Eski dönemlerde nişanlanma, genç erkek ile kız arasında evlilik ilişkisinin kararlaştırıldığı ve resmi düğünden sonra ikinci derecede önem taşıyan bir protokoldü. Ancak eskiden nişan, anne-babaların isteği üzerine ve çöpçatan aracılığıyla yapılırdı. Ergenlik çağındaki bir genç kız, çöpçatan evliliğine razı olmayınca gönül verdiği delikanlıya özel bir hediye vererek onunla nişanlanırdı. Fakat toplumun baskısı altında bulundukları için nişanları gizli olurdu ve başkaları tarafından bilinmezdi.

     Eskiden verilen aşk hediyeleri arasında bilezik, kol takısı, yüzük, küpe ve hebao adlı özel hediye yer alırdı. Hediye, atalardan kalma bir eşya da olabilirdi. Aşk hediyesi ne olursa olsun, ister pahalı olsun ister ucuz, mutlaka özel bir geçmişi veya sahibiyle özel bir ilişkisi olurdu; manevi anlamı da bu nedenle paha biçilmez değerde olurdu. Hediyenin verilmesiyle, genç kızın ve delikanlının yüreklerinin ve iradelerinin hayat boyunca değişmeyecek kararlılıkta olduğu ifade edilmiş olurdu. Şimdi eski dönemlerde verilen aşk hediyelerinden birkaçı tanıtacağım.

     1. Bilezik

      Bileziğin tarihi, anaerkil toplumdan ataerkil topluma geçiş dönemine kadar dayanır. 6000 yıl önceki Banpo kalıntısı ve Qüfu'da keşfedilen Neolitik Çağ'a ait kalıntıda yapılan arkeolojik kazılar sonucunda, Çinlilerin atalarının bileklerini süslemek için kullandıkları kemik, diş, taş ve çömlekten yapılma bilezikler ve halkalar çıkarıldı. Bilezikler yuvarlak boru ve halka şeklinde olurdu.

      Sui (581-618) ve Tang (618-907) hanedanlarından Song hanedanına kadar olan dönemde kola takı takmak, kadınlar arasında artık çok yaygınlaşmıştı. Tang hanedanına ait ressamların çizdikleri resimlerde kol takıları açıkça tasvir görülür. Sadece imparatorluk ailesine ve soylu ailelere mensup kadınlar değil, sıradan ailelerdeki kadınlar da kol takılarına tutkundu.

      Tang ve Song (960-1127) hanedanlarından sonra bileziğin yapıldığı malzemeler çoğaldı ve yapım tekniği daha da gelişti. Altın, gümüş, yeşimtaşı, mücevher kakmalı ve benzeri gibi değişik bilezikler vardı. Ming ve Qing hanedanlarına, hatta cumhuriyet dönemine gelindiğinde, mücevher kakmalı altın bilezik çok moda olmuş, bu bileziklerin modelleri ve yapımcılığı çok gelişmişti.

     Bilezik, bileğe takılan bir süs eşyası ve insanların ilkel estetik yaklaşımı olarak kabul edilir. Fakat çok sayıda bilimadamı, bileziğin ilk ortaya çıktığında toteme tapma ve sihirbazlık törenleriyle ilgili olduğu görüşünü taşıyor. Bazı tarihçiler ise, ekonomik yaşamda erkeklerin hakim olması nedeniyle, yüzük ve bileziğin erkeklerin kadınları kendilerine bağlama ve kaçmamasını güvence altına alma gibi kötü gelenekleri simgelediğini savunuyor.

     2. Kol takıları

      Kol takıları ilk zamanlarda Çin'in kuzey kesiminde görülüyordu. Altın ve gümüş külçeler dövülerek yatık ve sarmal şekle getirilirdi. 3, 5, hatta 8 çevreli bu kol takılarının bazıları üzerine değişik motifler işleniyordu; bazıları ise sade ve motifsizdi. Ancak tüm kol takılarında, hangi açıdan bakılırsa bakılsın, birkaç halka görünüyordu; sanki bir defada birkaç bilezik takılıyor gibiydi.

     3. Yüzük

Eski zamanlarda henüz evlenmemiş genç kızlar yüzük takmazdı, çünkü yüzük nişan veya aşk hediyesiydi. Bu gelenek bugüne kadar korundu. Karşısındaki delikanlının bizzat kendi parmağına yüzük taktığını görmek, bir genç kız için hayattaki mutluluğun başlangıcı olarak kabul edilir.

