Arkadaşımız A Li, her gün işten sonra mutlaka spor salonuna gidip spor yapıyor. Bu, yıllardır koruduğu bir alışkanlığıdır. Ancak zamanı kısıtlı olduğu için, akşam yemeğini genellikle ancak spordan sonra yiyebiliyordu. Ayrıca sporun "meyvesini" korumak amacıyla, A Li pilav ve makarna gibi, nişasta içeren her tür yemekten uzak duruyor, sadece biraz meyve ve yoğurt yiyordu. A Li'nin yemek alışkanlığı, şu an beyaz yakalılar arasında çok popüler olan "düşük karbonhidrat diyeti". Bu yöntem, nişasta miktarı yüksek olan pilav, ekmek ve makarna gibi temel gıdalar yerine, yüksek besinli gıdalarla, hızlı kilo verme sonucuna ulaşılmasını tavsiye ediyor.
A Li, "düşük karbonhidrat diyeti" yöntemiyle forumunu koruyordu, ancak kısa süre önce gittiği sağlık kontrolünde kan yetersizliği çıktı. Ayrıca son zamanlarda spor yaptıktan sonra kendini güçsüz ve yorgun hissediyordu.
A Li uzmana başvurdu. Uzman, bunun A Li'nin yemek alışkanlığında görülen karbonhidrat yetersizliğiyle ilişkisi olduğunu belirtti. Uzmana göre, her insan için uygun miktarda protein, yağ ve suyun dışında, en önemli olan karbonhidratların alınmasıdır. Yurt dışında yapılan araştırmalar, uzun zamanda karbonhidrat yetersizliğinin hafıza zayıflığı, hatta kaybına yol açabileceğini gösteriyor.
A Li gibi, pilav ve makarna gibi karbonhidrat miktarı yüksek gıdaları forumunun düşmanı olarak gören ofis çalışanı kadınların sayısı hiç de az değil. Bu kadınlar, spor yaptıktan sonra karbonhidratlara kesinlikle dokunmaz. Aslında bu alışkanlık çok yanlıştır.
Dünya Sağlık Örgütü böyle bir enerji yapısı önerdi: Enerjinin yüzde 55 ile 65'i karbonhidrat; yüzde 20 ile 30'u yağ ve yüzde 11 ile 15'i proteinlerden sağlanmalı.
Bir insan spor yaparken gereken enerji en çok karbonhidratla sağlanır. Protein ve yağdan farklı olarak, insan vücuduntaki karbonhidrat stoku çok sınırlı. Bu nedenle spor yapan birisi yeterince karbonhidrat almazsa, kasları yorgun ve güçsüz olur. Sadece bununla da sınırlı kalmaz, uzun zamanda temel gıdaların yenmemesi halinde kan şekeri düşer, baş dönmesi gibi sorunlar ortaya çıkar, durumu ağır olanlar bayılır.
ABD'de açıklanan son tıbbi araştırmaların sonucu, bir kadının, yeterli miktarda karbonhidratlı yemek yemediği takdirde, hafızasını kaybedebileceğini kanıtlıyor. ABD'deki Tafts Üniversitesi'nin araştırması, bir kadının bir hafta içinde İtalyan makarnası, ekmek, pizza ve domates gibi yüksek enerjili gıdaları hiç yemedikten sonra hafızasının zayıfladığını gösteriyor. Araştırma ekibi, beyin dokularının enerji olarak üzüm şekerine ihtiyaç duyduğunu, ancak beyin dokularında üzüm şekeri stoku yapılmadığın ve üzüm şekerinin kanla sağlandığını belirttiler. Eğer karbonhidrat yeterince alınmazsa beyin dokularının ihtiyaç duyduğu üzüm şekerinin yeterli olmayacağı, dolayısıyla hafıza ve düşünme gücünün zarar göreceği bildirildi.
Uzmanların vurgulamasına rağmen, çok sayıda insan karbonhidratın şişmanlığa yol açacağını zanediyor, dolayısıyla mümkün olduğu kadar, karbonhidrat alımını azaltmaya çalışıyor. Bu büyük bir hatadır. Aslında insanın kilolu olup olmamasını, ısı alım miktarının tükem miktarını aşıp aşmaması belirler. Eğer karbonhidrat alımı artırılırsa, aynı zamanda yağ alımı azaltılırsa, ısı miktarı kıstasları aşmaz. Uluslararası spor besin alanında genel kabul gören bir kural olarak, birçok ülke sporcunun sofrasında en az karbonhidratlı 2 çeşit yemeğin bulundurulmasında ısrar ediyor.
Günlük yaşamımızda karbonhidrat kaynağı çok zengin, ancak sağlıklı ve yağ seviyesi düşük karbonhidrat ise kaliteli sayılır. Alıştığımız tahıl ve un içeren yemekler dışında patates en iyi karbonhidrat kaynağıdır. Orta büyüklükte, aşağı yukarı 148 gram ağırlığındaki bir patatesin içerdiği karbonhidrat miktarı sadece 26 gramı bulur, üstelik yağsız ve kolesterolsüzdür. Ayrıca patates muzdan daha çok potasyum içerir. Potasyum beynin ve kasların normal çalışması için yararlıdır. Üstelik patatesin başka bir özelliği daha vardır: Patates çok zengin diyet elyafı içerir. Orta büyüklükteki patates, insanın günlük ihtiyacının yüzde 8'ini oluşturan 2 gram diyet elyafı içerir.
Kısacası patates öteden beri rağbet görür. Örneğin patates salatası, patates kızartması ve dana etiyle pişirilen patates gibi yemekler yarışmalara sıkça katılan sporcuların menüsünde görülür. Bu nedenle karbonhidrattan kesinlikle uzak durmamalıyız.
