CRI Hakkında | Eski Versiyonumuz
Xiboların "Batıya Göç Bayramı"
  2010-08-23 20:25:37  cri

Xibo, Çin'deki 56 etnik gruptan biri. 10 milyon nüfusa sahip olan Xibo etnik grubu, ağırlıklı olarak ülkenin kuzeybatısındaki Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'nin Çapçal Xibo Özerk İlçesi'nde toplu halde, geri kalan kısmı ise Çin'in kuzeydoğusunda yer alan Liaoning ve Jilin eyaletlerinde dağınık bir şekilde yaşamaktadır.

Belki de merak edersiniz, Xibolar niye ülkenin aralarında binlerce kilometre mesafe bulunan iki ucunda yaşıyor? Bu soruyu, şimdi anlatacağım tarihi olay ve "Batıya Göç Bayramı" cevaplayacak.

"Batıya Göç Bayramı", Xiboların geleneksel bayramı olarak, Çin Ay Takvimi'ne göre her yılın 4. ayının 18. gününde kutlanır. Bayram, Xiboların atalarının bir kısmının Çin'in kuzeydoğu kesiminden Xinjiang'a göç etmesini anmak için oluşturulan bir bayramdır. Xiboların atalarını andıkları bir gün olması nedeniyle, bu bayram "Ataları Anma Günü" adıyla da adlandırılır.

Bayramın kaynağı

Xiboların kendi dili ve yazısı vardır ve Xibo dili Altay Dilleri familyasına aittir. "Üç Devlet Hikayeleri" ve "Batıya Yolculuk" gibi Çin'de herkes tarafından bilinen onlarca eser birkaç yüzyıl önce Xibo diline çevrilmiş ve Xibolar arasında yaygınlaşmıştı.

"Batıya Göç Bayramı", Xibo etnik grubuna mensup vatandaşların 200 yıldan fazla süredir kutladığı geleneksel bayramdır. 16. yüzyıldan önce Xiboların ataları, Çin'in kuzeydoğsundaki Songnen Yaylası ve Hulunber Otlağı'nda yaşıyordu.

Xibolar, eski çağlardaki Xianbei'lerin torunlarıdır. Eski zamanlarda göçebe bir yaşam sürdüren Xianbeiler kuşaktan kuşağa avcılık ve balıkçılıkla geçiniyordu. Binicilik ve okçuluklarıyla bilinen Xibolar arasında hala çok sayıda seçkin okçu bulunuyor.

Tarihi kayıtlara göre, Qing Hanedanı'nın 6'ncı imparatoru Qianlong'un hüküm sürdüğü 29'uncu yılda, yani 1764 yılında, sınır bölgelerindeki savunmayı güçlendirmek için Shengjing (bugünkü adıyla Shenyang) gibi bölgelerde yaşayan Xibo etnik grubuna mensup 1018 er ve subay ile ailelerinden oluşan toplam 3275 kişi, Mançu etnik grbundan yetkililerin komutanlığında, ülkenin kuzeybatısındaki Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'ne gönderildi. Xinjiang'a göç edecek Xibolar ve kuzeydoğuda kalmaya devam edecek olanlar, Ay takvimine göre yılın 4'üncü ayının 18'inci günü Shengjing'deki Xibo etnik grubuna ait Taiping Tapınağı'nda toplanarak, atalarını andılar ve veda yemeği yediler. Ertesi sabah Xibo etnik grubuna mensup askerler ile aileleri, komşuları ve akrabalarıyla vedalaşarak batıya doğru yola çıktılar. Xibolar, 15 ay süren çetin bir yolculuktan sonra Xinjiang'ın İli bölgesine ulaştı. Şimdiki Çapçal Xibo Özerk İlçesi batıya göç eden bu Xiboların ilk yerleşim yeridir, şu anda Çapçal'da yaşayan Xibolar da onların torunlarıdır.

