xinjiang0619

    Tacikler, Çin'in Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'nin yanı sıra Tacikistan, Afganistan, Özbekistan, Pakistan, Hindistan ve İran gibi ülkelerde yaşamaktadır. Tacikler, Ova Tacikleri ve Dağ Tacikleri olmak üzere iki kola ayırılır. Dağ Tacikleri olan Çin'deki Taciklerin çoğu Xinjiang'ın Kaşgar bölgesindeki Taşkurgan Tacik Özerk İlçesi'nde, az bir bölümü de Xinjiang'ın güney kesimindeki Poskam, Yarkent, Guma ve Aktu gibi ilçelerde yaşamaktadır. Sayıları 40 bini biraz aşan Tacikler, Çin'de nüfusu az olan etnik gruplardan biridir. Hint-Avrupa kavimlerinin büyük göç döneminde ortaya çıkmış olan Çin'deki Tacikler, eski çağlardan beri Pamir Yaylası'nda yerleşik olarak yaşamaktadır. Çin topraklarında, Hint-Avrupa ailesine dâhil dil konuşan, beyaz ırka mensup tek yerli etnik grup Taciklerdir.

    Çin'de Taciklerin yaşadıkları Pamir Yaylası, Tanrı Dağları (Tianshan Dağları), Kunlun Dağları ve Hindukuş Dağları'nın kesiştikleri noktada yer alır. Tacikler arasında şöyle bir atasözü vardır: "İnsanın göbek deliği karnında, dünyanın göbek deliği de Pamir'dedir." Buzla ve karla kaplı dağların derinliklerinde, yüksek gökte uçan kartalın, insanların saygı gösterdikleri bir varlığa dönüşmesini anlamak kolaydır. Tacikler, kartalı etnik totemleri olarak kabul eder. "Kuşların kralı" olarak gördükleri kartal, Tacikler için sadakat, sempati, cesaret, güç ve adalet simgesidir. Yiğit bir kişi, kibar bir bilgin veya seçkin bir genç, genellikle kartala benzetilir. Taciklerin kartal tutkusu en iyi ifadesini, "Kartal Flütü" ve "Kartal Dansı"nda bulur.

    Tacikler arasında kartalla ilgili 10'dan fazla, kartal flütü ve kartal dansıyla ilgili de dört efsane vardır. Bunların ayrıntıları farklı olmasa bile, ana temaları hemen hemen aynıdır: İyi kalpli bir Tacik, kötü güçlerin zulmüne uğrar; bundan kurtulmak için mücadele ederken uzaktan bir kartal gelip yardım eder. Tacik'i korumaya çalışan kartal cesurca savaşır ve sonunda ölür. Ölürken iyi kalpli Tacik'ten kanat kemikleriyle flüt yapmasını isteyen kartal, bu çalgı çalındıkça dünyada sevinç olacağını söyler. Bunun ardından iyi kalpli Tacik, kartal flütü çalmaya başlar. Flüt sesini duyan Tacik kızları hemen kartal hareketlerine benzer figürlerle dansa başlayarak kendini feda eden kartalı anar. Böylece, Taciklere özgü bir sanatın iki öğesi olan kartal flütü ve kartal dansı doğmuş olur.

    Taciklerin birçok geleneksel dansı vardır. Ama figürlerinin en belirgin özellikleri yalçın dağların üzerinde uçan kartalların hareketlerine benzedikleri için, bütün geleneksel Tacik danslarına da kartal dansı denir.

    Dansın, totemler de dâhil olmak üzere ilâhlara ve atalara tapma törenlerinden kaynaklandığı bilinmektedir. Tacik kültüründe kartala saygı gösterme geleneğinin bir ifadesi olan kartal dansı da bunu doğrulamaktadır.

    Dansın temel figürleri, kartalın havalanışından, konuşundan ve mutluluk işareti olan süzülerek uçuşundan esinlenme yoluyla oluşmuştur. Dans eden kişi, kartalın iki kanadını temsil eden iki kolundan birini ileri doğru uzatıp parmaklarını yukarı doğru kıvırır; öteki kolunu büküp beline dayar ve parmaklarını açık tutar. Bu sırada ön ayak tabanını yere basarken, bunu diğer ayağının topuğu takip eder. Tipik kartal dansı müziğinin ritmi 7/8, 6/8 veya 5/8 olur ve duygulara vurgu yapılır. Yaşlı bir dansçının hareketleri zarif ve hafif titremeli olur; genç bir dansçı ise gençliğin dinamizmini sergilemeye yatkın ve hareketli olur. Erkek dansçılar gösterişli, hatta abartılı hareketler yaparken, kadınlar hareketlerinde sevimliliği öne çıkarır. Geleneksel halk sanatlarının bir türü olan kartal dansına herkes katılabilir. Figürleri serbest olup, sıkı kurallara bağlı değildir. Kartal flütü ve kartal dansı adeta Taciklerin kanına işlemiştir. Ne zaman bir araya gelseler mutlaka kartal dansı yaparlar. Bayram, nikâh töreni, düğün, eğlence ve toplantılarda kartal dansı vazgeçilmez etkinliklerden biridir. Kartal flütü ve el davulu çalınınca, herkesin kalkıp dans etmesiyle muhteşem bir tablo oluşur.