Uygurcada kullanıldığı anlamıyla "makam" terimi, belirli kuralları olan ve bir düzen içinde sistemleştirilmiş "büyük müzik yapıtı" anlamına gelir. Her yapıt birkaç bölümden oluşur. Makam, Batı'daki hacimli müzik eserlerinden farklı olarak müzik, şarkı, şiir ve dans gibi görsel ve işitsel formları birleştiren bir gösteri sanatıdır. Makam sanatı, Uygur milli kültürünün taşıyıcılarından biri olarak kabul edilebilir.
Uygurların toplu hâlde yaşadıkları yemyeşil vahaların hepsinde makam sanatını izlemek mümkündür. Kaşgar Makamı 12 bölümden oluştuğu için "On İki Makam" olarak da adlandırılır. (Bazı araştırmacılar 13. bölümün de olduğu görüşündedir. 13. bölümün gerçekten var olup olmadığı, günümüzde tıpkı bir muammanın çözümü gibi araştırılmaktadır.) Her makamın kendi ismi, melodisi ve ritim özellikleri bulunur. Ayrıca her makam, "Mukaddime"den (Giriş) sonra, "Çong Nağme" (Büyük Nağme), "Dastan" (Destan) ve "Meşrep" (Şarkılı Raks) olmak üzere üç kısımdan oluşur. Her makam, sayısı 20 ile 30 arasında değişen müzik parçası içerir. Güfteler ise tarihteki ünlü Uygur şairlerinin dizelerinden veya klasikleşmiş halk türkülerinden alınır. Tek bir makamı bütünüyle icra etmek aşağı yukarı iki saat alır. Eskiden halk arasındaki makam sanatçıları çoğunlukla geceleri ayrı, gündüzleri ayrı makamlar çalıp söylerdi. Makam gösterisini ilk kez izleyecek olanlara şu tavsiyede bulunulabilir: İcra sırasında bu sanatın bütünselliğine saygı gösterilmesi gerekir. Dinleme zamanı, sakince dinlenir; koro bölümüne gelince, isteyenler katılabilir; raks başladığında, kendini kaybetmişçesine figürler yapılmaz.
Xinjiang'da Tanrı Dağları'nın (Tianshan Dağları) güneyinde, kuzeyinde ve doğusunda, Uygurların topluca yaşadıkları bölgelerde, yöresel özellikler taşıyan makamlar vardır. Xinjiang'ın güneyindeki Hotan ve Aksu ile Tanrı Dağları'nın kuzey kesimindeki İli bölgesinde yaşayan Uygurlar arasında en çok rağbet gören tür, Kaşgar Makamı'nın temsil ettiği On İki Makam'dır. Farklı yörelerde bazı değişikliklere rastlanmasına rağmen, yayıldığı coğrafi genişlik, bütünsellik ve sanatsal değer bakımlarından On İki Makam, Uygur kültürünün temsilcisi olarak kabul edilebilir. Xinjiang'ın doğusunda yer alan Turfan ve Kumul bölgelerindeki makamlar ise yöresel özellikler taşır.
Turfan Makamı'nda 11 bölüm bulunur. Tamamının icrası 10 saat tutar. Her bölüm sekiz kısımdan oluşur. Turfan Makamı'nı Kaşgar On İki Makamı'ndan ayıran özellik, birincisinin yöreye özgü "Nazırkom" adlı halk dansıyla sona ermesidir. Ayrıca makam icrasında Uygurcada "Süney" denen zurna ve "Nağır" adıyla bilinen davul gibi, neşeli hava yaratan yüksek sesli müzik aletleri kullanılır.
Kumul Makamı da 12 bölümden oluşan bir dizi meydana getirir. Bütün dizi, aşağı yukarı 10 saatte icra edilir. Xinjiang ile Çin'in diğer bölgelerinin kesiştiği noktada yer alan Kumul, eskiden beri Çin'in batı kesiminde önemli bir kavşak olduğu için, Kumul Makamı'nda çayır müziğinin ve Çin'in orta kesimlerinde yaşayan Hanların müziğinin etkisi çok belirgin olarak hissedilir. Kumul Makamı icrasında kullanılan müzik aletlerinden en önemlisi, "Gıçek"tir. Bu aletin dış görünüşünde Çin'in kuzeybatı kesiminde yaygın olan "Huqing" adlı eski bir yaylı çalgının izlerini görmek mümkündür.
Kaşgar On İki Makamı'nın yaygın olduğu bölgelerde kendine özgü özellikler taşıyan Dolan Makamı da bulunur. Bu makam, Uygurların Yarkent Nehri'nin orta ve aşağı kesimlerinde yaşayan Dolan boyu tarafından oluşturulmuştur. Önceleri geçimlerini balıkçılık ve avcılıkla sağlayan Dolanlar daha sonra tarıma geçmiştir. Balıkçılık ve avcılık döneminde ortaya çıkan Dolan Makamı kendini, zarafetiyle ünlü Kaşgar On İki Makamı'ndan tok seslilik, serbestlik, coşkunluk, yalınlık ve doğallık gibi özelliklerle ayırır.
Dolan Makamı'nın da 12 bölümü olduğu söylense de yıllarca süren çabalar sonucunda sadece dokuz tanesi bulunmuştur. Her Dolan Makamı beş kısımdan oluşur. Dolan Makamı gösterisinde "Kalun", "Dolan Revabı", "Dolan Gıçeği" ve çok sayıda def çalınır. Def ve diğer müzik aletlerinin sesi yükselince, nerede olurlarsa olsunlar insanlar hemen şarkı söyleyip dans ederek katılır.
Dolan Makamı dışındaki diğer Uygur makam türleri, önce sarayda geliştirilmiş, halk arasında yayılışı sonradan olmuştur. Uygur Makam Sanatı 2005 yılında, Birleşmiş Milletler'e bağlı UNESCO örgütü tarafından hazırlanan "İnsanlığın Maddi Olmayan Kültür Mirasları Listesi"ne alınmıştır.
