Birer birer çalan defler harika bir öykü anlatıyor
Uçarcasına atılan adımlar yaşama sevincini yansıtıyor
Xinjiang'daki vahada yaşayan insanlar şenlik yapıyor.
Uygurlar bir araya gelerek çocuklar gibi oynuyor ve mutluluğu paylaşıyor. Bu Meşreptir.
Dolanlılar için Meşrep, güneş ışığı gibi vazgeçilmez bir şeydir.
Bugün Hüseyin Yahya'nın ailesi, bahar ekimini tamamladığı için herkesi bunu kutlamaya davet etti. Kutlama yeri, onun evi... Uygurlar bu tür toplantılara Meşrep adı veriyor.
Xinjiang Sanat Araştırmaları Enstitüsü'nde araştırmacı Zhou Ji şu bilgileri verid:
Meşrep, Uygurca bir sözcüktür. Bu sözcük muhtemelen Arapçadan geçmiştir. Asıl anlamı toplu buluşmadır. Şimdi Uygurlar arasında Meşrep sözü sık sık duyulur. Meşrep, Uygurlar tarafından çeşitli nedenlerle yapılan ve birçok kişinin katıldığı bir tür eğlencedir.
Uygurlar arasında yaygın olan çeşitli Meşreplerden, eski eğlencelerin özelliğini ve üslubunu en iyi koruyanı, Dolan Meşrebi'dir.
Yakın dönemlerde bulunan tarihi kitaplarda Meşreple ilgili yeterince bilgi bulunduğu görüldü. Bunlar arasında en erken yazılmış olanı, tanınmış bilim adamı Kaşgarlı Mahmut tarafından 11. yüzyılda hazırlanan "Divan-ı Lügat'it Türk" adlı eserdir. Bu kitapta, meşrep için "eski bir eğlence" tanımı verilerek yapılan betimleme, Dolan Meşrebi'ne çok uygundur.
Hasan Turek, Hüseyin Yahya'nın ikiz kardeşi. Hasan, kardeşinin ailesince düzenlenen her Meşrebe katılıyor. Bu tür eğlencelerde hiç eksik olmayan Hasan Turek, "Makamcı" olarak anılıyor.
Kullandığı alet bir def. Uygurcada buna "dep" deniyor. Def, Uygurların yaygın olarak kullandığı en eski müzik aletlerinden biridir. Başka hiçbir müzik aleti olmasa bile, sadece bir def varsa, insanlar her an müzik yaparak şarkı söyler ve dans eder.
Hüseyin Yahya ve ikiz kardeşi Hasan Türek, müzik aleti yapmayı ve Makam çalmayı çocukken babalarından öğrenmiş. Bugün ikiz kardeşler, küçük saz heyetinin üyeleriyle birlikte Meşrepte gösteri sunacak.
Birkaç eski arkadaş, gençken sık sık beraber müzik çalıp şarkı söylüyordu. Onlar, birbirlerine öz kardeşler kadar yakındı. Meşrep, aralarındaki dostluğun köprüsü oldu.
Bugün Hüseyin Yahya ailesindeki eğlencenin aslında önemli bir özel amacı var. Buraya gelen birkaç yaşlı kişi bunu biliyor, ama söylemek istemiyor.
Toplantı hemen başlıyor. Çevrede haberi alan herkes geldi. Hüseyin Yahya ailesinin küçük avlusundan kahkahalar yükseliyor. Kısa süre içinde 100'den fazla kişi toplandı.
Hava soğuk olduğu zaman Dolan Meşrebi genellikle ev içinde yapılır. Ama artık ilkbahar geldi. İnsanlar, daha çok avlu, meyve bahçesi ve nehir kenarında toplanmayı tercih ediyor.
Eğlenceye gelen herkesin hoş vakit geçirmesini sağlamak için ev sahibi özel olarak birçok lezzetli yemek hazırladı. Dolan'daki kızarmış et yemeği bütün Xinjiang bölgesinde çok ünlüdür. Konuklar bu güzel yemeklerin tadına bakarken Meşrep başladı.
Dolan Meşrebi, genellikle "Dolan Makamı" söyleyerek başlar. "Dolan Makamı" eğlencenin ruhu olarak kabul edilir. Makam olmazsa Meşrep de olmazdı.
Müzik çalınınca şarkıcılar gözlerini kapatıp başlarını kaldırır. Onlar sanki içindeki umutları göğe anlatır gibi. Sanatçılar yüksek, dolgun ve etkileyici sesleriyle hemen özel bir duygu yaratıyor.
Bu Makam'ın peşrevi. Bu açılışla, Meşrep'te ortam yavaş yavaş hazırlanır.
Uygurların en tipik geleneksel eğlence tarzı olan Makam şiiri, müziği ve dansı bir araya getiriyor. Makam, özel ve ilginç yönleri olan kapsamlı bir sanattır.
Makam müzikleri içinde en tanınmış olanları, Kaşgar'da popüler olan 12 Makam'dır. Rivayete göre, 12 Makam 16. yüzyılda Yarkent Hanı'nın eşi Amannisahan tarafından derlenmiş. Amannisahan'ın memleketi, şimdi Dolanlıların yaşadığı nehir kenarındaymış.
12 Makam, 12 büyük müzik dizisinden oluşur. Bir dizi üç bölümden oluşur.
Birinci bölüm Çongname adını alır..
İkinci bölüme Destan denir.
Üçüncü bölüm ise Meşrep adıyla anılır.
Çongname'de içten şarkılar söylenir. Destanda, müzikle hikâyeler anlatılır. Bunlar arasında acıklı, ama güzel aşk hikayeleri, trajik kahramanlık hikayeleri ve esrarengiz masallar vardır.
Meşrep bölümünde, tarla, meyve bahçesi ve pazar gibi yaşamla ilgili sahneleri canlandırılır. "Mutluluk övgüsü" yapılır ve "yaşam sevinci" ifade edilir. "Meşrep"le dans edilir ve bedenler daha esnek hale gelir.
En tanınmış 12 Makam'ın dışında, Uyguların bazı yöresel makamları da vardır. "Dolan Makamı" bunlardan biridir.
Hüseyin Yahya'nın evinde söylenen şarkı, Dolan Makamı'nın tanınmış bir bölümü…
Hüseyin Yahya ve arkadaşları, bir yandan şarkı söyleyip müzik çalarken, bir yandan da etkinliğe katılan gençleri gözlemliyor. Acaba bunun nedeni ne?
Bu buluşmanın en önemli amacı gruba yeni üyeler bulmak.
Şarkı söyleyebilen ve müzik çalabilen herkesin, bu tür etkinlerde gösteri sunma fırsatı bulması her zaman mümkün olmaz. Geniş katılımlı Meşrepte gösteri sunabilmek, birçok Dolanlının rüyasıdır.
Aslında, her Meşrep topluluğu, bir örgüt gibidir. Gösteri topluluğuna katılanların, önceden başvuruda bulunması gerekir. Bir kişi, eğer üyelerin tümünün onayını alabilirse topluluğa girebilir.
