Bugünkü konumuz bahçecilik. Bahçecilik kelimesinin sözlük karşılığında çok basit bir açıklama vardı, pek tatmin olmadım. Sonra Google Türkiye'de arama yaptım, ve nihayet güzel bir açıklama buldum. Şöyle diyor:

"Çiçek, sebze ya da her ikisinin birlikte yetiştirildiği toprak parçasına bahçe diyoruz. Kısaca, bahçe, insanların yararlanması ve hoşça vakit geçirmesi için çiçek, sağlığa yararlı otlar, meyve, sebze, çalı ve ağaç gibi çeşitli bitkilerin belirli bir düzen içinde yetiştirilmesine ayrılmış alandır. Bahçecilik ise, bu ayrılmış alanda bitki yetiştirmek ve bahçenin bakımını yapmak olarak tanımlanabilir. Eski uygarlıkların birçoğunda da bahçecilik çok gelişmiş, sanat ve edebiyata girmiştir."

Evet, bahçecilik, gerçekten de herkesin düşlerine giren ve yüreğini ferahlatan bir sanat. Herkesin, özellikle her kentlinin bir bahçe rüyası olduğuna inanıyorum.

Çok eski tarihlere dayanan bahçecilik sanatına sahip köklü uygarlıklara örnek olarak Çin verilebilir.

*

Uzun bir geçmişe dayanan Çin bahçecilik mimarisi, dünya bahçecilik tarihinde çok önemli bir konuma sahip olmuştur. Çin'de saray bahçecilik mimarisi 3 bin yılı aşkın süre önce ortaya çıkmıştır. İlk başlarda bahçeler sadece imparator ve soyluların av partileri ve diğer eğlencelerine hizmet etmiştir. Sonraları Çin'in başkentleri ve ünlü şehirlerinde sayısız bahçe yapıları inşa edilmiştir. Çin'in değişik tarzlardaki şehir bahçe yapıları, dünyanın belli başlı üç büyük bahçecilik sistemi arasında parlak bir konum edinegelmiştir.

Dağ ve akarsu manzaraları yaratmayı ve yansıtmayı amaçlayan Çin bahçecilik mimarisi özgün unsurlar taşır. Çok çeşitli aşamalardan geçerek ortaya çıkmış olan Çin bahçecilik mimarisi, yapay ve doğal güzellikleri kaynaştırarak eşsiz manzaralar yaratmıştır. Doğadan kaynaklanmasına rağmen neredeyse doğadan da güzel manzaralar yaratabilen Çin bahçecilik mimarisinde yapılar dağ ve akarsu manzaraları arasında gizlice yerleştirilerek doğa güzellikleri daha yüksek bir düzeye taşınmıştır.

Büyük alanlarda kurulan ihtişamlı imparator bahçeciliği ile küçük ancak ince ve zarif halk bahçeciliğini kapsayan Çin bahçecilik mimarisi, coğrafi koşullardan sonuna kadar yararlanmış; çiçekleri, çimenleri ve ağaçları, avlu, koridor ve levhaları akılcı şekillerde yerleştirerek dağ ve akarsu manzaralarını canlandırmış, "mimari zevki" en iyi şekilde yansıtmıştır. Çin bahçecilik mimarisinin ortamları, devletin yönetildiği ortam, kutsal ortam ve doğal ortam olarak üçe ayrılmıştır.

Bahçecilik mimarisinde topluma karşı gerçekçi bir tutum izlemeyi ve sorumluluk üstlenmeyi, ahlak ve görgü kurallarıyla siyasi içeriğe önem veren Konfüçyüs düşüncesini yansıtan ortam, devletin yönetildiği ortamdır. Bu, imparator bahçecilik mimarisinde en çok görülen bölümdür. İmparator bahçecilik mimarisinin ünlü bir örneği olan Yuanmingyuan'ın manzara alanlarının yarısı, bu ortamdan oluşmuştur.

