Kaşgar yönetimi kentin eski bölümündeki halkın yaşam sıkıntısını gidermek için 2009 yılında restorasyon projesi başlattı. Söz konusu proje sayesinde yerli halkın yaşam standartları yükseldi.
2017'de tamamlanması planlanan proje için ayrılan sermaye 7 milyar yuanı (yaklaşık 1 milyar 110 milyon dolar) aşıyor.
220 bin kişi yaşadığı, 4,25 kilometrekarelik kentin eski bölümünde projenin uygulanması büyük zorlukları da beraberinde getirdi.
Kaşgar yönetimi ortaya çıkan zorlukları gidermek için proje ofisi kurarak iş dağılımı yaptı. Hükümet eski binaların dış restorasyonu sorumluluğunu alırken, binaların iç tasarımı ekonomik durumlarına göre ev sahipleri tarafından yaptırıldı.
Restorasyon sonrası büyük değişimden halk memnun
Arefhaj Abudreyim'in ailesi, Çin'in Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'ndeki Kaşgar kentinin eski bölümünde yaşayan 60 bin aileden biri. Abudreyim, restorasyondan sonra taşındığı yeni evden çok memnun olduğunu belirterek şu değerlendirmede bulundu:
"Yeni evimize ilk taşındığımızda, heyecandan kendimizi tutamayıp ağladık. Eski evimiz güneş görmeyen bir yerde ve kirliydi, binanın yapısı da güvenli değildi. Bu yüzden yeni evimizi çok beğendik."
Geleneksel Uygur mimarisine göre tasarlanan Abudreyim'in yeni evinde, televizyon, buzdolabı ve klima gibi beyaz eşyalar da var. Özellikle evdeki rengârenk ışıklar ve duvarda kullanılan renkli boya, aile üyelerinin gözlerini dolduruyordu. Abudreyim eski evini düşünerek şunları söyledi:
"Eski evimizin çatısının üzerinde bir kova vardı. Bu kovayı tuvalet olarak kullanıyorduk. Akşam geç saatlerde kimse yokken bu kovayı temizlerdik. Evde banyo yapabileceğimiz bir yer de yoktu. Eski evimiz gerçekten çok kötüydü."
Abudreyim'in oturduğu eski ev, Kaşgar'daki birçok Uygurun yaşadığı eski evlerden biriydi. Çoğu topraktan yapılan söz konusu eski binalar, uzun yıllar tadilat görmemesi nedeniyle çatlaklarla doluydu. Evler bu haldeyken kentin eski bölümündeki dar caddeler ve kötü altyapı gibi ağır koşullar altında halkın yaşamı devam etmekteydi.
Abudreyim'in eski eviyle ilgilenen Abibula isimli bir yetkili restorasyon çalışmaları hakkında şunları söyledi:
"Abudreyim'in eski evine restorasyon yapılmadan önce, gerekli ölçümleri yaparak Abudreyim'in onayını aldık. Binanın tasarımını da Abudreyim'in isteğine göre yaptık."
Restorasyondan sonra turist sayısı da arttı Kentin büyük bir kısmı restore edildikten sonra, bölgeyi ziyaret eden turist sayısı da artış gösterdi. Seramik işiyle uğraşan ve yeni evinde yaklaşık 6 sene geçiren Abudreyim, evindeki koşulların iyileşmesi ile turist çekmek için seramik ürünlerini evinin geniş misafir odasında sergilemeye başladı. Abudreyim seramik işinin gelişimiyle ilgili şöyle konuştu:
"Şimdiki gelirim eskiye göre birkaç kat arttı. Daha önce, aylık gelirim yalnız bin veya iki bin yuan civarındaydı. Şimdi ise 3 veya 4 bini buluyor, hatta bazen 10 bin yuan kazandığım da oluyor."
Projenin amacı Uygur kültürünü yaşatmak
Çin Komünist Partisi (ÇKP) Kaşgar Komitesi Propaganda Bölümü Başkanı Wang Chunxin, Uygurların geleneksel kültürünün korunması ve milli dayanışmanın güçlendirilmesi için restorasyon projesi yaptıklarını söyledi. Wang, söz konusu projenin, Çin hükümetinin sınır bölgesinde yaşayan Uygur etnik azınlığının çıkarlarının korunması için harcadığı çabaları gösterdiğini dile getirdi.
UNESCO heyeti Kaşgar'ın eski bölümünü inceledikten sonra yaptığı açıklamada, Çin hükümetinin bölge için büyük yatırım yaptığını, bunun uluslararası toplumda yankı uyandırdığını kaydetti. Heyet, Çin hükümetinin Kaşgar'daki restorasyonda kazandığı deneyimlerden dünya ülkelerinin de yararlanması gerektiğini ifade etti.
