Çin'in Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'ndeki Tanrı Dağları ve Alev Dağları eteklerinde, Taklamakan Çölü'nün 110 metre altında, 2500 yıl öncesinin izlerini taşıyan "Karız Cenneti" bulunuyor.

    Karız Cenneti, Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'deki Turfan kentinin merkezinden 7,5 km. uzaklıkta, batı banliyösündeki Yar kasabasında yer alıyor. Cennette Yeni Karız, Postek Karız ve esas manzaranın olduğu Miyim Ali Karızı olmak üzere üç karız nehri akıyor.

    Cennette dinlenmek!

    Yerin 12 metre altındaki karızlara inince, serin ve hoş havayı hissedersiniz. Karızın tüneller boyunca akan berrak ve temiz suyunu seyrederken, bir tas soğuk karız suyu içebilir, üzüm bağlarından koparılıp getirilen sepet sepet taze üzümlerin tadına bakabilir veya Xinjiang üzümlerinden yapılmış bir kadeh şarap içebilirsiniz. Tadı damağınızda kalacaktır!

    Buradaki park alanı ve dinlenme odaları yorgunluğunuzu çıkarmanız için rahat bir ortam sağlıyor. Karızcıların konukseverliği ve güzel Uygur kızlarının zarif danslarıyla olağanüstü şarkılarını, müziklerini dinlerken büyüleyici manzaraların tadını çıkarabilirsiniz ...

    Kuyularla birleşmektedir

    Bir dizi kuyunun galeriler aracılığıyla birbirine bağlanmasıyla kurulan, dağ eteklerinden veya yamaçlardan ovalara, vahalara, tarım ve yaşam alanlarına yani kullanım yerlerine kadar yer altı sularını taşımaya yarayan yapılara Karız adı verilir.

    Karızlar, tarihin farklı zamanlarında ve dünyanın farklı coğrafyalarında kullanılmıştır.

    Karızlar yapılırken, ilk adım olarak, geniş çaplı kuyuların dizi dizi birbirini takip ederek yeraltı suyunun bulunduğu yere kadar inşa edilmesi gerekir. 10 metreden 400 metreye kadar değişik aralıklarla kurulan kuyular, 70 ile 90 cm. çapındadır ve derinlikleri de 5 metre ile 120 metre arasında değişir. Karızların iç çapı ise, karızcıların rahat çalışabileceği genişliktedir. Karız kuyuların düzgün bir sırayla yapılması ve yer altında yön bulma işlemleri ise, tam bir mühendislik bilgisi ve teknoloji gerektirir.

    İnsan yapımı yeraltı nehirleri

    Karız, kazılarak inşa edilen geleneksel bir sulama sistemidir. Kurak bölgelerde bulunan yeraltı sularını işlevsel kılmaya yarar ve bunlara, insan yapımı bir tür yeraltı nehri denebilir.

    Karız; kuyu, yeraltı kanalı, açık kanal ve gölet olmak üzere dört su sisteminden oluşur. Karızlarda suyun yeraltından taşınmasından dolayı yazın buharlaşma olmadığı gibi kışın donma da olmaz. Temiz karız suları yazın serin, kışın ılık olur. Ayrıca karız suyuyla sulanan toprak nemliliğini, diğer topraklara göre bir hafta daha uzun korur ve daha yumuşak olur. Bu özellikler tarım ürünlerinin kalitesine, olduğu gibi yansır.

    Karızların en yoğun olduğu yer Turfan Havzası'nda bulunan Turfan kentidir. Bu havza sıcaklığı ve kuraklığı ile meşhurdur. Turfan Havzası'nda 4000 kilometrekarelik kara parçası deniz seviyesinin altındadır. Burası yıl boyunca oldukça az yağış alır.

    Turfan'da kışın sert rüzgarların estiği ve kum fırtınalarının yaşandığı dönemler olur. Ancak karızlar, suyu yeraltından taşıdığı için mevsim koşullarından hiç etkilenmez.

    Yazın ise Turfan, Çin'in en sıcak bölgesidir.

