xinjiang20140820

Çin'deki Kırgız etnik grubuna He'erkezi denir. Kırgızların ataları, M.Ö. 3. yüzyılda, Hunların yönetimi altında, Yenisey ırmağının geçtiği bölgelerde yaşadı ve çobanlıkla geçindi; bir bölümü de zamanla güneybatıya göç etti ve Göktürklerle Uygurların yönetimi altında yaşadı.

Çin'in Tang Hanedanı merkez hükümeti, 648 yılında Kırgızların bulunduğu bölgede Jiankun İdari Amirliği'ni kurdu. 840 yılında bölgede Kırgız Hanlığı kuruldu. Kırgızlar, M.S. 10. yüzyıl ve M.S.18. yüzyıl arasında geçen dönemde, sırayla Karahanlılar Devleti, Liao Devleti, Batı Liao Devleti ve Çağatay Hanlığı'nın hükümdarlığı altında yaşadı.

Kırgızların yerleşim bölgeleri bütün bu gelişmelere paralel olarak güneybatıya kayarak Çin'in Ming Hanedanı'nın sonlarıyla Qing Hanedanı'nın başlarında, Cungar Kabilesi'nin bir parçası haline geldi. Daha sonra, vatana ihanet eden Cungar Kabilesi, savaşta Qing Hanedanı merkez hükümeti tarafından püskürtüldü. Bu gelişmenin ardından, Kokand Beyliği'ne bağlı bazı Kırgızlar Qing Hanedanı'nın yönetimini kabul etti. M.S. 19. yüzyılın ortalarında Çarlık Rusyası, ülkenin doğusundaki Çin topraklarını işgal etmeye çalıştı ve çok sayıda Kırgızın yönetim hakkını zorla elde etti.

2010 yılında yapılan istatistiklere göre, Çin'de yaşayan Kırgız etnik grubuna mensup yurttaşların sayısı, 190 bine ulaştı. Kırgız yurttaşların çoğu Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'ne bağlı Kızılsu Kırgız Özerk İli'nde yaşıyor. Xinjiang'ın genelinde dağınık şekilde Kırgızlara ait başka küçük ölçekli yerleşim merkezleri de bulunuyor. Xinjiang'ın güneyinde Hotan, Pishan, Shache, Yenisar, Taşkurgan, Shufu, Ushi, Aksu, Wensu ve Bancheng, Xinjiang'ın kuzeyinde ise Zhaosu, Tekesi, Gongliu, Taçen ve Emin ilçelerinde az sayıda Kırgız oturuyor. Çin'in kuzeydoğusunda Helongjiang eyaletine bağlı Fuyu ilçesinin Wujiazi köyünde de 100'ü aşkın Kırgız ailesi yaşıyor. Bunlar, M.S. 18. yüzyılın ortalarında, Qing Hanedanı tarafından Xinjiang'dan buraya göç ettirildi.

Kırgızlar, göçebe bir yaşam sürer. Kırgızların en çok besledikleri hayvan koyun ve attır. Bunların yanı sıra sığır ve deve de beslerler. Pamir Yaylası çevresindeki bozkırlarda hayvancılıkla geçinen Kırgızlar ise yak beslerler. Kırgızların yerleşim bölgelerinden tarla sürme ve et tüketimi için beslenen hayvanların yanı sıra, koyun, keçi, ve deve yünü, işkembe ve çeşitli hayvan postları gibi ürünler bölge dışına satılır.

Çin'deki Kırgızlar günümüzde göçebelikten yerleşik hayata veya yarı yerleşik hayata dönüyorlar. Kırgız geleneğinde ticaret pek yoktur, ancak toplumun hızla gelişmesiyle birlikte durum değişti. Eskiden pazarlık etmekten bile çekinen Kırgızlar, artık ticari hayata giderek artan ölçüde dahil oluyorlar. Kırgızlar, at sütü, peynir, sülün ve yabani keçi gibi hayvan ürünleri ve el sanat ürünleri ticareti yapıyorlar.

