CRI Hakkında | Eski Versiyonumuz
Tibet'in Tarihi
  2009-03-30 18:39:26  cri

     

      Genetik, arkeoloji, tarih ve dilbilim araştırmaları, Çin nüfusunun büyük bölümünü oluşturan Han milliyeti ve en kalabalık azınlık milliyetlerden biri olan Tibetliler'in aynı atalara sahip olduğuna işaret ediyor. Tibet Yaylası ile Çin'in iç kesimleri arasında ekonomik, kültürel ve siyasi alanlarında öteden beri yoğun sıkı ilişkiler mevcut ve Tibet öteden beri Çin topraklarının bölünmez bir parçasını oluşturuyor.

      7. yüzyılın başlarında güçlü bir hanedan olan Tang hanedanı Çin'in orta kesimlerinde kuruldu ve böylece 300 yıldan fazla bir süre devam eden bölünme durumna bir son verildi. Qinghai-Tibet Yaylası'ndaki kabileleri birleştiren ilk krallık Tubo da aynı dönemde doğdu.

      Tubo krallık ailesi ile Tang imparatorluk ailesi arasında iki evlilik yapılmasından sonra iki taraf arasındaki siyasi, ekonomik ve kültürel temaslar daha da yoğunlaştı ve derinleşti; halklar arası temaslar da arttı. Tubo Krallığı birliği ve beraberliği vurgulamak için 8 defa Tang Hanedanı ile özel görüşme yaptı. 8. görüşme dolayısıyla dikilen birlik anıtı bugün hâlâ Tibet bölgesinin merkezi Lasa'da bulunan Jokhang Tapınağı önündeki meydanda duruyor. Bundan sonraki 300-400 yılllık dönemde Tibet milliyeti, Kuzey ve Güney Song hanedanlarının da aralarında bulunduğu hanedanlarla yoğun temasları korudu.

      Moğol Kralı Kubilay 1271 yılında Yuan Hanedanı kurarken, Tibet'in orta ve batı kesimlerinin de aralarında bulunduğu birçok kesim, birleşik Yuan hanedanı yönetimine dahil edildi ve Tibet böylece Çin merkezi hükümetinin doğrudan hakimiyet kapsamına alındı. Yuan hanedanı yönetiminde Tibet Budizmi işleri ile Tibet bölgesinin askeri ve idari işlerinden sorumlu merkezi kurum oluşturuldu, Tibet bölgesinde Yuan Hanedanı Ceza Yasası'nın da aralarında bulunduğu yasalar uygulandı; Tibet bölgesi 3 yerel idari kesime bölündü, nüfus sayımı, vergi toplama, sınırı savunma amacıyla askeri birliklerin gönderilmesi gibi uygulamalara gidildi.

      1368 yılında Yuan hanedanı yerine geçen Ming hanedanı, Yuan hanedanına ait fermanlarını ve mühürleri toplayarak, kendi fermanlarını ve mühürlerini Tibet'e gönderdi ve böylece Tibet üzerindeki hakimiyeti devraldı. 1644 yılına kadar ayakta kalan Ming Hanedanı döneminde Tibet'te üst düzey rahiplerden ve yerel yöneticilerden oluşan bir yönetim sistemi uygulandı. Tibet'in her yöresinde siyasi ve dini işlevleri birleştiren bir lider, Ming hanedanından bir unvan alarak, oturduğu yöreyi yönetirdi. Tibet'teki atama ve terfi ile görevden alma işlemlerinin hepsine Ming hanedanı karar verirdi.

      1644 yılında başkenti Beijing olan Qing hanedanı kurulduktan sonra tüm Çin topraklarını birleştirdi. Qing hanedanı, Tibet'te hakimiyeti devam ettirdi. Ming hanedanı tarafından atanan Tibetli yönetici eski mühürlü bir mektup gönderdiğinde, Qing Hanedanı yeni mühür gönderirdi. Böylece Tibetli yöneticilerin statüsü korundu. Tibet Budizmi'nin Gelu Kolu'nun lideri olan 5. Dalay Lama, 1652 yılında Qing hanedanına mensup İmparator Shunzhi'nin daveti üzerine Beijing'e geldi. 5. Dalay Lama'nın dini konumu, ertesi yıl Qing hanedanı tarafından resmen onaylandı. Daha sonra Gelu Kolu'na ait diğer Yaşıyan Buda 5. Panchen da merkezi hükümetten Panchen Erdini unvanını aldı. Bundan sonra her kuşaktan Dalay Lamalar ve Panchen Erdinilerin hepsi merkezi hükümet tarafından onaylandı.

      Qing Hanedanı Tibet üzerindeki yönetim biçimini değiştirerek, bölgeye bakan gönderdi ve ona doğrudan bağlı bir bölge ayırdı. Tibet'in dış ilişkileri ve savunma işleriyle ilgili karar hakkı merkezi hükümet tarafından kendi uhdesine geri alındı ve Dalay Lama ile Panchen Erdini'nin yetkileri açık şekilde tanımlandı

      Çin'deki feodal imparatorluk sistemine 1911 yılında son verildi. Ertesi yıl Çin Cumhuriyeti kuruldu. Geçici Anayasa'da Tibet Çin Cumhuriyeti'nin 22 idari eyaletinden biri olarak belirlendi, aynı madde daha sonra resmi Anayasa'da da yer aldı. Aynı yılın Temmuz ayında merkezi hükümete bağlı Moğol ve Tibet İşleri Müdürlüğü kuruldu, Tibet bölgesine yönetici gönderildi. Müdürlük 1940 yılında Lasa'da temsilcilik açtı. Bugün yurt dışında sürgünde bulunan 14. Dalay Lama'nın eski statüsü Çin Cumhuriyeti'nin onayıyla işte böyle onaylandı. O dönemde Dalay Lama ve Panchen Erdini çeşitli görevlere seçilerek veya atanarak, çeşitli toplantılara ve devlet işlerine katıldı.

