Beijing'de kültür faaliyetlerinde yaratıcılığın canlanmasıyla birlikte, şehirde oluşturulan kültürel yaratıcılık ve sanat bölgeleri, moda ve yaratıcılığın işaretleri haline geldi. Hatta bu bölgelerin sayıca çokluğunu anlatmak için, "yağmurdan sonra çıkan bambu filizleri gibi" benzetmesi yapıldı. Bu tür bölgeler, sanatçıların, kolleksiyoncuların, medya çalışanları ve benzer çevrelerin toplandığı mekânlar durumunda. Hatta sıradan turistler de modanın tadını çıkarmak için bu mekânlara gider. Bir hafta önce ben de 798 Sanat Bölgesi'ne bir uğramıştım. Çok beğendim ve daha da çok gideceğimi düşünüyorum.
*
"798", Beijing'de çok sayıda güzel sanat galerisinin bir arada toplandığı bir bölge. Burayı gezen herkes, buradaki sanat çalışmalarına hayran kalıp, sanatı değişik açılardan değerlendirme imkânı bulur.
Beijing'in kuzeydoğu kesimindeki Chaoyang semtinde yer alan "798" Sanat Bölgesi, kent merkezine biraz uzak düşmesine rağmen, birçok otobüs hattının buradan geçmesi nedeniyle kolayca ulaşılabilen bir yer. Bölgedeki sokaklarda sağlı sollu, birbirlerinden farklı mimari özellikler taşıyan sanat galerileri, ten rengi ve dili birbirlerinden farklı yerli ve yabancı ziyaretçilerle dolup taşar. Hatta buranın, Fransız turistlerin Beijing'de Çin Seddi ve Gök Tapınağı'ndan sonra uğradıkları üçüncü yer olduğu söyleniyor. Çünkü burası, Paris'in ünlü sanat sokaklarını andırıyor.
"798" Sanat Bölgesi, özgün galeriler, sergi alanları, sanat atölyeleri, moda evleri, kitabevleri, lokantalar, barlar ve romantik kafeteryalarla dolu. Bütün bu mekânların ortak özelliği, sanatla olan bağlarıdır. Burada faaliyet gösteren galeri ve atölyeler, karikatür, animasyon, sinema ve televizyon yapım merkezleri, yayınevleri ve sanat danışmanlığı büroları, Çin'in ana kesimi ile Hong Kong ve Taiwan'ın yanı sıra Fransa, İtalya, İngiltere, Hollanda, Belçika, Almanya, Japonya, Avustralya ve Kore Cumhuriyeti gibi çeşitli ülkelerden geliyor. Sanatın hemen hemen bütün dallarında çalışmaların yapıldığı "798" Sanat Bölgesi, Çin kültürü ve sanatının yanı sıra, tüm dünyadan sanat akımlarının tanıtıldığı özgün bir mekân...
*
Çok sayıda insanın aklında, sanat bölgelerinin genellikle şehir merkezine uzak yerlerde olduğu gibi bir izlenim vardır. Fang Jia Hutong adlı tarihi sokaktaki No. 46 avlusu, insanlarda yepyeni bir izlenim bıraktı.
Fang Jia Hutong Beijing'in Dongcheng semtinde, Yonghegong Tapınağı'nın güneybatı tarafında yer alan eski bir sokaktır. Tarihi, Beijing'in Yuan Hanedanı'nın başkenti olarak seçilip inşa edilmeye başladığı döneme kadar uzanıyor. Sokağa otobüs veya metroyla kolayca ulaşılabilir.
Fang Jia Hutong, saraya yakın olduğu ve bürokratları ağırladığı için, sıradan sokaklara göre daha geniş. Qing Hanedanı'nda 1731 yılında sokağın doğu ucunun kuzey tarafında imparatorluk okulu olan Guozijian'ın bir bölümü kurulmuştu. Sokaktaki en saygın konut ise, Qing Hanedanı imparatorlarından Qianlong'un 3. oğlu Yongzhang'a aitti.
Gri duvar ve gri kiremitleri kullanan, Siheyuan adıyla anılan geleneksel evler arasından ilerliyorsunuz. Derken, karşınıza cesur renklerin kullanıldığı bir avlu çıkıyor. Kendinizi bir çeşit zaman tünelinden geçerek, eski çağlardan aniden çıkıp 21. yüzyıla girmiş gibi hissediyorsunuz.