Kıyafet Kültürü

Kırgızların kıyafet ve takı kültürü uzun geçmişe dayanır. Küpe ve yüzük gibi özgün Kırgız takıları, altın, gümüş ve kızıl bakırdan yapılır. Bakırdan yaptıkları çaydanlık, tencere, kılıç, bıçak, düğme ve çan gibi eşyaları da ünlüdür. Son derece ince işçilikle yapılan bakır eşyalar dayanıklı ve sağlamdır.

Kırgız halısı keçeden yapılır. Dayanıklı ve renkli bu halılar güzel motifleriyle son derece göz alıcıdır. Halılarda bıçak, mızrak ve kılıç gibi antik silahlarla dağ, akarsu, bulut ve kartal gibi çeşitli motifler vardır Kırgızların, geleneksel iç dekorasyon eşyalarından biri perdedir. Uzun tarihe dayanan perdeler ince işçilikle yapılır ve iç dekorasyona geometrik bir biçim verir.

Hayvancılıkla geçinen ve yakın zamana kadar göçebe hayat süren Kırgızlar, tepeden tırnağa deri giyerler. Kırgızların deri eşyaları arasında ceket, şapka, ayakkabı, çorap, eldiven ve kemer yer alır. Torbalar koyun postundan, su kovası deve derisinden yapılır. Çanak gibi çeşitli günlük eşyalar da deriden yapılır. Ahşaptan yapılan eşyalar Kırgızların yaşamının ayrılmaz bir parçasıdır. Mobilya, mutfak eşyaları, çalgı, at binme gereçleriyle at arabası yapımında çam, kızıl söğüt ve ağaç kökü gibi malzemeler kullanılır. Bunun yanı sıra, Kırgızların oturdukları keçe çadırların parmaklıkları, kapılar, kapı direkleri de ahşaptandır, üzerlerinde de çok sayıda geometrik motif bulunur.

Giyim geleneklerine gelince, Kırgızların giydiği şapkalar ilgi çekici özellikler taşır. Şapkaların terekesi, siyah bir dokuma veya yün kumaşla kaplıdır. Şapkanın terekesi yukarıya kıvrılır. Bu tip şapkalar, terekesi açılan ve açılmayan olmak üzere iki çeşide ayrılır. Ayrıca şapkaların bazılarının tepesi yuvarlak, bazılarının ise dikdörtgen olur. Bazılarının tepesinde boncuk ve püskül gibi süsler bulunur. Kırgızlar kış günlerinde genellikle tilki veya kuzu postundan yapılan şapka takarlar. Erkek Kırgızlar içlerine genellikle beyaz renkli ve çiçek desenli bisiklet yaka gömlek, dışlarına ise koyun postundan ya da siyah veya mavi pamuktan yapılan cüppe giyerler. Erkekler, deri kemer veya çiçek desenli dokumadan yapılan kemer takar. Yaşlı Kırgızlar, kış günlerinde deriden yapılan pantolon, ayaklarına keçe çizme veya kendi elleriyle yaptıkları hafif ve kolayca giyilebilen bir tür deri ayakkabı giyerler. Bu tür ayakkabılar, küçük bir kayığı andırır. Yaşlı Kırgızlar kış günlerinde genellikle yün çorap giyerler.

Bekar Kırgız kızlar kırmızı renkli, yuvarlak tepeli, kadifeden yapılan küçük şapka veya susamuru postundan yapılan, püskül, tüy ve boncuklarla kaplı, yuvarlak tepeli büyük şapkalar takarlar. Kızlar, pli veya plisiz uzun etekler giyerler. Eteklerin dışına kadifeden yapılan renkli bir yelek giyerler. Terekesi ipek iplikle dokunmuş çeşitli desenler bulunan yelek, gümüş düğme ve bakır paralarla kaplanır. Kızlar parlak deri çizme giyerler. Evli kadın Kırgızlar, kırmızı ve yeşil başörtü, kırmızı, yeşil ve mor ceket ile kırmızı etek giymeyi tercih eder. Kızlar küpe, kolye ve yüzük gibi takılar takarlar.