1764 yılından bu yana Xibolar, Ay Takvimi'ne göre her yılın 4'üncü ayının 18'inci gününde tapınakta toplanır. Tapınaktaki törene her Xibo ailesinin reisi katılıp, atalarının batıya göç ettiği tarihi olayı ve ülkenin kuzeybatı sınırını koruduğu başarılarını hatırlatır, aralarından ayrılan yakınları anar. Zamanla, bu tarih, Xiboların geleneksel bayramı oldu.

Çin Halk Cumhuriyeti kurulduktan sonra, Xinjiang'daki ve kuzeydoğudaki Xibolar arasında tekrar bağlantı kuruldu, "Batıya Göç Bayramı"na daha büyük önem verildi. Bayram gününde, yerel hükümetler mutlaka çaylı sohbet toplantısı ve resepsiyon düzenler, Xibolarla birlikte bayramı kutlar. Shenyang kentindeki Xibolar 1982 yılından bu yana her yıl kentteki bir parkta toplanır, atalarının batıya göç etme öyküsünü, Xinjiang'da sınır savunması ve çorak alanların tarıma açılmasının anlamını anlatırlar, Xibo etnik grubuna mensup herkesin atalarının vatanseverlik ruhunu aktararak, ülkenin modernleşme çabalarına katkı yapmaya teşvik eder, ayrıca birlikte piknik yaparak dans ederler.

Bayramdaki kutlama etkinlikleri

"Batıya Göç Bayramı"nda piknik yapma, ok atma, şarkı söyleme ve dans gibi etkinlikler yapılır. Ay Takvimi'ne göre her yılın 4'üncü ayının 18'inci gününde kutlanan "Batıya Göç Bayramı"nda Xibo etnik grubuna mensup tüm vatandaşlar, bayram kıyafeti giyerek bir araya toplanır, aralarında "Donbur" gibi geleneksel çalgıları çalar, keyfince dans eder.

Xiboların atalarının batıya göç etmesinden bugüne kadar 200 yılı aşkın bir süre geçti. Bayramda solo veya koro olarak söylenen şarkıların esasını da, Xiboların "Batıya Göç Şarkısı" oluşturur. 400 dizesi olan şarkının 7 versiyonu var, her biri de Xiboların atalarının batıya göç ettiği tarihi yansıtıyor.

Kutlama ve anma etkinlikleri, Xibo etnik grubunun uzun geçmişe dayanan kültürel gelenekleri, milli psikolojisi, inançları, gelenek ve görenekleri, el sanatları, dans ve şarkı sanatını yansıtır.

Xibo etnik grubunun özellikleri

Bugün Xinjiang'da yaşıyan Xiboların düzenlediği "Batıya Göç Bayramı" aradan geçen 200 yıldan fazla sürede bazı özellikler oluşturdu.

Öncelikle atalarının Daxin'anlin Dağları'nda geçimlerini balıkçılık ve avcılıkla sağlarken geliştirdiği tabiata saygı ile eski avcılık ve balıkçılık yaşamını aktarıyor. Bu eski gelenek ve göreneklere göre, Xiboların ataları "sopayla karaca avluyor, balığı sudan tasla çıkarıyor, yabani tavuğu güveç içine atıyor", "karlar kelebek gibi uçarken, at binerek birlikte avlanmaya gidiyor, dağ dağ gezindikten sonra eve avlarla ve şarkılarla dönüyordu".

Bayramın aktardığı bir başka unsur ise Şamanizm'in ilkel kültürel geleneği.

Şamanizm, tarihte Kuzey Asya bölgesindeki eski kabileler arasında yaygın bir dindi. Xibo halk sanatında şaman bir dansçı, aynı zamanda bir şarkıcı ve bir bando rolünü oynardı. Halk arasında şamanın bıçak merdivenini tırmanma, şaman şarkısı ve şaman müziği gibi ilkel özellikleri hala korunuyor. Bunlar da, Şamanizm kültürünün araştırılması için değerli ve canlı malzemeler sağladı.