Romantizmi zevk unsuru olarak kullanarak doğal ve sade yaşamı savunan, bedenle ruhu beslemeyi kapsayan Taocu düşünce akımını bahçecilik mimarisinde özenle yansıtan ortam, kutsal ortamdır. Beijing'deki Yuanmingyuan'da bulunan Peng Adası (efsaneye göre Peng Adası, kutsal insanların Bo'hai denizinde oturdukları adadır) ve Yao Platformu (efsaneye göre Tanrıça'nın oturduğu yer), Sichuan eyaletinin Qingcheng Dağı'nda yer alan Guchang Taoist Tapınağı ve Hubei eyaletinin Wudang Dağı'nda yer alan Nangong Sarayı gibi örneklerde olduğu gibi, imparator bahçecilik mimarisi ve tapınak bahçecilik mimarisinde bu ortamı görmek mümkündür.

Bahçecilik mimarisinin, sahiplerinin zevk ve düşüncelerini yansıtmaya önem veren doğa ortamına, Çin'in Song Hanedanı döneminde inşa edilen Su Shunqin'e ait Canglang Pavyonu ve Sima Guang'a ait Dule Parkı gibi edebi nitelikli bahçecilik mimarilerinde rastlanabilir.

Doğal manzaralara ve ziyaretçilerde iyi duygular uyandırmaya önem veren Çin bahçecilik mimarisinin, uzambilgisi ilkelerine ve mimariye önem veren Batı bahçecilik mimarisinden ayırt edici özelliği, doğa ile insanın uyumu ve birliğidir.

*

1997 yılında Dünya Mirasları Listesi'ne alınan antik Suzhou bahçeciliği, Çin bahçecilik mimarisinin simgesi olarak kabul edilir. 2 bin yılı aşkın bir geçmişe dayanan Suzhou bahçecilik mimarisine bağlı onlarca bahçecilik mimarisi örneği günümüze kadar varlığını koruyabilmiştir. Suzhou bahçecilik mimarisinin yapılarının çoğu, küçük bir alanda değişik tüde sanat teknikleriyle yapılmıştır. Sınırlı bir alanda Çin resimlerine özgü zevklerle Çin'in Tang ve Song hanedanları dönemlerinde yayılan şiirlerdeki düşünce ve duyguları yansıtarak küçük alanda büyük manzaralar yaratmayı amaçlayan Suzhou bahçecilik mimarisi, süs dağları, ağaçlar, pavyonlar, binalar, platformlar, havuzlar ve köprülerle dekore edilmiştir. Canglang Pavyonu, Shizilin Parkı, Zhuozheng Parkı ve Liu Parkı, Suzhou bahçecilik mimarisini temsil eden yapıların başında gelir.

*

Çin'in en ünlü imparator bahçecilik mimarisi olan ve "10 bin parkın manzarasını bir araya getiren park" olarak adlandırılan Yuanmingyuan Parkı, Çin'in çeşitli bahçecilik mimari sanatlarını bir araya getirmesinin yanı sıra, bazı yabancı mimari üsluplardan da yararlanarak değişik değişik parklar ve esrarengiz sanatsal sonuçlar yaratmıştır. Ancak insanlar günümüzde ne yazık ki, 1860 yılında İngiliz ve Fransız saldırganlar tarafından yakılan ve yağmalanan Yuanmingyuan Parkı'nın eski güzelliklerini parçalanmış kiremitler ve kalıntılarına bakarak yalnızca hayal edebilirler.

Beijing'in kuzeybatı varoşlarında bulunan Yuanmingyuan Parkı ve ona bağlı Changchun ve Jichun (diğer adı Wanchun) adlı iki parkla birlikte "Yuanming San Yuan" olarak adlandırılmıştır. 347 hektarlık bir alanı kapsayan Yuanmingyuan Parkı, Çin'in Qing hanedanı döneminde inşa edilen beş ünlü imparator parkından en büyüğü olarak kabul edilmiştir. Bu ünlü imparator parkları Xiangshan Dağı'ndaki Jingyi Parkı, Yuquan Dağı'ndaki Jingming Parkı, Wanshou Dağı'ndaki Qingji Parkı, Yuanmingyuan Parkı ve Changchun Parkı olarak sıralanabilir.

