşi yakar, bu 15 gün sürer. Bayram arifesinde ölen büyükleri anmak için tablet kurulur ve evin farklı yerlerinde bulunan Tengerr Baerken (Gök Tanrısı), Huozhuoer Baerken (Atalar Tanrısı) gibi tanrı tabletlerine tapınılır. Bayram arifesinde Davorlar büyüklere saygı göstermek için diz çöküp boyunlarını eğerek içki sunar ve uzun ömür diler. Sonra aile üyeleri bir arada yemek yer. Arife gecesinde bütün Davor ailelerinde gece uyumadan etli jiaozi (Çin mantısı) yapılır. Bahar Bayramı sırasında Davorlar üç yıl içinde ölen yakınları için anma tabletleri kurar. Bayramlaşmaya giden insanlar anma tabletlerinin kurulduğu ailelerin evlerinden geçerken mutlaka girip başsağlığı dileğinde bulunur.

Bayramın ilk gününde, Davorlar önce yaşlıların evlerini ziyaret eder. Diz çöküp boyunlarını eğerek kendi hazırladıkları içkiyi yaşlılara ikram ederler ve bunun karşılığında yaşlılardan güzel dilekler alırlar. Davorlar yaşlıları selamlarken, sol ellerini sağ dizin üstüne koyar, sol bacaklarını 90 derece eğip, sağ dizini yere yaklaştırarak çökme hareketi yapar ve "selam" anlamına gelen "Eergebayijiao" der. Yakın akrabalar bayramın ilk gününde tek tek ziyaret edilir ve bu ziyaretler gece yarısına kadar sürer. Bayram sırasında at veya kızağa binerek ziyarete gitmek, Çöçek şehrinde yaşayan Davorların geleneğidir. Davorlar genellikle grup olarak ziyarete gider. Bir grup gittikten sonra diğer bir grup gelir. Davorların Bahar Bayramı mutluluk ve yoğun bayram havasıyla doludur.

Yuanxiao Bayramı, Çin takvimine göre yılın ilk ayının 15. gününde baharın gelmesinden sonraki ilk dolunay gecesinde kutlanır. Davor dilinde, "Kaqin" denilen Yuanxiao Bayramı'nın diğer adı Fener Bayramı'dır.

Huowudu Günü, yani "Kara Kül Günü", yeni yılın ilk ayının 16. günü kutlanır. Bu günde, genç erkekler ve kızlar birbirinin yüzlerine kazan dibindeki kara külü sürerek şakalaşır ve yeni yılı kutlu olmasını diler.

Barınma örfleri

Xinjiang'da yaşayan Davorların evleri genellikle üç odalıdır. Ortasında mutfak olarak kullanılan oda, batı ve doğudaki oturma odalarını birbirine bağlar. Davorların evlerinde batı oda daha önemli kabul edilir. Batı odanın güney, batı ve kuzey tarafında yatak bulunur ve yataklar birbirine bağlanır; güney yatakta pencere kenarında bulunduğu ve güneş aldığı için genellikle ailedeki yaşlılar yatar. Güney ve kuzey yataklarını birbiriyle birleştiren batı yatak ise genellikle dardır ve yatmak yerine oturmak için kullanılır. Kuzey yatak konuklar için hazırlanır. Doğu odada genellikle ev sahibinin oğlunun ailesi oturur ve genel olarak sadece güney yatak vardır. Evin önündeki avluda ahır, evin arkasında ise sebze bahçesi bulunur. Xinjiang'da yaşayan Davorlar avluda çeşitli meyve ağaçları yetiştirmeyi çok sever. Çöçek şehrinde kış uzun olduğu için, eskiden burada yaşayan Davorlar ısınmak üzere tuğla yatağı kullanır ve yatak içinde ocak yakardı. Bazı ailelerde, tuğla duvarı veya demir ocağı kullanılır. Ayrıca, ev önünde ekmek pişirmek için kullanılan fırının ısıtma işlevi de vardır.

Kıyafet

Davorların kıyafetleri üzerinde çeşitli desenler bulunur. İşlevlerine göre normal kıyafet, avcılık kıyafeti, düğün kıyafeti, çocuk kıyafeti ve yas kıyafeti vardır. Bunun yanı sıra "deli" (deri mont), "Mahala" (deri şapka), Ares ve Hakuru (deri pontolon) da Davorlara özgü kıyafetler arasındadır. Davor erkekler mutlaka kemer bağlar; eskiden deri elbise giyerlerdi, zamanla kumaş elbise giymeye başladılar. Xinjiang'da yaşayan Davorlar takım elbise ve Batı tarzı mont da giyiyor. Eskiden kışın Davorlar daha çok çizme veya keçe çizme giyerdi, günümüzde ise daha çok deri ayakkabıları tercih ediyorlar.

