Davaz, Çin'de yaşayan Uygurların geleneksel akrobasi sanatlarından biridir. Gösteri yapanlar havada asılan tel üzerinde hiç bir koruma olmadan yürür. Uzun bir geçmişe sahip olan Davaz, özgün tarzı ve üstün beceriye dayalı heyecan verici gösterileriyle Xinjiang'da yaşayan farklı etnik gruplara mensup halk tarafından çok seviliyor ve bu sayede günümüzde de ilgi çekmeye devam ediyor.
Xinjiang Akrobasi Topluluğu'na bağlı Davaz ekibi, Davaz gösterisi yapan profesyonel bir ekip olarak, bu sanatın aktarılması ve gösteri becerilerinde yaratıcılık gibi birçok konuda çaba harcayarak, Davaz sanatının dünya üzerindeki etkisinin gitgide artmasını sağladı. Sevgili dinleyiciler, bugünkü programımızda sizlere Davaz sanatını ve sanatçılarını tanıtacağız.
Davaz, Uygurca'da havadaki telde yürümek anlamına geliyor. Tarih kitaplarında, Davaz'ın 2000 yılı aşkın bir geçmişe sahip olduğu, Davaz sanatının nesilden nesle aktarıldığı ve tarihte bazı Davaz sanatçılarının gösteri için yurt dışına gittikleri yazıyor.
Xinjiang Akrobasi Topluluğu'na bağlı Davaz Ekibi Şefi Adil Usul, Xinjiang Davaz sanatının 6. neslinin temsilcisi. Adil Usul, 1 Temmuz 1971'de Kaşgar'da Davaz sanatçısı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Seçkin bir Davaz sanatçısı olan babası bölgede herkes tarafından tanınıyordu. Adil Usul, annesi ve ağabeyinden babasının sahip olduğu bir beceriyi dinliyor ve şunları söylüyor:
"Babamın sahip olduğu bir beceriyi, kardeşlerimizden hiç biri öğrenemedi. Babam, birini sırtına alarak, 45 derece eğik olan bir telde yürüyebilir. Babamın çıplak ayakları ipi maşa gibi kavrayabilir. Babam 72 yaşındayken bile Davaz gösterisi yaptı ve bu onun son gösterisiydi."
Babası, küçük oğlunun Davaz'ı öğrenmesine hep karşı çıkmıştı, çünkü bu sanatın çok tehlikeli olduğunu iyi biliyordu. Küçükken Davaz'ın ne olduğunu ve ne anlama geldiğini pek anlamayan Adil, şunları anlattı:
"Babam ben 5 yaşında iken vefat etti. Küçükken Davaz'ın ne olduğunu bilmezdim. Annem bana Davaz'ın ne demek olduğunu ve ailemizin birkaç neslinin hep Davaz'la uğraştığını söyledi. Annem bana telin en düşük noktasının yerde ve en yüksek noktasının ise 21 metrede olduğunu yere çizdiği bir resimle anlattı. Çok şaşırdım ve babamın bu kadar yüksek bir yerde asılı telde yürümesine hayran oldum. Bunu mutlaka öğreneceğimi düşündüm ve babam gibi kendi becerilerimin olmasını istedim. Ondan sonra yavaş yavaş Davaz'ı anlamaya ve gittikçe onu daha çok sevmeye başladım."
Davaz, Xinjiang'da bayramların vazgeçilmez bir gösterisi haline geldi. Davaz gösterisi genellikle açık havada yapılıyor ve onlarca metre yüksekteki telde erkek ve bayan sanatçılar ustaca ve rahatça yürümenin yanı sıra bazen seyircilerin kalbini hoplatan heyecan verici hareketler de yapıyorlar.
