Çin'in Xinjiang Tarım Vadisi'nin doğusunda yer alan ve "Ölüm Denizi" olarak adlandırılan Lop Nor gölünde bulunan antik Loulan kenti tarihi eser soyguncularının hedefi haline geldi. Kültürel eserleri koruma görevlileri tarihi eser soyguncularının yasadışı faaliyetlerini önlemek için gece gündüz demeden yoğun mesai harcıyor.
2010 yılında bir sonbahar günü, Lop Nor gölünün göbeğinde bulunan Loulan Kültürel Eserleri Koruma Merkezi'nde özel bir konuk ağırlandı. Bu özel konuk merkezin başkanı Cui Yousheng'ın nişanlısı Qu Mingming'di. Tarihi eser soygunculuğunun en yoğun olduğu mevsim olmasından dolayı, işini bırakamayan Cui Yousheng, düğününün Lop Nor'da yapılmasına karar verdi.
36 yaşındaki Cui Yousheng, yıllarını Loulan'da geçirdiğinden, evliliği hep erteledi. Cui Yousheng'in düğünü, hem merkezdeki bekârların aklına evliliği getirdi, hem de Nuoqiang İlçesi Kültürel Eserleri Koruma Müdürü Jiao Yingxin'i sevindirdi. Jiao, şunları söyledi:
"Burada uzun süre kalınca dışarıyla olan temaslar da doğal olarak çok az oluyor, bir bayanla ciddi arkadaşlık kurmak hemen hemen imkansız oluyor."
Lop Nor gölünün kuzeybatı kıyısında yer alan Loulan antik kenti bir zamanlar bölgenin en parlak incilerinden biri konumundaydı. Kalabalık nüfusun ve çok sayıda işadamının yaşadığı Loulan antik kenti günümüzde tek bir ot bile bulunmayan ıssız bir yer durumunda. Bölgede her yıl bazı maceraperestler hayatını kaybediyor. Jiao Yingxin ve arkadaşları 2003 yılında Loulan Kültürel Eserleri Koruma Merkezi'ni kurmak için Lop Nor gölüne girdi. Dokuz gün yürüdükten sonra nihayet insansız bölgede bir koridor açtılar. Jiao, o günleri şu sözlerle anlattı:
"Bir yer seçip çadır kurunca merkezimiz oluyordu. O günlerde çok rüzgar esiyordu, rüzgar en az üç gün eserdi. Rüzgar esince çadırımız devriliyordu ve kalabileceğimiz tek yer yok oluyordu. Getirdiğimiz büyük su bidonuyla çadırımızı tutmaya çalışıyorduk. Rampa bir yerde çadır kurup orada kalıyorduk."
Merkezde çalışmanın getirdiği en büyük sınav ise yalnızlıktır. Merkezdeki 6 kişi, iki, üç grup halinde çalışıyordu. Görevliler, devriyeden dönünce iki, üç ay önce getirdikleri gazeteleri tekrar tekrar okumak ve cep telefonlarında kaydedilen şarkıları dinlemekten başka eğlenceleri olmuyordu. Güneş enerjisiyle çalışan jeneratörün ürettiği elektrik de yalnızca aydınlatmaya yetiyordu, televizyon seyretmek ise bir lükstü. Bir defasında Cui, merkezde aralıksız 8 ay kalmıştı.
Loulan Kültürel Eserleri Koruma Merkezi ile Ruoqiang ilçesi arasındaki mesafe 380 kilometre, ancak karayolunun yeniden onarılıp hizmete açıldığı geçen yıla kadar, bu yol iki günde kat ediliyuordu. Elverişsiz hava koşullarında ya da araçlar arızalandığında ise daha uzun bir zaman alıyordu.
Yol boyunca uçsuz bucaksız tuzlu topraklar donmuş dalgalara benziyor. Yol boyunca araç tekerleklerinin bıraktıkları izlerden başka referans olarak kullanılabilecek bir şey yoktu. Güneşli günlerde Lop Nor gölünün tuzu sertleşir ve üzerinden geçen araçlar da sık sık arızalanırdı. Yağmurlu günlerde ise tuz hemen yumuşar ve araçların tekerlekleri de sık sık yere gömülür gidemezdi.
