Kesi, Çin'de antik ve olağanüstü bir teknikle dokunan ipek kumaşlara verilen addır. Kesi ipek dokuma, Song ve Yuan dönemlerinde imparator veya imparatoriçe kıyafetlerinde ve potrelerinde ayrıca resim ve kaligrafi kopyalarda kullanılırdı. İpeğin sanatta en erken kullanımı olan Kesi, ince, saf ve zarif görünümü nedeniyle "ipeğin kralı" olarak adlandırılırdı.
Kesi son derece ince dokunur, kopyalanan eser bazen orijinalinden daha dikkat çekicidir. Ender olması nedeniyle tarihi Kesi eserler, koleksiyon ve müzayedelerin gözdesidir.
Olağanüstü tekstil tekniği
Kesi dokumada hâlâ ahşap tekstil makinesi ve bambu mekik kullanılır. Renkli atkı iplikleri, sürekli değişen mekiklerle tablo dokur. "İpek kabartma" anlamını da taşıyan Kesinin ipek yüzeyinde bıçakla oyulmuş gibi izler bulunur.
Yasak Şehir Müzesi'nden araştırmacı Yan Yong, Kesi ipeğinin, üretiminde kullanılan olağanüstü tekstil tekniği sayesinde, Çin'in zengin ipek ürünleri arasında özel bir konuma sahip olduğunu anlattı.
"Çözgü ipliklerini uzatma ve atkı ipliklerini kesme, seçkin dokuma yöntemlerinden biridir. 'İplikleri kesme' aslında 'atkı iplikleri çözgü ipliklerin arkasına saklama' anlamına gelir. Örneğin, çiçek deseni ile toprak deseni arasında bir kesişme bölümü var. Mekik geçtikten sonra, atkı ipliklerinin rengi çiçek deseninin üzerinde durmaz, arkasına yerleştirilir. Mekik işte böyle gidip döner, ipekte oyuklar ve kabartmalar oluşturur."
Kesi dokumada ham ipek çözgü iplikleri olarak, çeşitli renkteki ipekler ise atkı iplikleri olarak kullanılır. "Çözgü ipliklerini uzatma ve atkı ipliklerini kesme" tekniğine dayanan dokumada, desen ile arka plan arasında, renk ile renk arasında bıçak izlerini andıran katmanlar görülür.
En az bin yıllık tarihi var 
İlk Kesi ipeğinin Han döneminde (M.Ö. 202 ile M.S. 220) ortaya çıktığı söyleniyor. Ama o dönemde iplikler daha çok yündür. Çin'de tarihi en eski Kesi ürünü olarak kabul edilen bir şerit, Xinjiang'ın Astana bölgesinde topraktan çıkarıldı. Şeridin M.S. 689 yılına, yani Tang hanedanına (M.S. 618 ile 907) ait nadir bir tarihi eser olduğu saptandı. Bu eser, Tang döneminde Kesi ipeğiyle genellikle pratik eşyalar üretildiğini gösteriyor.
Kesi ipeği sanata dönüşüyor
Song hanedanına gelindiğinde, Kesi ipeği sanata dönüşmüştür. Kuzey Song hanedanının sonundan Güney Song hanedanına (M.S. 1127 ile 1279) kadar saray resimlerinden beslenen Kesi ipeği, resim ve kaligrafi kopyalamada kullanılmaya başlanmıştır.
Kesi ipeğiyle dokunan kopya, boyama veya kaligrafi eserler, "orijinal eserden" daha büyük dikkat çeker.
Song dönemindeki Kesi ipeği, Tang döneminin özelliklerini taşımakla birlikte, daha ince ve daha müthiş desenler taşır. Desen yapısı hem simetrik, hem de değişkendir. Song hanedanının ikinci yarısı, Kesi ipeği sanatında birinci altın çağ olarak kabul edilir.
Suzhou şehri ve Wu tipi resim ekolü
Ming hanedanında (M.S. 1368-1644) "Cennet kenti" olarak adlandırılan Suzhou kenti, Kesi ipeği üretim merkezi olmuştur. Kent ve kenti çevreleyen geniş bir halkada Kesi ipeği üretimi son derece yaygındı. Yan Yong şunları dile getirdi.