Yıllarca süren çalışmadan ve sayısız gösteriden sonra Adil, 1986 yılında, ilk defa Urumçi'ye gelerek 3. Ulusal Azınlık Milliyetler Spor Oyunları'na katılan sporculara ve Xinjiang'da yaşayan farklı etnik gruplara mensup halka Davaz gösterisi sundu. Bu gösteri sayesinde Adil, "havadaki kahraman" olarak bilinmeye başladı. Adil, bu gösterisini şu sözlerle anlattı:
"Bu, büyük bir kalabalık önünde açık bir mekanda yaptığım ilk gösteriydi ve büyük yankı uyandırdı. Gösteriden sonra birçok kişi benimle fotoğraf çektirmek için yarıştı. Bu kadar çok sevilmem, Davaz'ı öğrenmekle doğru yaptığımı gösterdi. Kendimi cesur bir insan olarak görüyorum, çünkü başkalarının yapamadığı bir şeyi başardım."
Davaz, 1953 yılından itibaren Ulusal Azıklık Milliyetler Spor Oyunları'nda hep özgün tarzı, yoğun yerel özelliği ve üstün tekniğiyle gösteri kategorisinin şampiyonu oldu.
Davaz sanatının yaygınlaştırılması amacıyla Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi hükümeti 1990 yılında uzun zaman halk arasında dolaşan Uygur Davaz sanatçılarının Xinjiang Akrobasi Topluluğu'na bağlı bir gösteri ekibinde toplanması kararı aldı ve böylece 20 Davaz sanatçısı Xinjiang Akrobasi Topluluğu'na girdi. Bu, Davaz gösterisine daha elverişli gelişme fırsatları sundu.
Xinjiang Akrobasi Topluluğu Başkanı Anver Memmet şunları belirtti:
"20 Davaz sanatçısı topluluğumuza girince, ilk önce hava yastığıyla korunma gibi güvenlik konusunda birçok önlem alındı. Davaz halk arasındaki bir gösteri çeşidi, sanat değerini arttırmak ve çağa ayak uydurmasını sağlamak için gösteri şekli, gösteri müziği, programın düzenlenmesinde yenilikler yaptık."
Davaz sanatının aktarılması ve geliştirilmesiyle eskiden yalnızca açık havada gösterilen Davaz, günümüzde sahneye de çıktı. Dekor tasarımı ve ışıklandırmayla yapılan Davaz gösterisi daha da ilgi çekici hale geldi. Adil, gösterme tekniğinde yenilikler yaparak, gösterisine telde tek tekerlekli bisiklete binme, havada ip atlama gibi son derece zor hareketler ekledi.
Adil, 1997 yılında hiç bir koruma olmadan Yanzte Nehri'nin üzerinde asılı 600 metre uzunluğundaki teli yalnızca 13 dakika ve 48 saniyede geçerek, Guinness Rekorlar Kitabı'na girdi. Adil,6 Ekim 2000'de yine emniyet hattı kurmadan Hengshan dağı üzerine çekilen 1399 metre 60 santim uzunluğundaki çelik teli başarıyla geçerek, "Korumasız yüksek havada en uzun çelik tel üzerinde yürüme" rekorunu kırdı. 2002 yılında Adil, Beijing'in Pinggu ilçesinde bulunan Jinhai Gölü üzerinde "yüksekte 25 gün yaşayarak" yeni bir rekora imza atarak, dünyanın dikkatini çekti. Adil, 5 Temmuz 2009'da çırağıyla birlikte Kanas bölgesindeki Wolong Körfezi üzerinde rakımı en yüksek, en uzun ve iki insanın karşı karşıya çelik telde yürüme denemesini başardı.
Ardı ardına gelen dünya rekorlarıyla daha çok insan Davaz sanatını tanıdı ve sevdi. Davaz sanatı devlet düzeyindeki "Maddi olmayan kültürel miraslar listesine" alındı. Xinjiang Akrobasi Topluluğu da daha çok Davaz sanatçısı yetiştirmek için çabalarını sürdürüyor. Adil ve öğrencileri, Davaz sanatının nesilden nesle aktarılması için çalışıyor.