Qing hanedanının imparatoru Qianlong tarafından "Yerkürenin ve imparatorların ziyaret edeceği en iyi bölge" unvanı verilerek övülen Yuanmingyuan Parkı'nın ünü, yabancı misyonerlerin parkı tanıttıkları mektuplar ve raporlarla Avrupa'ya da yayılmış, 18. yüzyıldaki Avrupa bahçeciliğinin gelişmesini de bir ölçüde etkilemiştir.

*

Çin'in Xi'an kentinde devam eden Dünya Bahçecilik Fuarı, Uluslararası Bahçe Bitkileri Üreticileri Birliği (AIPH) çatısı altında düzenlenen bir fuardır. Uluslararası çiçek piyasasındaki potansiyeli uyandırmak, bitki yetiştirmenin teknik seviyesini yükseltmek ve benzeri diğer hizmetleri sağlamak amacıyla İsviçre, Almanya, Fransa ve Avusturya'nın da aralarında bulunduğu 10 ülke 1948 yılında İsviçre'de AIPH'yi oluşturdu. Birliğin halen 25 üyesi var. Birliğin çalışma programında yer alan hedeflerinden biri de Dünya Bahçecilik Fuarı'nın her üye ülkede düzenlenmesidir. Fuarın boyutu ve süresi gibi unsurlara göre, değişik ülkelerde gerçekleştirilen bahçecilik fuarları, yukarıdan aşağıya, A1, A2, B1 ve B2 olmak üzere 4 kategoriye ayırılıyor. Çin'in 1999 yılında Kunming kentinde düzenlediği bahçecilik fuarı A1, 2006 yılında Shenyang kentinde düzenlediği fuar ise A2/B1 olarak belirlendi. Xi'an'daki bahçecilik fuarı ise Shenyang'dakiyle aynı düzeyde.

*

Çin'in güneybatı kesiminde yer alan ve "Bahar Kenti" olarak anılan Kunming, 1999 yılında, "İnsan ile Doğa- 21. Yüzyıla İlerlemek" temalı Dünya Bahçecilik Fuarı'na evsahipliği yaptı. Böylece Dünya Bahçecilik Fuarı ilk kez Çin'de düzenlenmiş oldu. 184 gün süren Kunming fuarı, yerli ve yabancı olmak üzere toplam 9.5 milyon kişiyi kabul etti. Çin'in klasik bahçecilik sanatı düşüncesiyle tasarlanan fuar alanında, doğaya uyum sağlayan bir tasarım yansıtıldı.

Doğal avantajlarıyla ünlenen Yunnan eyaleti, "Bitki Krallığı" olarak adlandırılıyor. Merkezi Kunming kentindeki Dünya Bahçecilik Fuarı alanındaki ormanlık bölge yüzde 70'e ulaştı. Uluslararası Pavyon, Çin Pavyonu ve büyük sera dahil 5 kapalı mekânda 500'den fazla çeşit ağaç yer aldı. Açık havadaki 3 sergi bölgesinde de ağaçlar, şifalı otlar, bonsailer, sebzeler ve meyveler de dahil temalı bahçecilik sanatları sergilendi.

Kunming fuarında Uluslararası Pavyon "Yuvarlık Gök ve Dörtgen Yer" şeklindeki geleneksel Çin uzay yaklaşımı benimsenirken, Çin Pavyonunda ise modern sergi tarzı kullanıldı. Aynı zamanda Çin tadını yansıtmak için pavyonda "sarı duvar, kırmızı kiremit, köşk" gibi geleneksel Çin mimari unsurlar kullanıldı. İçinde Çin genelindeki ünlü bahçelerden seçkilerin birer kopyası dikildi. Bunlar arasında Beijing'deki Gök Tapınağı ve Beihai Parkı'ndaki Qiongdiao yer aldı.

1999 yılındaki Dünya Bahçecilik Fuarı sayesinde dünya, Kunming kentini tanıdı.

