Qin Shihuang, Çin'i birleştiren Qin Hanedanı'nın kurucusuydu. Daha önce Kültür ve Yaşam programında onu tanıtmıştım. Qin Shihuang, yaşarken inşa ettirdiği Çin Seddi ve Yeraltı Heykel Ordusu'yla bugünkü insanların hafızasında önemli bir yer tutuyor. Aslında Qin Shihuang'ın yönetim süresince hanedanda önemli bir siyasetçi vardı ve Çin'in birleştirilmesine büyük katkıda bulunmuştu. Bu programda Li Si (M.Ö. 280-M.Ö. 208) isimli bu siyasetçiyi tanıtacağım.
Qin Hanedanı'ndan önce Doğu Zhou krallığının son döneminde, krallık içinde Qin ve Chu da dahil olmak üzere 7 güçlü beylik vardı. Aralarında yüzlerce yıl süren savaşlar nedeniyle, bu döneme Çin tarihinde "Savaşan Devletler Dönemi" denir. Chu vatandaşı olan Li Si, çocukken çok fakirdi. Eğitim aldıktan sonra, çağının koşullarını değerlendirerek, aralarında Chu'nun da bulunduğu 6 beyliğin büyük iş yapmaya gücü yetmediği ve sadece Qin'in ülkeyi birleştirme gücüne sahip olduğu sonucuna vardı. Bu nedenle kendi yeteneğini kullanabilmek ve hayallerini gerçekleştirmek amacıyla Qin Beyliği'ne gitti.
M.Ö. 247 yılında Qin Beyliği'ne gelen Li Si, önce Başbakan Lü Buwei'nin yardımcısı olmuş, güvenini kazandıktan sonra Qin Beyi Yingzhen'in koruma görevlisi olarak çalışmıştı. Li Si bir fırsattan yararlanarak, Yingzhen'e "Çin'i Birleştirme Önergesi"ni sunup, "10 bin asırda bir kez rastlanan" fırsattan yararlanarak diğer beylikleri yenmeye ve toprakları birleştirmeye" ikna etmişti. Li Si'nin önerisini kabul eden Yingzheng, Li Si'yi toprakları birleştirme taktikleri ve düzenlemeleri hazırlamakla görevlendirmişti.
Li Si, tarihi gelişmelere ayak uydurarak, Yingzheng'in diğer 6 beyliği yenme ve toprakları birleştirme stratejisini saptamasına yardım etti ve bu stratejinin hayata geçirilmesini sağladı. Li Si'nin yardımıyla Yingzheng'in 10 yıl içinde diğer 6 beyliği yenmesiyle, M.Ö. 221 yılında Çin tarihindeki merkezi yönetime dayalı ilk birleşik devlet, yani Qin Hanedanı yönetimi kuruldu. Qin Hanedanı'nın kuruluşundan sonra Li Si, Başbakanlığa atandı. Li Si, iktidarın sağlamlaştırılması, devletin birliğinin korunması, ekonomik ve kültürel alanlarda gelişme sağlanmasına katkı yapmaya devam etti. Li Si, İmparator Qin Shihuang'a, daha önce beyliklerde uygulanan tımar verme sistemini lağv etmesi ve onun yerine ilçe ve il sistemi uygulaması önerisinde bulundu. Li Si'nin önerisine göre Qin Hanedanında 36 il, her il'e bağlı ilçe ve nahiyeler kuruldu. Yöneticiler doğrudan merkezi hükümetçe atanacak; merkezi hükümet kuruluşları da devlet işlerinden sorumlu olacaktı. Merkezi yönetime dayalı bu sistem, imparatorluğun birliğinin sağlamlaştırılmasına yardımcı oldu. Bu nedenle sistem, Qin Hanedanı'ndan sonraki feodal toplumda 2000 yıl kadar yürürlükte kaldı. Qin Hanedanı'nın kuruluşundan önce farklı beyliklerde farklı dil ve yazı kullanıldığından, yeni hanedanın birliği ile ekonomik ve kültürel gelişmeler bundan olumsuz olarak etkileniyordu. Li Si İmparator Qin Shihuang'a yazı karakterlerini birleştirmeyi önerdi. İzin aldıktan sonra yazıyı birleştirme çalışmalarını bizzat yürüttü. Qin Beyliğinin yazısı temelinde, yazılışı nisbeten basit olan "Xiaozhuan" adlı yazı biçimini oluşturdu. Standart yazı biçimi olan "Xiaozhuan", Li Si'nin bizzat yazdığı bir kaligrafi kitabıyla bütün ülkede yaygınlaştırıldı. "Xiaozhuan", Çince'nin gelişme tarihinde bir kilometre taşı olmuştur. Maalesef Li Si'nin elyazısıyla lazılmış kaligrafi yapıtlarından bugüne kadar korunan çok azdır.
Qin Shihuang, bütün ülkede geçerli tek bir standart bir uzunluk, hacim ve ağırlık ölçüleri sistemi oluşturdu; hukuk sistemini ve para birimini birleştirdi. Bunlarda Li Si'nin büyük etkisi vardı.
Qin Shihuang, M.Ö. 213 yılında mükendislik, savunma, tarım, hukuk, tıp kitapları ve Qin Hanedanı'na ait tarihi kayıtlar dışında bütün kitapları yakma emri verdi. Ertesi yıl Konfüçyusçü düşüncelerle mücadele etmek için başkent Xianyang'daki 460'tan fazla bilgini diri diri toprağa gömdürdü. Çin tarihinde "Kitap yakma ve Konfüçyusçüleri öldürme olayı" olarak bilinen bu olay, Çin milletinin bin yılı aşkın bir süre boyunca elde ettiği kültürel birikimi yok etti. Bu olayda Li Si'nin büyük payı vardı.
Qin Shihuang'ın M.Ö.210 yılında ölmesinden sonra Li Si, kendi çıkarlarını korumak amacıyla, haremağası Zhao Gao'yla birlikte Qin Shihuang'ın ikinci oğlunu tahta geçirdi. Zhao Gao önemli görev elde ettikten sonra Li Si'nin isyan hazırlığı iddiasıyla komplo kurarak, sonunda onu öldürdü.
