Tanrı Dağları'nın güney ve kuzey kesimlerindeki tarihi kalıntılarda yapılan arkeolojik kazılarda, insanoğlunun eskiçağlarda kullandığı günlük eşyalardan biri olan çömlekler çok sık bulunmuştur. 9. Yüzyıldan sonra Uygurlar, Xinjiang'ın güney ve doğu kesimlerinde yaşayan asıl etnik grup haline geldi. Yeşil vahalara yerleşen Uygurların günlük yaşamlarında çömlek kullanımı çok yaygındı. İhtiyaç büyük olduğu için halk arasında mesleği çömlekçilik olan zanaatkârlar ve çömlekçi atölyeleri ortaya çıktı. Çömlekçilik ürünleri arasında, lazımlıktan kâseye ve tabağa kadar büyüklü küçüklü çeşitli eşyalar yer alıyordu. Güzel görünen, kullanışlı, ucuz ve sağlam olan, taşıma kolaylığı sağlayan metal, plastik, seramik, emaye ve cam eşyalar, 1970'li yıllardan sonra, ağır, kırılgan ve demode çömlek eşyaların yerini çabucak aldı. Uzun bir süre, çiçek saksı dışında çömlekçilik ürünü satışında hızlı bir düşüş oldu ve bu eşyalar insanların yaşamından çekildi. Şu anda sadece Kaşgar kentinde hediyelik eşya üreten az sayıda çömlekçi atölyesi yaşam mücadelesi vermektedir.
Uygur çömlekçiliği Çin'in diğer kesimlerinden veya dünyanın diğer bölgelerinden farklı değildir: Toprak hazırlama, çamuru karıştırma, bekletme, yoğurma, biçimlendirme, sırlama, fırınlama, imalat. Uygur çömleklerini değişik kılan, şekilleri ve süslemeleridir.
Uygur çömleklerinin "sırsız", "sırlı" ve "renkli sırlı" olmak üzere üç çeşidi vardır. Sırsız çömlek, sır çekilmeyen eşyalardır. Bu eşyaların tipik örneği, çiçek saksılardır. Sırlı çömlek, koyu ve tek renkli sır vurulan ürünlerdir. Bunlar arasında gıda saklama amacıyla kullanılan küpler ve yağ lâmbaları en çok görülenler arasındadır. Günlük yaşamla sıkı ilişki içinde olan çömlekçilik ürünleri genellikle renkli olur. Örneğin, gıda ve içecek koymakta kullanılan çeşitli büyüklükteki küpler, testiler, kâseler, tabaklar, vazolar, vb.
Uygur çömlekçilik ürünleri biçim bakımından, Hanların yaşadıkları bölgelerde görülen çömlek kaplara çok benzer. Fakat küp ve sofra eşyaları çok farklıdır. Şekil ve renk kullanımında daha cesurdurlar ve daha fazla işlevsel ayrıntı içerirler.
Uygurların bazı çömlek eşyaları, biçim açısından Çin'in orta kesimine özgü özellikler yansıtırdı. Eski Karahoca Uygur Krallığı (bugünkü Turfan ve Kumul illeri) Budizm'i benimseyen ilk Uygur devleti olduğu için, çömlekçilik ürünlerinde Budist motifler genellikle Yuan hanedanından önce görülür. Uygurlar İslamiyet'e geçtikten sonra, çömlek eşyaları yoğun Arap havası taşımaya başladı. Bu eşyaların tipik örneği, abdest ibriği olarak kullanılan testidir.
Renk kullanımı bakımından incelendiğinde, gıdayla ilgili bütün çömlekçilik ürünlerinin renkli olduğu görülür. Uygurların renkli çömlek işlerinin çoğu, ilk bakışta "Tang San Cai" adıyla bilinen Tang hanedanı döneminde yapılmış renkli sırlı çömlekçilik ürünleri sanılabilir. Fakat Uygur işlerinde renk kullanımı daha cesur olduğu için, göz alıcı bir etki ortaya çıkar. Bu özellik, Uygurların estetik anlayışını yansıtır.
Uygurların kullandıkları geleneksel çömlek fırınında odun yakılır. Fırının sıcaklığı 800 ile 1100 derece arasında değişir. Yemek ve süs eşyalarına genellikle iki kez sırlama yapılıp ondan sonra fırınlanır. Bu, Uygur zanaatkârlarının çömlekçilikte yüksek bir teknik beceri düzeyine ulaşmış olduklarının kanıtıdır.
İslami kurallar nedeniyle, Uygur çömlekçiliğinde insan ve hayvan figürleri görülmez. Bu eşyalarda öncelikle kullanışlı olması aranır. Fakat bunun az sayıda istisnası da vardır: Dini mekânların üzerindeki hilal şeklindeki alemi tutan ince parça eskiden fırınlanmış çamurdan olurdu, çünkü çömlekçilerin yaptığı iş daha dayanıklıydı.
Uygurların çömlekçilik tekniği nesilden nesle sözlü olarak aktarıldığından yazıya dökülmemiş ve profesyonel öğretmenler olmamıştır. Çömlekçilik ürünleri genellikle ayrı ayrı aile atölyelerinde yapılır, iş bölümüne dayalı fabrikalar kurulmazdı. Bir zanaatkâr pazara bizzat gider veya aile üyelerini gönderip ürünlerini onlara sattırır, evde toptan satış yapar, siparişe göre üretim yapar. Yani üretim ve pazarlama ayırımı yoktur.