No. 46, çok geniş bir avlu. Avlu önce bir İngiliz şirketine aitti. Japonya Beijing'i işgal ettikten sonra burası, Japonlar tarafından cephanelik olarak kullanıldı. Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuruluşundan sonra, Beijing büyük bir sanayi kenti olarak konumlandığı için, avluya Çin Takım Tezgâhları Fabrikası yerleşti. Avludaki yüksek binalar çeşitli mimari özellikler gösteriyor. Bu binalar, 798 Sanat Bölgesi gibi, sanatçılara ıslah ortamı sağladı. Bugün tiyatro, sanat topluluğu, otel, tasarım atölyesi, kafe, lokanta ve oyuncak dükkânı gibi birçok kültürel yaratıcılık şirketi avluya yerleşti.
No. 46'da kitap barı, lokanta, bar, Hutong'a Özgü Sanat ve Kültür Galerisi dışında, sinema ve televizyon yapımı için küçük bir tiyatro ve yaratıcılık laboratuvarı da bulunuyor. Müzik, kafeterya, seyahat hizmetleri ve lokantacılığı bir arada yürüten Fang Jia 1 ve 2, Y-3 Sergi Salonu, Modern Dans Prova Salonu ve Napa Lokantası gibi tesisler her gün sayısız ziyaretçiye ev sahipliği yapıyor...
*
Yine Yonghegong Tapınağı'nın yakınlarında Cang Jing Guan adlı bir Hutong var. Burada, Yonghegong Tapınağı'na ait Budist klasiklerin saklandığı bir bina bulunduğu için bu ismi aldı. Cang Jing Guan Hutong'unun hayat dolu bir havası var. No. 11, eskiden çocuk kıyafetleri fabrikasıydı. Bugün avluya kültür alanında yaratıcılık işiyle uğraşan 10'dan fazla şirket yerleşti. Bu şirketler, yayıncılık ve dağıtım, internet oyunları, animasyon, sinema ve televizyon film yapımcılığı gibi alanlarda faaliyet gösteriyor.
Çin'de internet oyunları ve animasyon gitgide daha çok ilgi çekiyor. Bütün Çin çocuklarının izlediği Neşeli Keçi ve Kocaman Kurt adlı animasyon dizisi, sektörü teşvik etti. Cang Jing Guan Hutongu'nun aynı tipte çok sayıda kültürel yaratıcılık şirketi barındırması, Beijing'in diğer semtlerinde pek görülmeyen bir durum.
*
Chaoyang semti, Beijing'in kuzeydoğusundaki büyük bir semt. Eski Beijing haritasına göre, Chaoyang, şehir merkezine çok uzaktı. Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuruluşundan önce burası çorak bir araziydi. Cumhuriyet'in kuruluşundan sonra Beijing'in büyük bir sanayi kenti olarak konumlandırılması sonucu, şehirde devlet fabrikaları kuruldu. Chaoyang semtinde makine, tekstil, elektronik ve kimya sanayiinden oluşan 4 sanayi bölgesi oluşturuldu. Çin'de reform ve dışa açılma döneminin başlamasından sonra sanayi bölgelerinin fonksiyonları da, Beijing'in konumuyla birlikte değiştirildi. Makine ve tekstil sanayii bölgeleri yerlerini ticaret merkezine, elektronik sanayi bölgesi de kültürel yaratıcılık ve sanat bölgesine bıraktı.
798, Beijing'deki en eski ve en ünlü sanat bölgesidir. Bölgenin çevresini 751D•PARK, Cao Chang Di Sanat Bölgesi, Jiu Chang Sanat gibi diğer sanat bölgeleri kuşatıyor.
*
751D•PARK adlı moda tasarım meydanı, 798'le aynı alanı paylaşıyor. Eski elektronik bölgesi olan alanda 751 adlı eski bir tren istasyonu var. Buradan içeriye adım attığınızda kendinizi 751D•PARK adlı sanat merkezinde bulursunuz.
