CRI Hakkında | Eski Versiyonumuz
Taştan yapılan insan heykelinin gizemi (2)
  2012-02-29 14:57:18  cri

    Xinjiang'daki Altay Müzesi'nde korunan bu taş heykeller, tipik Göktürk heykelleri olarak kabul ediliyor. Bunların ortak özelliği, sağ elde bardak, sol elde kılıç tutmaları. Taştan insanların ellerinde kılıç tutmalarının nedeni belki savaşkanlıkları olabilirdi. Öteki elde bardak tutmaları ise bir yetki simgesi olarak anlaşılabilirdi. Wang Bo, taştan heykel yapılmasının nedeninin, insanlar öldükten sonra bile ruhlarının taş heykellerle ilişki içinde kalabileceğine inanılması olduğu kanısında.

    Xinjiang Shaosu İlçesi kültür ve tarih uzmanı Turhan şunları söyledi:

    Xiaohongnahai adlı heykel, Batı Göktürk dönemindeki tipik bir savaşçıyı temsil ediyor. Dış görünüşüne bakarak konuşacak olursak, başında taç olan bu heykelin Batı Göktürk dönemindeki insanların tipik yüz özelliklerine sahip olduğunu söyleyebiliriz.

    Xinjiang Müzesi araştırmacılarından Wang Bo şöyle dedi: Sadece Batı Gökürk hakanına yakın olan kişilerin heykellerinde böyle taç olabilirdi. Genellikle, yalnızca kral ve prens heykellerinin başına taç yapılırdı. O nedenle, Xiaohongnahai heykelinin sahibi olan kişinin yüksek bir konumda olduğu söylenebilir.

    (Xinjiang Shaosu ilçesi kültür ve tarih uzmanı Turhan): Başka bir özelliği de sol elinde kılıç, sağ elinde bardak tutması. Aşağıdaki dairede, Soğd yazısıyla yazılmış sözcükler var. Örneğin, bu satır ve aşağıdaki dairelerin hepsi bu yazıyla yazılmış.

    Wang Bo sözlerine şöyle ekledi:

    Çevirisi yapıldıktan sonra bazı sözleri anladık. Aralarında Muqian'ın da bulunduğu bazı kağanların isimleri vardı. Bu, kuşaktan kuşağa aktarılan hakanlık ailesi kayıtları olabilirdi. Hakanlık ailesi üyelerinin isimleri kaydedilmiş. Buna göre, bu heykelin, Göktürklere ait bir heykel olduğu kanıtlanmış oluyor. Bu sözlerden, heykelin sahibinin hakanlık ailesinin üyesi olduğu anlaşılıyor.

    Xinjiang Shaosu ilçesi kültür ve tarih uzmanı Turhan şöyle dedi:

    Bu savaşçının taş yazıtı için kullanılan taş, Shaosu ilçesinde bulunmaz. Taşın nereden getirildiği sorusu, hâlâ bir giz olarak duruyor.

    Mezar bölgesinde bulunan taş heykeller iki bölüme ayrılabilir. Birinci bölümdekiler, mezarın olduğu yerde bulunan toprak üstündeki insan heykelleridir. Mezarlığın doğusunda yer alan bu heykellerin çoğunun yüzü de doğuya bakıyor. Bu, atalarına saygı gösterme anlayışını yansıtıyor. Ötekiler ise, toprak altındaki heykellerdir. Bu insanlar, sahipleri öldükten sonra kurban olarak onlarla birlikte gömülmüş. Bunlar, kötülükleri kovan ve felaketlerden koruyan "kalkanlar" olarak nitelendiriliyordu.

    Wang Bo, son yıllarda çetin bir çalışma yürütüyor: Xinjiang'da bulunan bütün insan heykellerini, özelliklerine göre ayırıyor ve karşılaştırmalar yapıyor. Bu çalışmanın amacı, heykellerin ortak ve farklı noktalarının bulunması... Wang, çayırlıklarda bulunan taş heykellerin sadece Göktürk savaşçılarıyla sınırlı kalmadığını fark etti.

    Siyah taştan yapılan ve bir savaşçı olmayan bu insan heykelinin ağaçlar arasına kim tarafından konduğu bilinmiyor. Çok özel olan malzeme de, sanki daha eski bir döneme aitmiş gibi görünüyor.