Eğitim

Davorlar, eğitime büyük önem veriyor. Qing Hanedanı döneminde İli bölgesinde yerleşen Davorlar 1875 yılında Çöçek bölgesinde bir ilkokul, 1908 yılında yine Çöçek'da Yangzheng Okulu ve Wubei Okulu'nu, Çin Cumhuriyeti döneminin 6. yılında (1917) "Sekiz Bayrak'ın Çocukları Okulu"nu (Sekiz Bayrak: Qing Hanedanı'nda Mançuların önderliğindeki bir sosyal askeri örgüt sistemi), 1935 yılında bölgesel birinci ilkokulu, 1938 yılında Guarbender (bugünkü Aşili) bir kamu ilkokulunu kurdu. Xinjiang'da kuşaklardır yaşayan 13 etnik grup arasında, eğitim görme oranı bakımından Davorlar üçüncü sırada yer alıyor.

Aşili Davor Milliyeti Köyü "tercümanlar memleketi" olarak adlandırılıyor. Davor çocuklar doğuştan itibaren çok dilli ortamda yaşıyor. Evde Davor dili, komşularla Kazakça, okulda ise Çince konuşan Davorlar çocukluklarından itibaren birçok dil öğreniyor. Yaşlı Davor tercümanlar, "Çince-Uygurca Sözlüğü", "Çince-Kazakça Sözlüğü", "Uygurca-Çince Sözlüğü" ve "Kazakça-Çince Sözlüğü" gibi sözlükler hazırladı. Davor tercümanlar ayrıca "Üç Krallık" ve "Batı'ya Yolculuk" gibi Çin'in klasik eserlerini çevirip, Xinjiang'da yaşayanlara tanıttı.

Ahlak kuralları

Davorlar tek eşlilik sistemine uyuyor. Boşanmak da çok azdır, çünkü boşanmak Davorlar tarafından ahlaksızlık olarak görülüyor. Aynı soyadlı iki kişi, aralarındaki kan bağı ne kadar uzak olursa olsun evlenemez.

Davorların terbiyesinin çekirdeği, yaşlılara saygı göstermektir. Gençler yaşlılarla resmi ve geleneksel yöntemle selamlaşır, Bahar Bayramı'nda yaşlılara içki sunar; bir ailede yaşlının vefat etmesinden sonra, başkaları gelip yardım eder. Yaşlılar çocuklara genellikle çok iyi davranır. Davor yaşlılar sert mizaçlı olmalarına rağmen, çocuklarını dövmez ve onlara küfretmez. Yaşlılar kendi hareketleriyle çocuklarını eğitir. Akrabalar arasındaki çeşitli hitaplar da diğer etnik gruplardan daha zengin ve değişiktir. Hitaplar birbirine karışmaz ve bir hitap duyulunca kişiler aralarındaki ilişki hemen anlaşılır.

Evlilik ve bebek yetiştirme geleneği

Evlilikte, ailenin sosyal konumu, geçmişi ve prestiji ciddiyetle düşünülen önemli unsurlardır. İki aile arasındaki dostluk ve temaslar evlilikte önemli rol oynar. Davorlar genellikle başka etnik gruplardan kişilerle evlenmez. Bazı sebeplerden dolayı diğer etnik gruplardan kişilerle evlenenler de vardır, ancak evlenilen kişinin etnik grubunun genellikle din ve örf bakımından Davorlara yakın olması gerekir. Gençler serbest olarak sevgili bulur ve sevgililik ilişkileri kesinleştikten sonra anne babalarına söylerler. Anne babaların onayıyla, erkeğin akraba veya arkadaşlarından saygın ve güzel konuşan biri kız istemeye gider. Kızın ailesi kabul ederse, Davor dilinde "Jiente" denen ikinci aşamaya girilir. Damat adayı kızın ailesine keçi, alkollü içki, şeker ve kekten oluşan nişan hediyesi verir. Kız ailesi ise damat adayı ve onunla beraber gelen akrabaları ve soy mensuplarına ikramda bulunur. Damat adayı kayınpeder ve kayınvalide ile kız ailesindeki yaşlıların önüne gelip saygısını gösterir. "Tuolie" denen üçüncü aşamada, damat adayı düğünden önceki bir ay civarında, kızın ailesine ikinci defa hediyeler verir. Hediyeler arasında kumaş, giyim ve aksesuarlar bulunur. Erkek tarafı kendi gücüne göre hediye hazırlar ve hediyenin miktarı evliliği etkilemez.

Gelinin düğüne gitmesine eşlik etme töreni. Düğünden önceki gün, damat yeni giysisini giyerek eşlik edenlerin arabasıyla gelinin evine gider. Gelinin anne babası, gelen konvoyun yanı sıra akraba ve köydeki komşulara da ikramda bulunur.