*

Dünya Bahçecilik Fuarı 2006 yılında tekrar Çin'e geldi. Fuar alanı, Çin'in kuzeydoğu kesimindeki Shenyang kenti yakınındaki bir turistik bölgede kuruldu. Burası, ünlü Changbai Dağları'nın uzantısı olarak biliniyor. Buradaki yemyeşil çam ağaçları ve diğer ağaçlar, tepeler, çiçekler ve dereler uyumlu bir tablo oluşturarak Dünya Bahçecilik Fuarı alanına özgün ve doğal bir arka plan sağladı. Yapay manzaralar dışında, Shenyang Dünya Bahçecilik Fuarı'nın en ilginç noktasını alandaki doğal ekolojik manzaralar ve sulak alan manzarası oluşturdu.

Teması "Doğayla Uyum İçinde Birlikte Yaşıyoruz" şeklinde belirlenen Shenyang Dünya Bahçecilik Fuarı, 6 ay boyunca 12 milyondan fazla turist ağırladı. Fuar kapandıktan sonra da fuar alanı bir park olarak ziyarete açık oldu ve zamanla Çin'in kuzeydoğu kesiminde yeni bir turistik mekân haline geldi.

*

Kunming ve Shenyang'da düzenlenen Dünya Bahçecilik fuarlarının ardından fuar, bu yıl 3. kez Çin'e geldi. Tarihi Xi'an kentinde Nisan ayının sonunda başlayan fuarın da diğer 2 fuar gibi, 6 ay sürmesi planlandı.

Fuarın yapıldığı 418 hektarlık alanın 188 hektarı suyla kaplı. Chang'an Kulesi, Yaratıcılık Salonu, Doğa Salonu ve Guangyun Kapısı'ndan oluşan 4 simge yapı, fuarın "Kentle Doğa Uyum İçinde Birlikte Yaşasın" olarak belirlenen ana temasını temsil ediyor. Nasıl ki 2010 Shanghai Dünya Fuarı'nın kalıcı yapıları, kentin yeni simgesi haline geldiyse, Xi'an Dünya Bahçecilik Fuarı için inşa edilen bu 4 yapı da, fuardan sonra Xi'an şehrinin yeni simgeleri olacak.

Xi'an Dünya Bahçecilik Fuarı alanının dışından görkemli Chang'an kulesi görülebiliyor. Fuar alanındaki Zhongnan Dağı'nda yer alan kule, Xi'an Dünya Bahçecilik Fuarı'nın simgesidir. Toplam uzunluğu 99 metreye varan 7 katlı Chang'an Kulesi'nden tüm fuar alanı görülebilir. Chang'an Kulesi'nin tasarımında Çin tarihindeki Sui ve Tang Hanedanları dönemindeki kare şeklinin korunmasının yanısıra modern çizgiler de eklendi.

Chang'an Kulesi'ne çok miktarda rengârenk ışıklandırma da yapıldı. Fuarıın kapanışına kadar sürecek olan ışıklandırma, akşam saatlerinde, 418 hektarlık Xi'an Dünya Bahçecilik Fuarı alanını aydınlatıyor.

Fuar ziyaretçilere, dünya bahçeciliğinde insan ile doğa ve kent ile doğa arasındaki uyumlu gelişmede kazanılan yeni başarıları gösteriyor. Dünya Bahçecilik Fuarı sırasında ziyaretçiler Xi'an'da bahçecilik çalışmalarına, zengin ve sade Çin tarihi ve kültürüne, ileri ekolojik çevre koruma teknolojilerine ve Xi'an'daki yeşil modasına tanık olacaklar.

*

Çin'de üç dönem düzenlenen Dünya Bahçecilik Fuarı'nın kendine has özellikleri var. Bugünlerde devam eden 2011 Dünya Bahçecilik Fuarı'na evshaipliği yapan ve binden fazla yıllık bir tarihe sahip olan Xi'an kenti ve kentte yaşıyan 8 milyon 400 bin Xi'an'lı, renkli çiçek denizi, sıcak ev sahipliği hizmetleri ve yeşil yaşam yaklaşımıyla dünyanın dört bir yanından gelecek ziyaretçilerini ve elbette konuklar arasında Türk dostlarını da dört gözle bekliyor.

Dünya Bahçecilik Fuarı, Xi'an için bir şenlik demektir.