   Xinjiang'da Altay ilçesine bağlı Çamurçek nahiyesindeki tipik bir mezarın önünde duranlar, aynı şeyi fark ediyor: Mezarlığın doğusunda yer alan siyah taştan oyulmuş beş heykelin hiçbiri, sık sık görülen savaşçı figürüne benzemiyor. Heykellerin yüz şekilleri ve gözleri yuvarlak. Yüzlere üçgen motifleri oyulmuş. Üç heykelden birinin, bir kadına ait olduğu saptandı.

     Xinjiang Müzesi araştırmacılarından Wang Bo şunları anlattı:

    Taş heykelin cinsiyeti, esasen sakalı olup olmamasına göre saptanır. Bu heykel, Göktürk heykellerinden farklı… Yüzü ve gözleri yuvarlak. Burnu biraz dörtgenimsi… Ağzı düz çizgi şeklinde. Oymalar hep aynı tasarımla yapılmış. Bu farklı üslûp, araştırmacılara buradaki heykellerinin daha erken dönemlere ait olduğunu düşündürdü.

    1960'lı yıllarda arkeologlar, insan heykellerinin arkasında mezarlar olduğunu fark etti. Burada yapılan kazılarda çıkarılan tarihi eserler arasında yer alan çömlekler hemen ilgilerini çekti. Zeytin biçimindeki çömleklerin üzerinde dalgalı çizgiler vardı. Arkeologlar yaptıkları karşılaştırmalarla, çömleklerin Karasuk kültürüne ait olduğunu kanısına vardı. Karasuk kültürü, MÖ 1000 yılı civarına tarihleniyor. Ne var ki, Göktürkler Sui ve Tang hanedanları döneminde yaşamıştı. İkisi arasında en az bin yıl fark var. Bu keşif, Xinjiang'daki taş heykellerin Göktürklere ait olduğu tahmininin doğru olmadığını gösterdi. Keşif ayrıca, Wang Bo'nun tahminini de destekleyen bir kanıt oldu.

   Wang Bo sözlerini şöyle sürdürdü:

    Aynı kazıda bazı bakır eşyalar ve bronz kılıçlar da çıkarıldı. Bunlar Zhou hanedanı dönemine denk düşen Tunç Çağı'na aitti. Başlangıçta Çamurçeklilere ait olduğu sanılan bu eserlerin, Göktürklere değil, Çin'deki Savaşan Devletler Dönemi'ne ait olduğuna inanılıyor. Yıllar süren araştırmalar sonucunda, bu eserlerin büyük olasılıkla Tunç Çağı'na ait olduğu söylenebilir.

    Fakat Xinjiang'daki Tunç Çağı'nın, Çin'in orta kesimlerindeki Tunç Çağı'yla aynı zamana denk düşüp düşmediği tarihçiler arasında tartışma konu haline geldi. Kimileri, Xinjiang'daki Tunç Çağı'nın, Çin'in orta kesimlerindeki Tunç Çağı'ndan 500-600 yıl geç olduğunu savunuyor. Acaba bu kanının herhangi bir dayanağı var mı?

    1976 yılının ilkbaharında arkeologlar, Nilık ilçesindeki Nulase eski bakır madeni harabelerinde bir parça beyaz bakır buldu. Tahminlere göre, bu parça, 3 bin yıllık geçmişe sahipti.

    Bunun ardından, İli yöresinde art arda bir grup bakır eşya çıkarıldı. Nulase madeninde bulunan beyaz bakırla yapılan karşılaştırmalara, bu eserlerin Manuse'de çıkarılan metalden yapıldığını ortaya koydu. Buna göre, Xinjiang'daki Tunç Çağı yaklaşık MÖ 2 bin yıl civarında başlamıştı, yani ve Çin'in orta kesimlerindeki Tunç Çağı'yla hemen hemen aynı döneme rastlıyordu. Bu da, Çin'deki Shang hanedanı dönemine denk düşüyordu.

    Pekiyi, Tunç Çağı'nda Xinjiang'ın kuzeyindeki çayırlıklarda hangi etnik grup yaşamıştı? Bu insanlar neden taş heykeller yaptı?

