aidinghu.m4a

Çin Ulusal Halk Meclisi (ÇUHM) temsilcisi Rızvangül Cemal, Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'ne bağlı Turfan bölgesinde bulunan Aydın Gölü'nün (Ayding Gölü) ekolojik ortamını koruma tedbirlerinin artırılarak, bu konunun 13. Beş Yıllık Plan içindeki ekolojik ortamın düzeltilmesine dair programa dâhil edilmesi çağrısında bulundu. Rızvangül Cemal, şöyle konuştu:

"Aydın Gölü'nün ekolojik koşullarını koruma ve düzeltme, önemli ve sistemli bir proje. Geniş kapsamlı bu proje, büyük miktarda sermayeye ihtiyaç duyuyor. Sadece Xinjiang'ın öz kaynaklarına dayanarak bu projeyi gerçekleştirmek çok zor. Bu projenin, 13. Beş Yıllık Plan içindeki ekolojik koşulları düzeltmeyi amaçlayan programa dâhil edilmesini, böylece gelecek nesillerin bu projeden yararlanarak daha güzel bir geleceğe sahip olmalarını arzuluyoruz."

ÇUHM temsilcisi, Turfan kenti Gaochang semti Tarımsal Teknolojileri Yaygınlaştırma Merkezi araştırmacılarından Rızvangül Cemal, projenin 13. Beş Yıllık Plan'a alınmasının aciliyetini de vurguladı.

Turfan'da yer alan Aydın Gölü, Çin'de rakımı en düşük ve yeryüzü üzerinde Ölü Deniz'in (Lut Gölü) ardından ikinci en alçak noktadır. Tarihî kayıtlara göre, bir asır önce Aydın Gölü'nün su yüzeyinin genişliği 230 kilometrekareyi bulmuştur. Fakat göl civarındaki nüfusun artması ve su kaynaklarının fazla kullanılmasıyla birlikte, şu an göldeki su miktarı çok azalmış bulunmakta, su yüzeyinin genişliği 0,5 kilometrekareyi bile ulaşmamaktadır.

Aydın Gölü'nün korunmasının ivedilik taşıdığına dikkat çeken Rızvangül Cemal, şunları söyledi:

"Son yıllarda Aydın Gölü'nün yüzey genişliğinin azalmasıyla birlikte, ekolojik koşulları da sürekli kötüleşiyor. Canlı çeşitliliği azalıyor. Çölleşme de artıyor. Acil koruma tedbirleri alınmazsa, bölgedeki ekolojik sistem büyük zarar görecek. Aydın Gölü ikinci Lop Nur, Turfan da ikinci Loulan hâline gelecek."

Son yıllarda Turfan Halk Meclisi, Aydın Gölü'nün korunması konusuna büyük önem veriyor. Harcanan çabalar sayesinde 2013 yılında Aydın Gölü Ekolojik Ortamı Koruma Programı ortaya koyuldu. Programa göre, su kaynaklarına dönük yönetim sistemi planlı ve ciddi bir şekilde uygulanmaya başlandı. Su tasarrufuna ağırlık verilmesinin yanında, çölleşmeyi önleyecek tedbirler de yoğunlaşıyor.

Turfan'da alınan söz konusu önlemlerin etkileri belirgin şekilde görülüyor, ancak yeraltı su kaynaklarının geliştirilmesi sorunu tam olarak çözülebilmiş değil. Turfan'da başta Uygur, Han ve Hui olmak üzere çeşitli etnik grupların üretim ve yaşamsal ihtiyaçlarını karşılamak için, son elli yıldan bu yana bölgedeki yeraltı sularının yıllık geliştirilme miktarı, hedeflerin 248 milyon metreküp üzerine çıktı. Yeraltı sularının miktarı sürekli azalıyor. Aydın Gölü'nün önemli su kaynağı olan karızların sayısı da 60 yıl önce bin 200 iken, bugün 200'e kadar düştü.

Aydın Gölü'nü koruma projesinin büyük miktarda sermayeye ihtiyaç duyduğuna, bu nedenle sadece yerel güçlere dayanarak bu projeyi gerçekleştirmenin zor olduğuna dikkat çeken Rızvangül Cemal, ilgili öneriyi ÇUHM'ye sunacağını, böylece devlet düzeyinde koruma tedbirleri alınmasını arzuladığını dile getirdi. Aydın Gölü'nün korunmasının, Turfan ve Xinjiang'ın ekonomik ve sosyal gelişmesinin yanında, Bir Kuşak-Bir Yol inşasının ilerletilmesine de yarar sağlayacağını belirten Rızvangül Cemal, sözlerine şöyle devam etti:

"Aydın Gölü'nün korunması, Turfan bölgesi için şu açılardan büyük önem taşıyor: İlk olarak, Aydın Gölü Ekolojik Bölgesi'nde bulunan Turfan, İpek Yolu medeniyetinin önemli kaynak noktalarından biri. İkinci olarak, bu ekolojik bölgede yer alan karızlar, Çin'in antik dönemindeki en önemli üç projeden biri. Üçüncü olarak Turfan, dünyadaki önemli turistik bölgeler arasında yer alıyor ve ülkenin başlıca meyve deposu. Dördüncü olarak ise Aydın Gölü Ekolojik Bölgesi, Çin'in Bir Kuşak-Bir Yol planının ilerletilmesi için çok büyük önem arz ediyor."