Tren istasyonunun ismini taşıyan 751 Fabrikası, 1990'lı yılların başında şehre gaz sağlayan bir fabrikaydı. Bugün fabrikanın yüksek atölyelerindeki başrolünde artık "enerji" değil, konfeksiyon tasarımı vardır. Çok sayıda Çinli tasarımcının burada atölyesi vardır.
*
798 Sanat Bölgesi'nin kuzeydoğusunda Cao Chang Di adlı bir köy var. İsminde "köy" ibaresini taşıyan bu sanat bölgesi Çin'deki çağdaş sanat ruhunun diyarı olarak nitelendiriliyor.
Tarihte savaşlara tanık olan Cao Chang Di, askerlerin atlarını otlattıkları yerdi. Burası daha sonra Çin'in büyük çaplı demiryolu test üssünün bulunduğu yer oldu. 1958 yılında hizmete giren üsde, tren vagonları, raylı ulaşım araçları, altyapı tesisleri, haberleşme sinyalleri, elektrik teknolojisi gibi alanlarda çeşitli testler yapılırdı. Tüm yeni tip vagonlar fabrikadan çıktıktan sonra üsse getirilir, testleri yapılarak güvenlikleri teyit edilirdi. Üssün yanında bugün Çin Demiryolu Müzesi duruyor.
798 Sanat Bölgesi'nde kiraların yükselmesiyle, bazı sanatçılar 2002 yılında Cao Chang Di Köyü'ne yerleşmeye başladı. Zamanla çevre demiryolunun çevrelediği 140 hektardan daha bir geniş alanda terk edilmiş olan demiryolu depoları, sanat atölyeleri olarak değerlendirildi. Böylece yeni bir sanat bölgesi ortaya çıktı. Burası, Beijing'de moda sanatının yeni merkezi haline geldi.
Cao Chang Di, çağdaş sanatçıların yaratıcılık çalışmaları, sergileri, temasları, öğretimleri için mekân sağladı. Bugün sanat bölgesine giren sanat kurumu ve galerilerin sayısı 300'ü aştı. Sanat ürünlerinin ticareti ve bu hizmet sektörünün yıllık üretim değeri 2 milyar yuan seviyesine ulaştı.
Sanat bölgesi ile Londra Kalkınma Programı arasında varılan anlaşmaya göre, Doğu Londra'da "Cao Chang Di Sanat Bölgesi" kurulacak. Aynı projenin New York ve Dubai gibi metropollerde de uygulanması öngörüldü.
*
798 Sanat Bölgesi'nin kuzeybatı tarafında Chaoyang meyhanesine geldiğinizde, içki kokusunun yanı sıra, sanat havasını da solursunuz. İşte burası Jiu Chang (meyhanesi anlamında) Sanat adlı sanat bölgesi. Jiu Chang Sanat, 798 Sanat Bölgesi'nden çok daha küçük.
Chaoyang Meyhanesi 1975 yılında kuruldu. Zamanla fabrikanın verimliliği çok düştü. İflas tehlikesiyle karşı karşıya bulunan fabrikanın atölyeleri 2005 yılında sanat bölgesine dönüştürüldü.
Belki burayı duyanların sayısı oldukça az. Tüm bölgede sukunet hâkim. Ancak sakin bir ortam sanatçıların yaratıcı çalışmaları için daha uygun olur. Ne dersiniz?
*
Bir Beijing'liye "Şehrin en işlek bölgesi neresi" diye sorsanız, mutlaka CBD diye cevap eder. Pek çok insana göre, CBD sadece bir ticaret merkezi. Ama aslında CBD'de de bir sanat bölgesi bulunuyor.
Medya kuruluşları, No. 22 Uluslararası Sanat Plazası'nı "Beijing'de en çok kültür havası veren sanat tarzının olduğu gezinti bölgesi" olarak niteliyor. Eski fabrika ve tesislere yerleşen diğer sanat bölgelerinden farklı olarak, No. 22 sanat sokağı, tamamen boş bir alana kuruldu.