Xibolar, 16. yüzyılda Şamanizm'i kabul etmişti. Kötülükleri ve hastalıkları uzaklaştıran tanrıların temsilcisi olduklarına inanılan Şamanlar, düzenledikleri dini törenlerde şaman müziği çalardı. Xiboların bir bölümünün Xinjiang'a göç etmesiyle eski bir kültürün "yaşayan fosili" diyebileceğimiz şaman müziği de Xinjiang'a getirildi.

Şaman müziği, içerdiği doğa gücüyle insanı derinden etkiler.

Bundan 200 yılı aşkın süre önce Xibolar'ın Xinjiang'a göç etmesiyle şaman müziği, Çapçar bölgesinde kök saldı ve burada yaşayan Xibolar arasında varlığını günümüze kadar sürdürdü.

Davulun şaman müziğinde çok özel bir yeri vardır. Davul, yalnızca bir müzik aleti değil, insan ile tanrı arasında iletişim sağlayan, özel bir dille konuşan bir araçtır. Davul ve zil seslerinin değişik yankıları, insan ile doğa ve tanrılar arasındaki bağı ortaya koyuyor. Dolayısıyla davul, Şaman müziğinin en önemli çalgısıdır ve şaman dansının ana ritmini davul sesleri oluşturur.

Xiboların ataları Çin'in kuzeydoğusundan kuzeybatısına göç ettiklerinde sınırı savunmaları ve çorak toprakları tarıma açmalarından 1940'lı yıllara kadarki sürede Mançu dilini kullandılar ve bunun temelinde kendilerine ait Xibo dilini yarattılar. Bu, Mançu-Tunguz dillerini konuşan bölgelerdeki gelenek ve göreneklerin korunması ve araştırılması için önemli bir kaynak sağladı.

Ayrıca, Batıya Göç Bayramı'nda Xibo etnik grubunun yurtseverlik ve seferberlik ruhu aktarılır. Vatanın batı sınırının savunulması için, Shengjing'den (bugünkü adıyla Shenyang) yola çıkan 3275 kişi, Moğolistan'ın kuzey tarafından Batı Bölgeleri'ne doğru ilerledi. Xiboluların ataları yolda çeşitli zorlukları yendiler ve 3 yıl olarak planlanan yolculuğu 15 aya indirdiler. Onların 5 bin kilometreden fazla yolu katederek, Xinjiang'ın İli Bölgesi'ne ulaşmaları, vatanın ve Xibo etnik grubunun tarihine parlak bir sayfa yazdı. Ondan sonra geçen 200 yıldan fazla süre içinde Xiboların ataları sınırı yabancı işgalden korudu, isyanları bastırdı. Aynı zamanda kanallar açarak yurdu inşa etti, çorak toprakları tarıma açtı, kültür ve eğitim alanında gelişerek yaşama uygun koşulları yarattı. Sonunda Xibo, Xinjiang'da yaşıyan 13 etnik gruptan biri oldu.

Xiboların bugünü

Xibolar'ın bugününe genel olarak bakarsak şunları belirtebiliriz: 100 bine yakın nüfusunun 50 binden fazlası Çin'in kuzeydoğusunda, 40 bine yakını ise Xinjiang'da yaşıyor.

Xibolar standart Çince, Uygurca ve Kazakça konuşuyor. Mançuca temeline dayanan Xibo dili ise 1947 yılında oluşturuldu. Xibolar, at binicilik ve okçuluğa yatkınlığıyla ünlüdür. "Ok atan etnik grup" adıyla anılan Xibolar, dans ve şarkı sever, "Donbur" ise Xibolara özgü bir çeşit telli çalgıdır.