Düğün gününün sabahı, düğün konvoyu yola çıkar. Gelin ailesinden ve damat ailesinden ayrı ayrı birkaç kişi beraber düğüne gider. Ortanı daha neşelendirmek amacıyla, konvoy damat ailesinin bulunduğu köyün girişinde ip çekilerek durdurulur. Damat attan inip oradakilere içki sunar ve şeker dağıtır. Damadın akrabalarından hem oğlu hem kızı olan erkek ve bayanlar evin kapısında konvoyu karşılar. Damat ailesinden bir yaşlı, konuklara tek tek içki sunarken, gelin ailesinden gelen konuklar kıdemlerine göre sırayla avluya girer. Gelin, yengelerin eşliğiyle arabadan inip gelin odasına girer. Yaşlı konuklar ise saygı göstergesi olarak batı odaya davet edilir.

Beşik, bütün Davor ailelerinde bebek yetiştirmek için kullanılan geleneksel alettir. Beşiğe, Davor dilinde "deride" denir. Davor bebekler, üç yaşına kadar kemerle asılan beşikte yatar. Bu yöntem hem rahat, hem kullanışlıdır. Beşik kültürü, Davorların geleneksel maddi kültürünün bir yansımasıdır.

Cenaze örfleri

Ölüleri gömmek, Davorlar arasında çok yaygındır. Kamu mezarlığı da çok kullanılır. Bir Davor ancak yıldırım çarpması veya suda boğulmak gibi olağanüstü sebeplerden öldüğünde, yada memleketten uzakta ölüp cesedinin çürüdüğü veya tam olmadığı durumlarda yakılır. Birinin vefat ettiği bir an önce akrabalarına ve arkadaşlarına bildirilmesi ve evde anma tableti kurulması gerekir. Cenazede nutuk (Davor dili:kezhaerhubeila) söylenir ve tabut genellikle ölümden sonraki tek sayılı günde mezarlığa götürülür. Ölümden sonraki 7. ve 100. gün ile yıldönümünde anma töreni yapılır.

İnanç

1950 yılından önce, Davorların çoğunluğu Mançuların dinine inanıp, gök tanrısı, ata tanrısı, çiftlik hayvanları tanrısı ve dağ tanrısı gibi tanrılara tapıyordu.

Davorlar, kartalları kutsal ve uğurlu kuş olarak görüyor ve, kartallara özel duygu besliyor.

İlgili Haberler
Yorumunuzu Gönderin
Çin-Türkiye ilişkilerinde yeni kilometre taşı
Çin-Türkiye ekonomik ilişkilerinde yeni bir dönem başlıyor. Türk Lirası, Çin finans dünyasına ayak bastı.
Çinli kulüpler büyük transferlerine devam ediyor

Chelsea'nin yıldız orta saha oyuncusu Oscar, 60 milyon avroya Çin'e gelmeye hazırlanıyor. Peki Çinli kulüpler yabancı futbolcular için ne kadar para ödüyor? Bu sorunun cevabı ve haftanın ekonomi gündemine genel bir bakış için Ekodiyalog'a kulak verin.

Diğerler>>
Çin'de 2016'da neler konuşuldu? (1) (Çin Mahallesi)
Çin'de 2016 yılında gündemde neler vardı? Çinlilerin en çok dikkatini çeken gelişmeler nelerdi? Çin Mahallesi'nin sakinleri, 2016'yı nasıl geçirdi?
Çin'in 5. büyük icadı 24 Sezon nedir? (Çin Mahallesi)
Çinlilerin günlük hayatına yön veren bir takvim sistemi olan 24 Sezon'a kâğıt, pusula, matbaa ve baruttan sonra Çin'in 5. büyük icadı diyenler de var. UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi'ne alınan 24 Sezon, bir kez daha gündemde.
Diğer>>
• Biliyor Musun Bilmiyor Musun (07-01-2015)
• Biliyor Musun Bilmiyor Musun (19-11-2014)
• Biliyor Musun Bilmiyor Musun (05-11-2014)
• Biliyor Musun Bilmiyor Musun (08-10-2014)
• Biliyor Musun Bilmiyor Musun (24-09-2014)
Diğer>>
Anket
Soru-Yanıt
  • Nükleer Güvenlik Zirvesi'nde Çin'in gücü ortaya kondu

  • Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping 31 Mart-1 Nisan günlerinde ABD'nin başkenti Washington'da düzenlenen ve dünyanın odaklandığı Nükleer Güvenlik Zirvesi'ne katıldı.
    Diğer>>
    İzleyici Postası
  • Koyun yılınız kutlu olsun (Pınar Koçak)

  • Koyun Yılının en güzel müjdeler, en güzel sürprizlerle kapınızı çalması dileğiyle...
  • Çin kadınlarına (Ali Güler)

  • Düşlerimde gelir bir güzel bana, alır götürür beni uzak bir diyara...

    Diğer>>
    Linkler
    © China Radio International.CRI. All Rights Reserved.
    16A Shijingshan Road, Beijing, China