"3. İpek Yolu'nda Xinjiang" etkinliğine katılan Türkiye Dışişleri Bakanı Başdanışmanı Arif Erdoğan, etkinlik aracılığıyla Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'nde yaptığı beş günlük geziden sonra Çin'e karşı izlenimlerinin tamamen değiştiğini kaydetti.
Etkinlik kapsamında Türkiye'den gelen konuklar, Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'nde edindikleri izlenimleri aktardı.
Çin ve Xinjiang hakkında Batı kaynaklı ve gerçekleri çarpıtan haberlerden edindiği bir önyargıyla, ilk defa Çin'e geldiğini ifade eden Arif Erdoğan, Çin ekonomisi hızla gelişse de Xinjianglı vatandaşların dışa kapalı bir hayat sürdüğü, Uygurların oruç tutmak gibi bazı dini vecibelerinin hükümet tarafından yasaklandığı izlenimini taşıdığını söyledi. Erdoğan, etkinlik sayesinde Xinjiang'ın Urumçi, Turfan ve Altay bölgelerini gezdikten sonra izlenimlerinin tamamen değiştiğini belirterek, şöyle konuştu:
"Böyle bir olumsuz düşüncem vardı Çin'le ilgili, Çin hükümetiyle ilgili, şu anda o yok. Yani, bunun tam tersi olduğunu gördüm. Buradaki insanlara baskı değil, yardım ediliyor. Onların çocukları eğitiliyor, onlara yardım yapılıyor, onların evleri yenileniyor. Sosyal açıdan çok fakir olanlara evler verildiğini gördük. Yani Çin için benim (puanım) artı beşse, şu anda bu derecesi yükseldi, Çin'e olan sevgim ve sempatim fazlalaştı."
Erdoğan, Xinjiang'a geldikten sonra izlenimlerinin ne yönde değiştiğini özetledi. Gezi boyunca bölgedeki çeşitli etnik gruplara mensup vatandaşların din ve inanç özgürlüğüne sahip olduğuna tanıklık ettiklerini belirten Erdoğan, hükümetin de Xinjiang'ın yerli çocuk ve gençlerine eğitim desteğini sürekli artırdığını gözlemlediğini söyledi. Ayrıca, etnik kültür ve geleneklerin nesilden nesile devam ettirilmesi için çalışıldığına da dikkat çeken Erdoğan, Türkiye'ye döndükten sonra Türk vatandaşlarına Xinjiang'da gördüklerini ve yaşadıklarını anlatacağını dile getirdi.
"Müslümanların özgürce ibadet ettiğini yerinde gördük"
"3. İpek Yolu'nda Xinjiang" etkinliğine Afganistan, Mısır, Almanya ve Türkiye'den gelen 10'dan fazla konuk katıldı. Daily Sabah Ankara temsilcisi Ali Ünal da onlardan biri. 1987 yılında kurulan Xinjiang İlahiyat Enstitüsü'nü ziyaret eden Ali Ünal, enstitüdeki eğitmen ve öğrencilerle görüştükten sonra onlarla beraber namaz kıldı. Ünal duygularını şöyle ifade etti:
"Bugün Çin Halk Cumhuriyeti'nin Xinjiang Özerk Bölgesi'nde Uygur Müslümanlarla ve diğer Müslümanlarla birlikte Cuma namazını kıldık. Öncelikle burada olmak, bu ortamı yaşamak ve hissetmekten mutluluk duyduğumu ifade etmek isterim. İkincisi, Türkiye'de Çin'de yaşayan Müslümanlarla ilgili, Çin'de yaşayan Müslümanların koşullarıyla ilgili ciddi bir bilgi kirliliği var. Türkiye'de, Çinli Müslümanların camilere gitmesine, namaz kılmasına izin verilmediği gibi yanlış bilgiler, söylentiler var. Bu bilgilerin doğru olmadığını, Müslümanların özgürce ibadetlerini yerine getirebildiklerini burada, yerinde gördük. Bize bu imkânı veren, bu ziyareti gerçekleştiren Çin Uluslararası Radyosu'na da böylelikle teşekkür ederim."
"Çin'in eğitime verdiği önem ortada"
Türk ve yabancı konuklar etkinlik kapsamında Urumçi 66. Ortaokulu'nu ziyaret ederek, öğretmen ve öğrencilerle bir araya geldi. Okulda bazı sınıflar, Kaşgar ve Turfan başta olmak üzere Xinjiang'ın sekiz kentinden gelen etnik gruplara mensup yoksul öğrenciler için açılıyor. Bu öğrenciler, öğrenim masraflarından muaf tutulmanın yanı sıra, ücretsiz yiyecek ve konaklama imkânlarından da faydalanıyor. Öğrencilerin durumunu öğrenen Arif Erdoğan şunları söyledi:
"Çin'in eğitime verdiği önem, özellikle kırsal kesimlerden çocuklara verdiği önem ortada. Benzerleri bizim ülkemizde de var. Biz de kırsal kesimdeki öğrencileri bir merkezde topluyoruz, yani bunlar imkânı olmayan öğrenciler. Çünkü her yerde okul yapmanız çok zor, ama belli merkezlerde okulları büyüterek, oradaki imkânları yetersiz insanları oraya toplayarak, yatılı olarak, gıdasını vererek onlara eğitim vermek oldukça verimli. Urumçi 66. Ortaokulu'nda gördüğüm şey etkileyiciydi, öğrenciler çok mutluydu. Tarım kesiminden geldiğini söyleyen öğrenci vardı, Uygur olan vardı, Tacik olan vardı, Özbek olan vardı. Çoğunluğun (öğrencilerin) etnik gruplardan olduğunu gördük ve hepsi çok mutluydu. Bu okul, Çin'in başarmış olduğu, iyi bir şey. Yani, öğrencileri evlerinden küçük yaşlarda kopartıp, okulda onlara hem eğitim vermek hem de ailelerinden ayrı tutmak öğrencilerin üzgün olması için yeterli bir ortam, fakat öğrenciler mutluydu, orada da ifade ettiler kendileri."
"Elektronik ticaret hızla gelişiyor."
Tarbagatay İli'ne bağlı Saven İlçesi'ndeki Shayuan adlı bir süpermarketi de ziyaret eden yabancı misafirler, elektronik ticaretin bölgede yaygınlaştırılmasına tanıklık etti. Kasım 2014'te Alibaba'nın "sektör kuşağı" modeli Xinjiang'da ilk defa bu bölgede uygulanmaya başladı. Modele göre, Saven ilçesindeki bu küçük süpermarkette satılan bölgeye özgü tarımsal ürünler, Alibaba'nın Taobao e-ticaret sitesi aracılığıyla Beijing, Shanghai gibi büyük kentler dâhil Çin'in birçok bölgesine satılıyor. Söz konusu e-ticaret modelini takdirle değerlendiren Ali Ünal düşüncelerini şu ifadelerle aktardı:
"Satıcılar burada kendi ürünlerini satıyorlar elektronik ticaret vasıtasıyla. Sadece bölgeye değil tüm Xinjiang'a, hatta tüm Çin'e ürünlerini ulaştırabiliyorlar. Yerel kalkınma için e-ticaret modelini Saven çok başarılı bir şekilde uyguluyor. Bu modelin hem Çin'in diğer bölgeleri için hem de dünyada diğer ülkeler tarafından yerel kalkınmanın sağlanabilmesi için örnek olarak uygulanabileceğini düşünüyorum."
