Çin'in Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'nin kuzeyinde yer alan Tacheng'de geniş otlakları ve üzerindeki sayısız küçük ve büyük baş hayvanıyla dikkat çeker. Bir zamanlar burada korkutucu rüzgar geçidi ve çöl buluuyordu. Bölgenin ekolojisinde yapılan onlarca yıllık ıslah çalışmaları sayesinde eskiden kumların uçuştuğu yerler artık yeşile büründü ve ıssız çöl de tarlalara dönüştü.
Tacheng, Xinjiang'ın kuzeyinde Kazakistan sınırında yer alıyor. Urumçi'den Tacheng'a giden yolun mutlaka rüzgar geçidinden geçmesi gerekiyor. Çin Uluslararası Radyosu muhabiri sıcak bir yaz günü otomobille Urumçi'den yola çıktı ve bir zamanlar insanların adından bile korktuğu bu rüzgar geçidini kendi gözleriyle görmek istedi. Ancak gözleri yoruluncaya kadar o geçidi görmedi ve beraberindeki Tachengli'ye sorunca "şimdi o eski rüzgar geçidinden geçiyoruz" yanıtını aldı. Ancak muhabirimizin gördüğü yemyeşil ağaçlar ve masmavi gökyüzünde uçuşan kuşlardı; yüzüne ise hafif ve tatlı bir rüzgar vuruyordu.
Rüzgar geçidi, üç tarafı dağlarla çevrili bir ovanın ortasında yer alan uzunluğu 100 kilometre ve genişliği de 40 kilometreyi bulan bir boşluk. Bu boşluk içinde Tacheng bölgesine bağlı Tuoli, Emin ve Yumin olmak üzere üç ilçe yer alıyor.
Eskiden kış mevsiminde doğu tarafından şiddetli rüzgar esince kar da yağıyordu ve rüzgarın etkisiyle şiddetlenen kar yağışıyla bir anda rüzgar geçidi bir ölü bölgeye dönüşebiliyordu.
Rüzgar Geçidi Ekolojik İnşası Yönetim Merkezi Başkanı Wang Qingjiang, 10 yıl önce bir kış günü rüzgar geçidinden geçerken gördüğü manzarayı şöyle anlattı:
"İlk defa bu görkemli manzarayı görünce sözlerle ifade edilemeyecek bir heyecana kapıldım. Şiddetli rüzgarın eşliğinde yağan kar, sanki bir kar denizi oluşturdu ve başlangıçta çok heyecanlıydım, çünkü bu kadar güzel bir manzarayı daha önce hiç görmemiştim. Ancak biraz zaman geçince korkmaya başladım, çünkü kar denizine gömüleceğimi zannettim."
Alınan bilgiye göre, 1980'li ve 90'lı yıllarda güzgar geçidinde her yıl kar fırtınası yüzünden 20 kezden fazla yol kapanıyordu ve karayolu üzerindeki kar kalınlığı 2-3 metreye ulaşıyordu. Ulaşım birimlerinin kayıtlarına göre, yalnızca 7 Aralık 1987 günüe meydana gelen kar fırtınasında yaklaşık 150 kişi ve 90'dan fazla araç mahsur kaldı ve 23 kişi donarak öldü, 121 kişi de donmaktan yaralandı, 13 bin kadar hayvan telef oldu. Kar fırtınasının yol açtığı doğrudan ekonomik kayıp ise 47 milyon yuana ulaşmıştı. Ayrıca rüzgardan dolayı her yıl 1-2 cm yüzey toprak erozyona uğruyordu ve bu da çölleşen toprak yüzölçümünün giderek artmasına yol açan başlıca nedendi. Rüzgar geçidinde yaşayan halkın üretim ve günlük yaşamı da olumsuz etkileniyordu.
Çin Uluslararası Radyosu muhabiri rüzgar geçidindeki ağaç şeridinin yanında Tuoli ilçesine bağlı Yuejing köyünde yaşayan bir köylü aileyi ziyaret etti. Ev sahibi bayan Zhang Hongmei, geçici kurdukları çadırda akşam yemeği yapıyordu. Köydeki diğer köylüler gibi, Zhang'ın da köyde sabit bir barınağı yok. Zhang, Tuoli ilçesine yerleşti. Zhang eski günlerini şu sözlerle anlattı:
"Eskiden burada sık sık kum fırtınası meydana geliyordu ve biz ilçeye taşınmak zorunda kaldık. İlkbahar gelince köye inerdik ve ekim yapardık, ancak rüzgar ektiğimiz şeyleri götürüyordu. Rüzgar o kadar şiddetliydi ki, küçük taşlar bile havada uçuşyordu. Biz de yeniden ekerdik, çünkü başka çaremiz yoktu."