      Yunxi You Yi adlı bir kitapta şöyle bir hikaye yazılıdır: Weigao adlı bir delikanlı, Yuxiao adlı bir kıza gönül verir. İki genç vedalaşırken delikanlı sevdiği kıza yeşimtaşından bir yüzük hediye ederek, 3 ila 7 yıl içinde dönüp onunla evleneceğine söz verir. Ama sonra Weigao sözünü tutmadığı için, Yuxiao yemek yemeyerek ölür. Daha sonra bölgeye bir vali olarak dönen Weigao çok pişman olur ve çok sayıda Buda heykeli yaptırır. Sonunda Yuxiao tekrar dünyaya gelerek Weigao'yla evlenir.

      4. Küpe

      Çinli kadınlar eskiden beri küpelerle süslenir. 2300 yıl önce hüküm süren Qin hanedanının ilk döneminde yazılmış bir edebiyat yapıtı olan Shan Hai Jing'de, Qingyi Dağı'ndaki kadınların ince belli, beyaz dişli ve iki kulaklarında küpe takılı olduğu yazılıdır. 1800 yıl önceki Üç Devlet Dosyası'nda kulakta delik açılarak boncuk takılmasının moda olduğu yazılıdır. Buna göre, küpe takmak Üç Devlet döneminden beri modadır. Farklı hanedanlar döneminde yazılan şiirlerde sık sık değişik şekillerdeki küpeler tasvir edildi. Eskiden Çinlilerin estetik anlayışında küpe önemli bir yer tutuyordu.

     Tang Hanedanı dönemi şairlerinden Zhang Ji'nin bir şiirinde "Gözyaşlarım içinde sana inci iade ediyorum, ben daha evli değiliken neden karşılaşmadık?" dizesi bulunur. Buradaki inciyle kastedilen küpelerdir.

     5. Saşe

      Hebaonun uzun bir geçmişi vardır. Eskiden hoş kokulu bez kese, hoş kokulu torba, hoş kokulu top gibi adları olan hebao, içine kokulu maddeler doldurulan, avuç içi büyüklüğünde küçük bir yastıktı. Tarihi kayıtlara göre, Qin (M.Ö.221-M.Ö.206) hanedanının ilk döneminde başlayan gelenek gereğince, gençler anne-babalarının yanına giderken bellerine mutlaka hebao takarak, saygılarını gösterirlerdi. Hebao insanların hep yanında bulunduğu için, aşık gençlerin birbirlerine saşe hediye ettiği de olurdu.

      Tang hanedanı, "An Shi İsyanı"yla iki döneme ayrılır. Bu iki dönemden biri, refah dönemi; diğeri ise çöküş dönemiydi. An Shi İsyanı patlak verince, Tang hanedanının imparatoru Xuzong, Yang soyadlı cariyesiyle birlikte batıya kaçmış. Maweipo'ya gelince Xuzong'un ordusu yorgun ve aç olduğu, dahası Yang'ın varlığından hoşnutsuzluk duyduğu için askeri harekatta bulunmayı reddetmiş. Bu durumda Xuzong, cariyesi Yang'ı kurban ederek, hanedanın çöküşünün sorumluluğunu ona yüklemiş. Daha sonra hanedanın hakimiyetini geri kazanan Xuzong, Yang'ın naaşını bulup getirmek için bir görevli göndermiş. Görevli olay yerinde Yang'ın iskeletini görmüş ve göğüsünün üzerindeki hebao'yu tanıyabilmiş. Xuanzong hebao'yu görünce gözyaşlarına boğulmuş. Bu olay, daha sonra şiirin konusu oldu.

     6. Saç tokası

    Tang ve Song hanedanlarında saç tokası çok yaygındı. Dünyaca ünlü Dunhuang duvar resimlerinde görülen kadınların hepsinin, çiçek desenli saç tokaları kullandığı dikkat çeker. Song hanedanı dönemi şairlerinden Lu You, Çin'in güneybatı kesmindeki kadınların saçlarında en fazla 6 toka ve tokaların arkasında fildişinden yapılma, avuç büyüklüğünde tarak bulunduğunu yazmıştır. Ming ve Qing hanedanları döneminde saç tokalarının değişik şekilleri vardı, ancak en büyük değişiklik saç tokalarının baş uçlarında kendini gösteriyordu. Desenlerde çiçek, kuş, balık, böcek, kuş, hayvan yer alıyordu.

      Çin'deki azınlık etnik gruplarına mensup kadınlar arasında da saç tokası kullanma geleneği vardır. Bir delikanlı aşık olduğu kıza saç tokası hediye eder, kız da saç tokasını aşkın simgesi olarak delikanlıya verirdi. Çok sayıda trajedi bir saç tokasıyla başlamıştır. Bugünkü tokalar eski şekillerini koruyor. Altın ve gümüş tokalar yine kadınların gözdesi...

       Yukarıda sözünü ettiğim aşk hikayelerinden bazıları bugün artık yaşamımızdan uzaklaştı, ama bu hikayelerde sözü geçen eşyalardan bazılarını, aşıklar hala birbirlerine hediye olarak veriyor.