"Suzhou şehri, ülkede çok tanınmış Wu tipi resim ekolünün doğum yeridir. Sanatçılar, resim ve kaligrafi bol bol... Kesi ipeği sanatsal eserlerin kopyalanmasında sık sık kullanılır."
Suzhou şehrinden Wu Qin, Zhu Liangdong ve Wang Tong gibi usta isimlerin yaptıkları Kesi eserler, imparatorluk sarayına girmiş. Çizme tekniğinin gelişmesi, Kesi ipeği dokumacılığının gelişmesini hızlandırmış.
Ming döneminden kalma Kesi ipeği, saf ve zarif üslubuyla, ipek tarihinde önemli bir yer edinmiştir.
Kesi sanatında zirve
Qing döneminin ortalarında, Çin devleti yeni bir yükseliş dönemine girdi. Bu gelişme sayesinde, Kesi sanatında da zirve yaşandı. Çok sayıda seçkin eserler ortaya çıkmakla kalmadı, yeni dokuma tekniği de icat edildi. O dönemde, imparator ailesi çok miktarda Kesi ürünleri sipariş ediyordu. İmparator kıyafetinden, kısa perdelere kadar imparatorun çok çeşitli eşyalarında Kesi ipeği kullanılıyordu.
Hanedanın en gelişmiş dönemi olan Qianlong imparatorluğu döneminde, dinsel konularla ilgili Kesi resimleri ilk kez dokundu.
Yan Yong, imparatora saygı ve dine karşı huşu duygularının güçlü olması nedeniyle, Qing döneminde Kesi sanatının Çin'de en gelişmiş düzeyine ulaştığını anlatıyor. Yan Yong, şöyle konuştu:
"Qing hanedanının Qianlong imparatorluğu dönemi, Kesi ipeği tarihinin ikinci altın çağını yansıtır. Song döneminde resim ve kaligrafiye yüksek sanatsal nitelik kazandıran Kesi sanatı, Qianglong döneminde dini eserlerde seçkinliğini gösterdi."
İmparatorluğun zayıflamaya başlamasıyla birlikte, imparatora özel olarak sunulan Kesi ipeği sanatı kaybolma tehlikesi yaşadı.
Yüzlerce yıl sonra tekrar canlandırıldı
Aradan yüzlerce yıl geçti... 1960 yılında, Song döneminden kalma Kesi eserler kopyalanmaya başlandı. 1970 ile 1980 tarihlerinde Suzhou şehrinde beş Kesi ipeği fabrikası kuruldu. Kesi ipeği tekrar canlandırıldı. Özellikle Kesi'yle dokunan Kenono kemeri, Japonya piyasasında hızla yayıldı ve büyük pay aldı.
Çin'de ekonominin büyümesi ve halkın alım gücünün artmasıyla birlikte, Kesi ipeği piyasası yurtdışından tekrar yurt içine kaymaya başladı. Kesi ipeğinin çeşidi de zenginleştiriliyor.
2006 yılında Kesi ipeği devlet düzeyindeki ilk miras listesine alındı. Mirasçı Wang Jinshan, geleneksel dokuma temelinde yeni bir atılım gerçekleştirdi. Aynı renkteki ipliklerle daha zengin renkler veya daha değişik desenler dokuyabiliyor. Bu arada, gerek Yasak Şehir Müzesi ve Çin Sosyal Bilimler Akademisi gibi devlet organlarında, gerek Wang Jinshan gibi sanatçıların özel atölyelerinde, Kesi İpeğini koruyup sürdürme çabaları devam ediyor.
Wang Jinshan, Kesi ipeğinin yaşatılması için çok şey yapılması gerektiğini anlatıyor.
"Kesi ipeği sanatını adım adım geliştirebiliriz. Birincisi, yetkin personel yetiştirilmeli; ikincisi antik tekniği kaleme alan yazılar toplanıp korunmalı; üçüncüsü modern teknikler kullanılarak yenilikler yaratılmalı. Yenilik, geleneksel temelde geliştirilmeli. Böylece Kesi sanatı yeniden canlılık kazanabilir."