Xiboların gelenek ve görenekleri

Xiboların büyük önem verdikleri törenler arasında doğumdan sonraki 30. gün, 1. yaş doğum günü, düğün ve cenaze törenleri yer alıyor. Düğünler ve cenazeler en fazla milli özellik taşıyan iki tören. Xiboların düğün töreni genellikle 3 gün sürer. Düğünün ilk günü "mutluluk arabasını uğurlama günü" adıyla anılır, ikinci gününde gelinin anne babasının evinde ziyafet verilir, üçüncü gününde damadın evinde büyük boyutlu bir ziyafet verilir. Xiboların cenazelerinde toprağa verme aşamasına kadar bir dizi tören yapılır. Bu törenler arasında cesedin yıkanması, cenazenin bekletileceği yas odasının ayırılması, ölüm haberini duyurma, yas tutma töreni ve toprağa verilme yer alıyor.

Öte yandan Xiboların düğün, cenaze, yemek, kadın ve hastalıklar konularında birçok da tabusu var.

Xiboların eğlence etkinlikleri ise regarenk olur. Okçuluk, güreş, at yarışı ve buz pateni, Xiboların favori eğlence türleridir. Tabii Xibolar, salıncak, uçurtma ve satranç oyunlarına yatkınlığıyla da ünlüdür.

Eğer bir Xibo köyüne giderseniz, 8 - 9 yaşındaki erkek çocukların söğüt dallarından yapılan yay ve bir çeşit ottan yapılan okla atıcılık pratiği yaptığını görebilirsiniz.

Xiboların sofrası zengindir. Makarna, Çin usulü ekmek, mayalı ve mayasız gözlemeler, içli ekmek, Jiaozi, pilav ve yağlı pilav Xiboların en sevdikleri yemek türleri.

*

Miaoların "Eski Türküsü"

Guizhou eyaletinin güneydoğusundaki Qingshuijiang Nehri havzası, Çin'de Miao etnik grubuna mensup vatandaşların toplu halde yaşadığı en büyük bölgedir. Buradaki Miaolar arasında dünyanın yaratılışını konu alan ve "Eski Türkü" adıyla anılan bir çeşit şiirsel efsane yaygındır. Bu tür efsane, Miaoların atalarının gök, yerküre, bütün yaratıklar ve insanlığın kökeniyle ilgili yaklaşımı, insanlık tarihini yaratırken verilen çetin mücadeleyi ve insanoğlunun başarısını tasvir eder. Romantizm ve idealist renklerle dolu "Eski Türkü", Mayıs 2006'da Devlet Konseyi tarafından belirlenen ilk Ulusal Maddi Olmayan Kültür Mirasları Listesi'ne dahil edildi.

"Eski Türkü", genellikle Miaoların atalarını andığı büyük bayramda ve Ay Takvimi'ne göre Miao Yılı'nı kutlarken atalarına şükran ve bereket törenlerinde, itibarlı bir yaşlı, büyücü veya şarkıcı tarafından seslendirilir. Ziyafet, "Eski Türkü"nün söylendiği önemli bir toplantıdır. Türkü, bir soru-bir cevap şeklinde söylenir. Birkaç gün, hatta 10 gün sürebilir. Türkünün içerikleri uzayın oluşumu, insan ve diğer varlıkların kaynağı, yerkürenin yaratılışı, ilkel zamanlardaki seller, Miaoların atalarının göçü, eski zamanlardaki sosyal düzen ve günlük yaşam gibi konuları kapsıyor.

Bir "Eski Türkü"nün "yerkürenin yaratılışı", "akçaağaç şarkısı", "seller" ve "dağları tırmanarak nehirleri geçmek" adlı 4 bölümü var. Destan niteliğindeki "Eski Türkü"ler, dilden dile dolaşarak aktarıldı. Türkü bir şiir olarak, adı ve soyadı olan 100'den fazla karakteri tasvir eder.