    Eski Çin eserlerinden biri olan Zhuangzi'nin kitabında "Xiaoyaoyou", yani "Serbest ve Rahat Gezi" başlıklı bölümde, kuzeyde "kısa saçlı insanlar ülkesinin" bulunduğu yazılı. Ayrıca eski Yunan tarihçisi Herodot'un "Tarih" adlı kitabına, Altay dağı eteklerinde "kel oldukları söylenen" insanların yaşadığı belirtilir. "Kellik" ile "kısa saç" belki de belli bir etnik grubun saç uzatma âdeti olmadığına işaret ediyor. Her iki ifadenin anlamı birbirine çok yakın.

    Siyah taştan yapılma insan heykellerinin tipik özeliliği, yuvarlak başın üzerinde hiç saç süslemesi olmamasıydı. Herodot'un kitabında ayrıca, "kel insanların" "yassı burunlu ve fırlak çeneli" olduğu söylenir. Bu taş heykellerde Moğollara özgü tipik yüz şekli, belirgin olarak görülür.

    Daha da ilginç olanı, Herodot'un kitabında "kel insanların" dağda altın muhafaza ettiklerinden söz edilmesi. Altay Dağı'nda eski çağlardan beri altın madeni bulunur. Kuşkusuz Çinlilerin ve yabancıların yazdıkları kitaplarda, Xinjiang'da Tunç Çağı'nda yaşayanlara çeşitli adlar verildi. Xinjiang'daki erken dönemlere ait taş heykellerin, "kel insanların" bıraktığı eserler olduğu söylenirse, bu basit bir açıklama mı olur?

İlgili Haberler
Yorumunuzu Gönderin
Çin-Türkiye ilişkilerinde yeni kilometre taşı
Çin-Türkiye ekonomik ilişkilerinde yeni bir dönem başlıyor. Türk Lirası, Çin finans dünyasına ayak bastı.
Çinli kulüpler büyük transferlerine devam ediyor

Chelsea'nin yıldız orta saha oyuncusu Oscar, 60 milyon avroya Çin'e gelmeye hazırlanıyor. Peki Çinli kulüpler yabancı futbolcular için ne kadar para ödüyor? Bu sorunun cevabı ve haftanın ekonomi gündemine genel bir bakış için Ekodiyalog'a kulak verin.

Diğerler>>
Çin'de 2016'da neler konuşuldu? (1) (Çin Mahallesi)
Çin'de 2016 yılında gündemde neler vardı? Çinlilerin en çok dikkatini çeken gelişmeler nelerdi? Çin Mahallesi'nin sakinleri, 2016'yı nasıl geçirdi?
Çin'in 5. büyük icadı 24 Sezon nedir? (Çin Mahallesi)
Çinlilerin günlük hayatına yön veren bir takvim sistemi olan 24 Sezon'a kâğıt, pusula, matbaa ve baruttan sonra Çin'in 5. büyük icadı diyenler de var. UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi'ne alınan 24 Sezon, bir kez daha gündemde.
Diğer>>
• Biliyor Musun Bilmiyor Musun (07-01-2015)
• Biliyor Musun Bilmiyor Musun (19-11-2014)
• Biliyor Musun Bilmiyor Musun (05-11-2014)
• Biliyor Musun Bilmiyor Musun (08-10-2014)
• Biliyor Musun Bilmiyor Musun (24-09-2014)
Diğer>>
Anket
Soru-Yanıt
  • Nükleer Güvenlik Zirvesi'nde Çin'in gücü ortaya kondu

  • Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping 31 Mart-1 Nisan günlerinde ABD'nin başkenti Washington'da düzenlenen ve dünyanın odaklandığı Nükleer Güvenlik Zirvesi'ne katıldı.
    Diğer>>
    İzleyici Postası
  • Koyun yılınız kutlu olsun (Pınar Koçak)

  • Koyun Yılının en güzel müjdeler, en güzel sürprizlerle kapınızı çalması dileğiyle...
  • Çin kadınlarına (Ali Güler)

  • Düşlerimde gelir bir güzel bana, alır götürür beni uzak bir diyara...

    Diğer>>
    Linkler
    © China Radio International.CRI. All Rights Reserved.
    16A Shijingshan Road, Beijing, China