İlgili birimlerce yapılan araştırmalar, ıslah çalışmalarından önce toprağın kumlaşmasının ve şiddetli rüzgarın hububat ve yemeklik yağ üretimlerinin her yıl ortalama olarak yüzde 20-30 oranında azalmasına yol açtığını, 1990'lı yılların başından itibaren, güzgar geçidinde yaşayan 200'den fazla köylü ve çoban ailesinden 180'inin başka yerlere göç etmek zorunda kaldığını gösteriyor.
Tachengliler için, rüzgar geçidi, boyunlarına bağlanan bir ipti. Kışın bölgedeki ulaşım sorunu çözülemedikçe, Tacheng, bir ada haline gelecekti. Bu sorun nasıl çözülecekti? Bazıları bölgenin ulaşımını güvence altına almak için, bölgede bir üst geçit inşa edilmesini, ya da bir yeraltı geçidi yapılmasını önerdi ve bazıları da ekolojik ıslahla sorunun çözümüne gidilmesi gerektiğini savundu. Çünkü yalnızca bu yolla bölgenin ulaşımı, ekolojisi ve çevresi gibi bir dizi sorunun kökten çözümü sağlanabilirdi, ancak son derece çetin bir yoldu.
25 Nisan 1993 günü, rüzgar geçidinde ilk ağaç dikildi ve bunu izleyen 10 yıl içinde 8 bin hektar genişliğindeki alandaki ıssız toprakta ağaçlar kök salarak yeşillendi.
Son yıllarda rüzgar geçidinde çevrenin giderek iyileşmesiyle birlikte, Tuoli ilçesine bağlı Yuejin köyünde yaşayanlar, yine kışın Tuoli ilçesinde kalma ve ilkbahar, yaz ve sonbahar mevsimlerinde köye gelip tarlada çalışma alışkanlıklarını sürdürdü. Köylü Zhang Hongmei, diğer köylüler kendileri gibi her yıl ağaçlandırmaya çalıştığını ve ağaçlar yetişince rüzgarın şiddetini kestiğini ve tarlaların da daha kolay işlendiğini söyledi.
Günümüzde insanlar karaağaç ve Rus zeytin ağaçları arasında gezerken, zaman zaman rüzgar estiğini hissediyor, ancak rüzgar içinde artık fazla toprak ve kum parçalarına rastlanmıyor.
Wu Ming, bir Tachengli ve birkaç yıl önce rüzgar geçidi arasında yer alan bir ağaçlık bölgede devekuşu beslemeye başladı ve ağaçlık bölgenin ortasında yer alan 30 hektarı bulan bir arazide buğday yetiştirdi. Wu Ming, şimdi devekuşu ve buğdaydan her yıl 100 bin yuan gelir elde ediyor.
Ekoloji ıslahıy yalnızca tarım ve çobanlığın gelişmesini hızlandırmakla kalmayıp, bir zamanlar insanlar için korkutucu olan rüzgarı günümüzde bölgenin enerjisi haline getirdi. 2008 yılının sonunda toplam yatırım değeri 400 milyon yuanı bulan Maytas Rüzgar Santrali hizmete girdi ve günümüzde bu santralden sağlanan elektrik Emin ilçesinin elektrik ihtiyacının tamamını karşılıyor. Emin ilçesi yetkilisi He Yonghui şunları söyledi:
"Rüzgar geçidinin ıslahı, rüzgar santralinin inşasına ön şart ve güvence sağladı. Her şeyden önce ulaşım sorunsuz hale geldi, buraya gelenlerin can ve mal güvenliği sağlandı ve yatırımcıların güveni arttırıldı. Rüzgar geçidinin ıslahı dolaylı olarak yatırım ortamını iyileştirdi."
Önümüzdeki 5 yıl içinde rüzgar geçidi, Xinjiang'ın kuzeyindeki en büyük rüzgar santrali haline gelecek. Jeneratör grubunun kapasitesinin 500 bin kilovata ulaşması bekleniyor.
Günümüzde Tacheng ovasının ekolojisine yönelik üçüncü ıslah projesi hayata geçiriliyor ve 13 bin hektarlık arazinin ıslah edilmesi bekleniyor. Proje tamamlanınca Tacheng ovasında ıslah edilmiş arazilerin yüzölçümü 20 bin hektara ulaşacak.