"Eski Türkü", Miaoların yüreğindeki bir anı, ilkel zamanlarını yansıtan bir çeşit ansiklopedi ve bir "klasik" olarak, onlar için büyük değer taşıyor. Bugün halk arasında hala söylenen "Eski Türkü", her varlığın bir ruhunun bulunması, tüm varlıkların eşit olması, insan ile doğanın uyumlu şekilde gelişmesi gib unsurlarıyla Miao kültür sistemini yansıtıyor.

"Eski Türkü"nün devlet düzeyindeki aktarıcısı Wan Anjiang, 1968 yılından itibaren bütün ömrünü "Eski Türkü"yü koruyup aktarmaya adadı. Çin'in çoğu bölgesini gezerek malzeme toplayan Wan, sonunda 600 bin karakteri içeren ve 50 bin dizeden oluşan 12 "Eski Türkü" derledi.

Modern kültür ve piyasa ekonomisinin etkisi altında Miaoların "Eski Türkü"sü de ortadan kaybolma tehlikesiyle karşı karşıya geldi. Örneğin, Guizhou eyaletinin Taijiang ilçesinde yaşıyan 130 bin Miao vatandaş içinde bir "Eski Türkü"yü baştan sona söyleyebilen kişi sayısı çok az kaldı, 200 kişi sadece bir "Eski Türkü"nün bazı parçalarını söyleyebiliyor. Şimdilerde ise "Eski Türkü"yü koruyup aktarma çalışmalarına yeniden güç veriliyor.

İlgili Haberler
Yorumunuzu Gönderin
Çin-Türkiye ilişkilerinde yeni kilometre taşı
Çin-Türkiye ekonomik ilişkilerinde yeni bir dönem başlıyor. Türk Lirası, Çin finans dünyasına ayak bastı.
Çinli kulüpler büyük transferlerine devam ediyor

Chelsea'nin yıldız orta saha oyuncusu Oscar, 60 milyon avroya Çin'e gelmeye hazırlanıyor. Peki Çinli kulüpler yabancı futbolcular için ne kadar para ödüyor? Bu sorunun cevabı ve haftanın ekonomi gündemine genel bir bakış için Ekodiyalog'a kulak verin.

Diğerler>>
Çin'de 2016'da neler konuşuldu? (1) (Çin Mahallesi)
Çin'de 2016 yılında gündemde neler vardı? Çinlilerin en çok dikkatini çeken gelişmeler nelerdi? Çin Mahallesi'nin sakinleri, 2016'yı nasıl geçirdi?
Çin'in 5. büyük icadı 24 Sezon nedir? (Çin Mahallesi)
Çinlilerin günlük hayatına yön veren bir takvim sistemi olan 24 Sezon'a kâğıt, pusula, matbaa ve baruttan sonra Çin'in 5. büyük icadı diyenler de var. UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi'ne alınan 24 Sezon, bir kez daha gündemde.
Diğer>>
• Biliyor Musun Bilmiyor Musun (07-01-2015)
• Biliyor Musun Bilmiyor Musun (19-11-2014)
• Biliyor Musun Bilmiyor Musun (05-11-2014)
• Biliyor Musun Bilmiyor Musun (08-10-2014)
• Biliyor Musun Bilmiyor Musun (24-09-2014)
Diğer>>
Anket
Soru-Yanıt
  • Nükleer Güvenlik Zirvesi'nde Çin'in gücü ortaya kondu

  • Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping 31 Mart-1 Nisan günlerinde ABD'nin başkenti Washington'da düzenlenen ve dünyanın odaklandığı Nükleer Güvenlik Zirvesi'ne katıldı.
    Diğer>>
    İzleyici Postası
  • Koyun yılınız kutlu olsun (Pınar Koçak)

  • Koyun Yılının en güzel müjdeler, en güzel sürprizlerle kapınızı çalması dileğiyle...
  • Çin kadınlarına (Ali Güler)

  • Düşlerimde gelir bir güzel bana, alır götürür beni uzak bir diyara...

    Diğer>>
    Linkler
    © China Radio International.CRI. All Rights Reserved.
    16A Shijingshan Road, Beijing, China