Bir defasında Ruoqiang İlçesi Kültürel Eserleri Koruma Müdürlüğü'nden şoför Jiang Xiaoxi araçla 20 kere Lop Nor'a girmeye çalıştı, ancak hepsinde başarısız oldu. O sıralarda bir aydan fazla bir süredir gıda sağlanamayan Loulan Kültürel Eserleri Koruma Merkezi'nde yalnızca tuz ve un kalmıştı. Çok endişelenen Jiang, pikapla iki günde bir yola çıkıyordu ve sonunda başka bir yoldan Lop Nur'a girmeyi başardı. Jiang, o günleri anlatırken şunları söyledi:
"İki günden fazla bir zaman harcadım. Oraya varınca merkezdekilere heyecanla sarıldım ve birlikte yarım saatten fazla ağladık."
İsviçreli maceraperest Seven Hedin'in antik Loulan kentini dünyaya tanıttığı 1900 yılından bu yana, bölgede çıkarılan kültürel eserlerin sahip olduğu yüksek arkeolojik değerler dünyayı şoke etti. Loulan'da bulunan antik mezarlar da bu nedenle zaman zaman soygunculuğa maruz kaldı. Ruoqiang Kültürel Eserleri Koruma Müdürlüğü'nden görevli Meng Hangao şunları anlattı:
"1998 ile 2002 yılları arasında 100'den fazla antik mezar soyuldu. Soyulan mezarları görmek bizi son derece üzüyordu. Bu antik mezarları korumak için onların içinde koruma merkezi kurduk."
Loulan antik mezarları 100 kilometre çapındaki bir alanda yer alıyor ve bu da koruma çalışmalarını son derece zorlaştırıyor. Her gün merkezde çalışan görevliler 20 kilometre uzaklıktaki antik mezarlara iki kez devriye geziyor, geceleri nöbetleşerek, merkezin çatısına çıkıp uzaktan gözlüyor. Anormal bir durum fark edilince de uydu telefonuyla ilçeye ihbar veriliyor.
Loulan Kültürel Eserleri Koruma Merkezi'nin kurulmasından bu yana, toplam 5 soygun çetesi ve 3 araç ele geçirildi, 5 çete kovuldu, 15 yasadışı turist grubu engellendi.
Çalışma ortamının son derece çetin olmasından dolayı, her yıl Loulan Koruma Merkezi'nde çalışanlar 4-5 kez değiştiriliyor. Kimisi geldikten bir gün sonra dönüyor, kimisi de maaş almadan ayrılıyor. Merkezde bugüne kadar Cui Yousheng ve Li Pengfei gibi sayısı pek fazla olmayan birkaç kişi uzun süre kalabildi. Maaşları yüksek olmamasına, resmi kadroya henüz dahil edilmemelerine rağmen, Loulan'a derin bir sevgiyle bağlanıyorlar. Koruma Merkezi'ndeki çalışmalarından bahsederken, yüzlerinde gurur fark ediliyor. Şoför Jiang Xiaoxi şöyle konuştu:
"Burada eski çağlardaki insanlar için nöbet tutuyoruz. Aynı zamanda gelecekteki insanlara bir şey bırakmak için de buradayız. Biz burada devletin hazinelerini koruyoruz."
Ruoqiang Kültürel Eserleri Koruma Müdürlüğü görevlilerinden
Meng Hangao, geçen yılın sonunda kurulan Ruoqiang Müzesi'nde sergilenen eserlerin yüzde 80'inin koruma merkezinde çalışanlar tarafından toplandığını söyledi. Meng, Koruma Merkezi'nde çalışan delikanlıların Loulan'ın koruyucuları olduğunu kaydederek konuşmasına şu sözlerle devam etti:
"Çin Halk Cumhuriyeti'nin kurulmasından önce ülkemizden sayısız kültürel eser yurtdışına kaçırıldı. Ama şimdi bunlar elimizde, bunları mutlaka koruyacağız."
