Wu Yi Yan Çayları, yaklaşık 300 yıl önce, yani Çin'in Qing hanedanı döneminde Batı Avrupa, Kuzey Amerika ve Güney Doğu Asya ülkelerine satılmaya başlandı. Avrupalılar, Çin'den gelen çayların hepsine "Wu Yi Yan Çayı" diyorlardı...

    Çinliler çay içmeyi çok severler. Wu Yi Yan Çayı da çay sevenlerin gözdesidir. "Da Hong Pao", Wu Yi Yan Çaylarının en ünlü olanı. Nadir ve pahalı olduğu için bu çay tarihte yalnızca imparatorlara sunulurmuş. Bugün "Da Hong Pao" artık kutsal tahtından inip, bazı evlere de girebildi.

    Bu gelişmeyi, ziraat mühendisi Chen Dehua'ya borçluyuz. Çünkü onun klonlama tekniği, Da Hong Pao Çayı'nın geniş bir alanda ekilmesine imkan sağladı.

    Wu Yi Kayaları, büyüleyicidir

    Çin'in güney doğusundaki Fujian eyaletinde bulunan Wuyi Dağı, birbirinden ilginç biçimleri, keskin kayalıkları ve akarsularıyla görenleri hep büyülemiştir.

    Çay ağaçları, çukurlarda veya kayalar arasındaki boşluklarda yetişir. Wuyi Dağı'nın 60 kilometrekarelik zemininde bulunan kayaların her birinde çay üretilir. Dolayısıyla buradaki çaylara "Wu Yi Kayaları" anlamındaki "Wu Yi Yan Çayları" denir.

    50 gramı 2 bin 800 lira!

    Da Hong Pao ağaçları bin yıllık tarihe sahiptir. Ancak yalnızca altı tarihi ağaç var. Bu altı ağaçtan her yıl 13 ile 15 Mayıs günlerinde çay yaprakları toplanır. Toplanabilen çayın miktarı çok az olduğu için, 50 gram Da Hong Pao 10 bin yuana; Türk Lirası'yla ifade edersek yaklaşık 2 bin 800 liraya satılır.

    50 yıl emek verdi, "Baba" ünvanını aldı

    70 yaşındaki Chen Dehua, Wu Yi Dağı'nda, Wu Yi Yan Çayları için elli yıl emek vermiş. Wu Yi Çay Araştırma Enstitüsü'nün eski Başkanı olan Chen Dehua, ayrıca Da Hong Pao Çayı'nın da babası olarak adlandırılır. Daha doğrusu modern Da Hong Pao'nun babasıdır. Zira Da Hong Pao'nun tarihi çok daha eskiye dayanır.

    Chen Dehua, 1963 yılında Wuyi Dağı Çay Araştırma Enstitüsü'ne girer. Ertesi yıl, bin yıllık Da Hong Pao ağaçlarını ilk kez görür.

    "Fujian Çay Araştırma Ensitüsü'nden bir araştırmacı bu altı ağacın dallarını kesmeye geldi. O zaman Da Hong Pao'ya pek ilgi göstermedim. Kesti, birkaç tane istedim. Ama o vermeyi reddetti."

    O araştırmacı aslından Chen Dehua'nın sınıf arkadaşıdır. Chen Dehua, rehberlik ederek onu ağaçlara götürür. Ama ağaçların sıkı koruma altında bulunması nedeniyle, sınıf arkadaşı bile olsa, ağaç dallarından almasına izin vermedi.

    Chen Dehua'nın Da Hong Pao'yla ilk buluşması sonuçsuz kalır; taa ki 1985 yılına kadar...

    Adının hikâyesi

    1385 yılında, öğrenci Ding Xian devlet memurluğu sınavına girmek için başkent Beijing'e doğru yola çıkmış. Ding Xian, Wuyi Dağı'ndan geçerken hastalanmış, midesi dayanılmaz ölçüde ağrıyormuş. Yolda bir rahibe rastlamış. Rahip, Ding Xian'a çantasından çıkardığı bir çayı demleyip ona içirmiş. Ding Xian çayı içer içmez, ağrısı kesilmiş...

    Derken, Ding Xian çok iyi bir sınav vermiş ve yüksek bir göreve atanmış. Ding Xian, rahibe teşekkür etmek için Wuyi Dağı'na tekrar gitmiş. Rahip, Ding Xian'a bir kutu çay hediye etmiş. Ding Xian Beijing'e döner dönmez, kraliçenin hastalandığını duymuş ve çayı imparatora sunmuş. Çayı içen kraliçe iyileşmiş. İmparator çok sevinmiş, Ding Xian'a kırmızı bir pelerin vermiş. Ding Xian imparatorun teşekkürlerini aktarmak için Fuyi Dağı'na dönüp pelerini çay ağaçlarına giydirmiş!

    Daha sonra, imparator için bu altı ağaçtan çay toplamaya gelen yetkili, kırmızı pelerini giyinmiş...

    "Kırmız pelerin" anlamına gelen çayın adı "Da Hong Pao", işte böyle ortaya çıkmış.

    Beş fidan almayı, sonunda başarıyor

    Da Hong Pao'yla ilk buluşma sonuçsuz kalır ama Chen Dehua ondan sonraki 20 yıl boyunca, Wu Yi Yan Çayları üzerinde emek vermeye devam eder. Chen, toplamadan üretmeye kadar çayın bütün yapım sürecini araştırır, çayları makineyle üretmeyi dener, çay türlerini kaydedip Yuan döneminden (M.S1271-1368) kalma çay bahçesinde tekrar ekim yapar... Bütün bu çalışmalar, Chen Dehua'nın Da Hong Pao hikâyesini araştırmaya devam etmesini de sağlar.