      Çin Halk Cumhuriyeti 1 Ekim 1949'da kuruldu. 10. Panchen Erdini Chokyi Gyaltsen, merkezi hükümete Tibet'i bir an önce kurtuluşa kavuşturması dileğini iletti. 23 Mayıs 1951 tarihinde Çin Halk Cumhuriyeti merkezi hükümeti ile Tibet yerel yönetimi arasında Tibet'in barışçı kurtuluşuyla ilgili olarak "17 Maddelik Anlaşma" adıyla da bilinen anlaşma imzalandı. Daha sonra 14. Dalay Lama ve 10. Panchen Erdini merkezi hükümete mesaj göndererek, anavatanın birliğini koruma kararlarını ifade ettiler, böylece Tibet'te barışçı kurtuluş gerçekleştirildi.

      1954 yılında Dalay Lama ve Panchen Erdini birlikte 1. Çin Ulusal Halk Meclisi toplantısına katıldı. Toplantıda Dalay Lama, Ulusal Halk Meclisi Daimi Komitesi Başkan Yardımlığına, Panchen Erdini ise Komite üyeliğine seçildi. 22 Nisan 1956'da Lasa'da Tibet Özerk Bölgesi Hazırlık Komitesi kuruldu. Komitenin başkanlığını Dalay Lama, 1. yardımcılığını ise Panchen üstlendi.

     Demokratik reform 17 Maddelik Anlaşma'da öngörülen ilkeydi. Ancak Tibet'teki köle sahibi sınıf kendi çıkarlarını korumak amacıyla 10 Mart 1959'da "Tibet'in bağımsızlığını" ilan etti ve isyan başlattı. Merkezi hükümet 28 Mart günü Tibet yerel yönetimini lağvederek yetkilerini Tibet Özerk Bölgesi Hazırlık Komitesi'ne devretti ve 10. Panchen komitenin başkan vekili olarak atandı. Böylece, Hindistan'a kaçan Dalay Lama'nın dönmesi için kapı açık bırakılmış oldu.

      Komite, Haziran 1959'dan sonra "Tibet Bölgesi'nde Demokratik Reform'un Yapılmasıyla İlgili Karar" gibi birçok tarihi kararı aldı. Reform esas olarak 1961 yılının sonunda tamamlandı. Tibet Özerk Bölgesi'nin kuruluşu 1 Eylül 1965'te düzenlenen 1. Tibet Özerk Bölgesi Halk Meclisi 1. Toplantısı'nda resmen ilan edildi.

İlgili Haberler
Yorumunuzu Gönderin
Çin-Türkiye ilişkilerinde yeni kilometre taşı
Çin-Türkiye ekonomik ilişkilerinde yeni bir dönem başlıyor. Türk Lirası, Çin finans dünyasına ayak bastı.
Çinli kulüpler büyük transferlerine devam ediyor

Chelsea'nin yıldız orta saha oyuncusu Oscar, 60 milyon avroya Çin'e gelmeye hazırlanıyor. Peki Çinli kulüpler yabancı futbolcular için ne kadar para ödüyor? Bu sorunun cevabı ve haftanın ekonomi gündemine genel bir bakış için Ekodiyalog'a kulak verin.

Diğerler>>
Çin'de 2016'da neler konuşuldu? (1) (Çin Mahallesi)
Çin'de 2016 yılında gündemde neler vardı? Çinlilerin en çok dikkatini çeken gelişmeler nelerdi? Çin Mahallesi'nin sakinleri, 2016'yı nasıl geçirdi?
Çin'in 5. büyük icadı 24 Sezon nedir? (Çin Mahallesi)
Çinlilerin günlük hayatına yön veren bir takvim sistemi olan 24 Sezon'a kâğıt, pusula, matbaa ve baruttan sonra Çin'in 5. büyük icadı diyenler de var. UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi'ne alınan 24 Sezon, bir kez daha gündemde.
Diğer>>
• Biliyor Musun Bilmiyor Musun (07-01-2015)
• Biliyor Musun Bilmiyor Musun (19-11-2014)
• Biliyor Musun Bilmiyor Musun (05-11-2014)
• Biliyor Musun Bilmiyor Musun (08-10-2014)
• Biliyor Musun Bilmiyor Musun (24-09-2014)
Diğer>>
Anket
Soru-Yanıt
  • Nükleer Güvenlik Zirvesi'nde Çin'in gücü ortaya kondu

  • Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping 31 Mart-1 Nisan günlerinde ABD'nin başkenti Washington'da düzenlenen ve dünyanın odaklandığı Nükleer Güvenlik Zirvesi'ne katıldı.
    Diğer>>
    İzleyici Postası
  • Koyun yılınız kutlu olsun (Pınar Koçak)

  • Koyun Yılının en güzel müjdeler, en güzel sürprizlerle kapınızı çalması dileğiyle...
  • Çin kadınlarına (Ali Güler)

  • Düşlerimde gelir bir güzel bana, alır götürür beni uzak bir diyara...

    Diğer>>
    Linkler
    © China Radio International.CRI. All Rights Reserved.
    16A Shijingshan Road, Beijing, China