1986 ile 1991 yılları arasında Çin'de "Çin'deki Geleneksel Evler" adlı bir pul serisi çıkarılmıştı. Seride 21 pul çeşidi vardı. Bu pullar, Çin'in kuzeydoğusundan güneyine kadar, Qinghai-Tibet Platosu'ndan Taiwan Adası'na kadarki tipik evleri sergiliyor. Bu seri pullar, sanat bölgesinin mimari tasarımcısına bir ilham verdi: Acaba 22. tarz var mı? Bu tarz, diğer 21 tarzı mükkemmel bir şekilde birleştirmeli... Daha sonra No. 22 ismi ortaya çıktı.
No. 22 Uluslararası Sanat Plazası, Sihui metro istasyonunun güney tarafında yer alıyor. Ulaşım pek kolay değil. Buranın eski ismi Huang Mu fabrikasıydı. Ming Hanedanı döneminde Beijing başkent olarak inşa edilirken, tüm keresteler burada saklanıyordu.
Beijing'de başkent inşası devam ederken, Çinlilerin geleneksel Feng-Shui felsefesine göre, buraya kenti koruyacağına inanılan bir eşya bırakılmış. Bu eşyayı koymak üzere Nanmu adlı bir tür ağaç gövdesi belirlenmiş, etrafına da koruma görevini yürüten askerler konuşlandırılmış. Qing Hanedanı'nda İmparator Qianlong'un rüyasına Nanmu girmiş. Nanmu, kendisinin yıllardır pek ilgi görmediğini ve vücudunda yaralar olduğunu anlatmış. Qianlong uyanınca derhal Nanmu ağacının yanına gitmiş, ağaç için bir yazı yazmış, ağacın yanında bir tabela yerleştirmiş, ayrıca ağacı korumak için etrafına 7 oda inşa ettirmiş. Bugünkü No. 22 Uluslararası Sanat Plazası, işte o kutsal ağacın yanında kuruludur.
Sanat bölgesinde, Çin'in değişik bölgelerindeki tipik mimari simgeler ve özelliklerinin soyutlanmış halleri görülüyor. Anhui eyaletindeki tipik duvar, Beijing'deki Siheyuan avlusunun girşi, Yunnan eyaletinin tipik avulu mimarisi bunlardan bazıları...
No. 22 Uluslararası Sanat Plazası, uluslararası galeriler, arıtma kuruluşları, atölyeler, uluslararası oymacılık meydanı, lokanta ve bar gibi tesislerle ziyaretçilere mükkemmel hizmet sağlıyor.
*
CBD bölgesinde bulunan Kablo 8 (Çince aslı: Shang 8), No. 22 Uluslararası Sanat Plazası'na göre biraz farklı. Buranın coğrafi avantajı var. Beijing'in ana bulvarı olan Chang'an Bulvarı'nın altından geçen 1 no.lu metro hattı üzerindeki Guomao istasyonunun kuzeydoğu tarafında, Çin Merkez Televizyonu CCTV'nin yeni adresine komşu olan Kablo 8, öteden beri medyanın ilgi odağı olageldi.
Sanat bölgesinde moda defile salonu, galeri, sanat atölyesi, kültür kulübü ve tasarım şirketi gibi yerler bulunuyor. Burada şaşırtıcı yaratıcılık ürünleriyle, büyük sanayi çağını temsil eden atölyelerle karşılaşırsınız. Ayrıca şehrin en dinamik düşünce tarzını ve en ilginç yaşam tarzını bulursunuz.
Sanat bölgesinin bulunduğu alanda, eskiden devlet fabrikaları ve lojmanları vardı. Ana kısmı eski Beijing Tel ve Kablo Fabrikası'nın atölyelerinde kurulu oan Kablo 8, çağımızın en ileri moda ve sanat çalışmalarını barındırıyor. Sanat bölgesinin sergi salonunda eski fabrikanın eski eşyaları tekrar değerlendirilerek yaratıcı fikirlerle yapılmış modern mobilyalar sergileniyor. Bu eşyalar, tarihin birer işareti olmalarının yanı sıra, daha çok da yaratıcılığı yansıtıyor.
Kablo 8'de çağdaş moda eğilimini yansıtan dükkan sahipleri arasında film yıldızları dahil, ünlü isimler bulunuyor.
Kısacası, Beijing'deki sanat bölgeleri, eski şehre yeni kültür içerikleri kattı ve hâlâ da katmaya devam ediyor.