    Chen Dehua, 1985 yılında, Fujian Çay Araştırma Enstitüsü'nün 50. yıldönümü kutlamalarına davet edilir. Chen, o tarihe kadar Yuan döneminden kalma çay bahçesinde 100 türden fazla çay ağacı yetiştirmiştir. Ama sadece Da Hong Pao ağacı eksik kalmıştır. Chen Dehua, Da Hong Pao ağacının olmamasından dolayı çok üzgündür; hayatını, günün birinde çay bahçesinde Da Hong Pao yetiştirebilmeyi ümit ederek geçirmiştir.

    Chen, hayal ettiği Da Hong Pao için, kutlamada rastladığı eski sınıf arkadaşının ağzını tekrar arar...

    "Sınıf arkadaşıma şunları söyledim: Da Hong Pao ağaç dalını bizden alıp kendi Enstitü'ne getirdin. Neden Da Hong Pao'nun evine dönmesine izin vermiyorsun? Sen de beraber eve dönsene! Benim yakın bir arkadaşım, şaka yollu konuştum. Böylece, bana beş fidan verdi..."

    "Ben sadece ilk yapan oldum..."

    Chen Dehua'nın Da Hong Pao fidanını geri getirmesi, çok kişisel ve gizli bir harekettir. Chen, fidanları bahçesine dikip bakar, yetiştirir ve çayın klonlamasını başarır. Klonlama sayesinde, Da Hong Pao'nun geniş bir alana ekilmesi mümkün hale gelir. O tarihten itibaren, Da Hong Pao çayı, evlere girmeye başlar.

    Chen Dehua, zamanla "Da Hong Pao'nun babası" unvanını kazanır. Ama Chen Dehua, alçakgönüllü bir insan; şöyle konuşuyor:

    "Siz yapmazsanız, günün birinde aynı şeyi yapan bir başkası mutlaka çıkacaktır. Ben sadece ilk yapan oldum... Çin Bilim Akademisi'nden bir müdüre şakayla, 'Da Hong Pao Çayı'nı çaldım' dedim. Müdür, 'çok iyi' dedi..."

    Chen Dehua'ya göre, Da Hong Pao çayı onun kaderinde var. Chen Dehua'nın Da Hong Pao'ya beslediği duygu da çayın kokusu gibi saf ve sürekli...

    "Harman" çay

    Chen Dehua'nın bir hedefi de, Da Hong Pao'nun tadına daha fazla insanın bakabilmesi. Bu amaçla, Chen Dehua, saf Da Hong Pao çayını, Wuyi Dağı'ndan diğer seçkin çaylarla harmanlayarak ve işleyerek bildiğimiz Da Hong Pao'yu üretmeye başladı. Çiftçilerin ürettiği çay kısıtlı, yalnız "harman" çay büyük miktarda üretilebiliyor.

    "Şimdi piyasada satılan Da Hong Pao'nun çoğu, harmanlama yoluyla üretilir. Çay sektöründe normal bir yöntem. Asıl Da Hong Pao'nun özelliğine erişebilmek için, mesela Araştırma Enstitüsü'müzden bir yılda yetişen 10 bin kilo çaydan yalnız iki yüz kilo seçtik. Hakikaten çayların seçkinleri oldular. Enstitümüzde yetişen zengin çay çeşitlerimiz, hammadde seçiminde çok seçenek sağlıyor."

    Devlet düzeyinde ilk miraslar listesine alındı

    2006 yılında Wu Yi Yan Çayları'nın (Da Hong Pao dahil) yapım tekniği, devlet düzeyinde ilk miraslar listesine alındı. Chen Dehua da ilk mirasçılardan biri olarak seçildi.

    Sürekli düşünüyor, plan yapıyor ve yenilikler keşfediyor

    Chen Dehua'nın Da Hong Pao hikayesi burada sona ermiyor. Zira, Da Hong Pao çayına talep her geçen gün artıyor. Wu Yi Yan Çayları'nı durmadan geliştirip yaygınlaştırmaya çalışan Chen Dehua, zamanın gerisinde kalmak istemiyor ve hâlâ bilim ve teknoloji yoluyla çayın gelişmesine katkı yapmaya devam ediyor.

    Chen Dehua, makinelerin de devriye girmesinin yalnız üretim miktarını artırmakla kalmayıp, çayın kalitesini de garanti ettiğini savunuyor. Ona göre, makine üretimi el yapımından daha bilimsel. Ama antik yöntem üzerinde de duran Chen, "çok özel" dediği antik çay yapım yöntemlerine saygısını ifade ediyor.

    "Eski çay yapımında kullanılan aletler çok özel ve çok iyi. Sanki bugün yapılmış gibi görünüyor ama hakikaten eski ve olduğu gibi muhafaza edilmiş."

    Wu Yi Dağı'ndaki çiftçilerin veya Wu Yi Yan Çayı'nı beğenenlerin gözünde, Chen Dehua, artık çay sektöründe söz sahibidir. Yalnız "Da Hong Pao'nun babası" olması nedeniyle değil, daha önemlisi 50 yıldır sürekli olarak çay yapımına ve çayın geliştirilmesine katkı yapmasıdır.

    Chen, Wu Yi Yan Çayı'nın geleceği için sürekli düşünüyor, plan yapıyor ve yenilikler keşfediyor. Chen, Wu Yi Yan Çayları'nın şimdi iyi olduğunu ama geleceğinin daha parlak olacağına inandığını belirtiyor.