Oval yumurta kabuğunun muhteşem bir sanat eseri haline gelebileceğine inanır mısınız? Tavuk, ördek veya devekuşu yumurtası olsun, iki saç telinin kalınlığına bile ulaşmayan her çeşit yumurta kabuğu üzerine çeşitli desenler oyulabilir. Görenlerin buna şaşırmaması mümkün değil.
Ming ve Qing hanedanları döneminde Çin halkı, düğün ve doğumgünü gibi mutlu günlerde iyi dileklerini ifade etmek amacıyla, kırmızıya boyanan yumurta hediye etme alışkanlığı geliştirdi. Bu alışkanlık, başkent Beijing'de çok yaygındı, bu nedenle yumurta tüketimi de çoktu. Bundan yararlanan esnaflar tezfah veya dükkan kurarak, kırmızı boyalı yumurtalar satmaya başladı. Kırmızı yumurta "renkli yumurta" olarak adlandırılırdı. Bir süre sonra esnaflar daha iyi iş yapmak için kırmızı yumurtaların üzerine çiçek, kuş, balık, böcek ve opera karakterlerinin yüz tiplerini çizmeye başladı. Yıllar sonra "renkli yumurta" sanatı daha da gelişti. Bugün insanlar yumurta üzerine delik açıp akını ve sarısını çıkararak, kabuğu üzerine zarif desenler oyuyor ve eskiye göre daha zevkli yumurta oyması eserlerini dünyaya sunuyor.
Yumurta oyması eserlerinin iki çeşidi vardır. Bunlardan biri, oyma bıçağıyla, yüzey rengi nisbeten koyu olan tavuk yumurtası kabuğu üzerine insan figürü, dağ, nehir, çiçek ve kuş gibi desenler oyulur. Desenlerin oymasının bittikten sonra güzel sanatlar kapsamındaki çizgi resim efekti görünür; öbüründe ise kaz veya devekuşu yumurtası üzerine hafif kabartma yapmak veya delik açmak süretiyle oyma yapılır. Yumurta kabuğu üzerine oyma yapıldıktan sonra yumurtanın içindeki akı temizleme ve dezenfekte etme gibi işlemler yapılmalı.
Yumurta kabuğu ince ve kırılgan olduğu için üzerine oyma yapılması çok zordur, bu nedenle yumurta oyması ürünleri piyasada fazla görülmez.
Dünyada yumurta oymacılığı
Normal koşullarda yumurta kabuğundan yapılan sanat ürünleri yüz yıl korunabilir, bu nedenle dünyadeki el sanatları ürünleri sahnesinde yumurta oymacılığı kendine özgü bir yer tutar. Batılılar Paskalya Bayramı ve Noel Bayramı'nda mutluluk simgeleyen hediye olarak yakınlarına ve akrabalarına yumurta verir. Rusya'daki müzelerde bulunan kolleksiyonlar arasında yumurta oymacılığı ürünlerinin yüzde 4'lük bir payı var.
Eskiden yumurta kabuğunun işlevi sadece tabiatın yarattığı bir kap olmaktan ibaretti. Civciv yumurtadan çıktıktan sonra yumurta kabuğu da işlevini kaybeder, en fazla bir çeşit gübre olarak kullanılırdı. Hıristiyanlığın Avrupa'ya girmesinden sonra, aşağı yukarı Ortaçağ döneminde insanlar yumurta kabuğu üzerine renkli desenler çizip süslemeye başlamış ve bunlara "yeniden doğum" anlamı vererek, Paskalya Bayramı için birer süs eşyası haline getirmiş. Bu alışkanlık bugün Avrupa ülkeleri ve ABD gibi Hristiyan ülkelerde hala yaygındır. Yumurta kabuğunu sanat ürünü haline getiren ise Faberge ailesi oldu.
Faberge ailesi, 1884 yılında zamanın Rus impratoru için özel bir çeşit Paskalya yumurtası tasarladı, sonra imparatorluk ailesinin özel mücevhercisi oldu. Faberge ailesinin bundan sonra devamlı olarak çizdiği Paskalya yumurtaları dünyaca ünlü sanat eserleri haline geldi. Faberge ailesi tarafından tasarlanan Paskalya yumurtaları bazen açık arıtmalarda görüldü ve her sefer yüksek fiyatla satıldı. Faberge ailesinin yarattığı lüks çizim stili halk arasındaki renkli çizim sanatıyla birleşerek, bugün Avrupa ve ABD'de yaygın süs yumurtası stili oluşturuldu.
Ebedi bir sanat türü
Çin'de yumurta oymacılığı eserlerinin desenleri değişiktir. İnsan figürleri, çiçekler, kuşlar, balıklar, böcekler, Pekin Operası'ndaki yüz tipleri, şiirler, kaligrafi ve resim gibi değişik konuları işleyen yumurta oymacılığı eserleri, insanlara değişik zevkler verir. Örneğin insan figürleri oyulan yumurta oymacılığı eserlerinde imparatorlardan ünlü modern isimlere kadar her figür canlı olur; kuşlar sanki yumurta kabuğundan uçacak, böcekler sanki fırlayacak gibidir...
Yumurta oyma eseri, eskiden filozoflara gök ile yerkürenin bölünmesini ve evrenin kaynağını hatırlatırdı. Çin'de yaygın olan bir efsanede, evrenin yaratıcısı Pan Gu'nun gök ile yerküreyi ayırarak, insanlığın evrenin kabuğundan çıkıp yerkürede hakimiyet kullanmasını sağladığı ifade edilir. Yumurta oymacılığı eseri ayrıca "Yumurtayı taşa vurma" şeklindeki bir deyimi de hatırlatır. Deyim, yumurta kabuğunun inceliği ve kırılganlığı ile taşın sertliğini kıyaslayarak, iki taraf arasındaki güç farkını gösterir. Sanatçılar yaratıcılıklarını gösterip yumurta kabuğunu sanat ürünü haline getirir. Sanatçıların bu yaratıcı emeği, insanlara çok şeyler öğretir.
İnce yumurta kabuğu üzerine oyma, düşünüldüğü kadar kolay değildir. Tasarlanan düzeysel desenin yumurta kabuğunun üzerine oyulması zordur, ayrıca yumurta gövdesinin ortası kalın, iki ucu incedir. Bu nedenle tasarımcı üç boyutlu mesafe bilincine sahip olmalıdır.
Her yumurta oymacılığı eseri, yumurta seçme, delik açma, temizleme, çizgi çizme, oyma, tekrar temizleme ve süsleme dahil olmak üzere yedi işlemden sonra ancak bitirilebilir. Yumurta kabuğu üzerindeki en ince çizgi bir milimetre olur. Genellikle bir yumurta oyma eserinin yapımı bir haftadan fazla zaman alır.
Yumurta kabuğunun kırılgan olması ve oymanın zorluğu, başarı oranını artırır. Bu nedenle her yumurta oyma ürünü bir parça zarif bir sanat eseri olur.