    Koruma için 20 milyon yuan

    Karızların bakım ve temizlik çalışmaları belli aralıklarla yapılır. Karız çalışanları karız ağzını yılda bir kez açarak içine düşen toprak ve çamurları temizledikten sonra tekrar kapatır. Bu iş tamamen insan emeğiyle yapılır. Bakımla aşırı hava akımı kesilir ve kopmalar önlenir, ayrıca suyun engelsiz ve temiz olarak akması sağlanır.

    2009 yılında merkezi hükümet Karızların mevcut halinin korunması çalışmalarına 20 milyon yuan maddi destekte bulundu. Böylece ata yadigarı kültür mirasımızın korunması sağlandı.

    Karızlar Turfan bölgesinde yapılmakta olan tarım üretiminde suya olan ihtiyacı karşıladığı gibi, tarihi ve kültürel mirasın korunmasını da sağladı. Bu zengin miras, bir ulusun günlük yaşamını, hayatını, yaşam biçimini, üretim araçlarını ve bütün milli özelliklerini içermektedir.

    Karızların yapım tekniği, tarihi geçmişi ve çevreye olan yararları, karız kültürünü oluşturmaktadır. Karız kültürü, karızlar civarında yaşayan halkların birlikte yaşama kültürünü, düşünce biçimini, istek ve arzularını, hayattan beklentilerini yansıtır. Turfan'daki karız bölgesinde yaşayan Uygurların da doğum, düğün ve ölüm olayları, milli gelenek ve görenekleri, dini ve milli duyguları ile yaşayışları, hepsi Karız uygarlığıyla şekillenmiştir.

    Büyük bir akıl ve teknik olgunluğun ürünü

    Bir su kültürü olan karızların geleceği düşünülerek ve bir kültür mirası olarak korunması gerekiyor. Karızlar, Atalarımızın akıl, anlayış ve sezgilerinin bir ürünü ve cevheridir.

    Teknolojinin gelişmesine paralel olarak modern sulama sistemlerinin kurulduğu bugünlerde karızlar klasik yapısıyla basit görünebilir. Ancak, yerin 100 küsür metre altındaki suyun hiçbir enerji harcanmadan yer yüzüne çıkarılması büyük bir akıl ve teknik olgunluğun sonucudur. İleri teknik ekipmanlar ile aletlerin olmadığı eski çağlarda atalarımız sadece yeteneklerini ve deneyimlerini kullanmışlardır. 2500 yıl önceki koşullarda atalarımız sadece akıllarını, sezgilerini işe koşmuşlar, bir matematik, mühendislik ve uygarlık harikası olan olağanüstü karız kültürünü meydana getirmişlerdir. Karızlar, binlerce yıldan beri Turfan'da yaşayan Uygurlara üretimlerinde ve yaşamlarında büyük yarar sağlamıştır.

    Çevre dostu

    Karızlara zamanımızın ileri ve modern bir sulama sistemi olarak da bakabiliriz. Bu sistem, karızcı atalarımızın akıl ve düşüncesinin bir eseridir. Karızlar, benzersiz bir maddi kültür mirası olma özelliği taşır. Karızın suyu sürekli akmakta, insanların yaşamı ve üretim faaliyetlerinin temeli olan su ihtiyacı karşılanmaktadır. Çevre dostu olan karızlar, çevrenin korunması ve geliştirilmesi çalışmalarına da katkı yapmaktadır.

    Taklamakan Çölü'nün ortasında bulunan Turfan bölgesinde, karız suyu olmazsa büyük susuzluk sorunu yaşanır, belki de burada yerleşim olmazdı. Bu nedenle karızlar Turfanlıların yaşamında çok önemli yer tutuyor.

    Eğer yolunuz Orta Asya'daki Çin'in Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'ne düşerse, mutlaka Turfan karızlarını görün! Bir uygarlık ve teknoloji harikası olan Turfan Karızları, farklılıkların yakınlaşmasının, birlikte yaşama kültürünün, suyun gülen mavi gözünün simgelediği umut ve yaşam akışının, sessiz ve derinden akan çevre dostu hayat damarı olduğunun farkına varmanızı sağlar.