odak20130820a

Mısır'da çatışmalar devam ederken Türkiye Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, ard arda yaptıkları açıklamalarla iktidardan uzaklaştırılan Mısır eski Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi'ye tam destek verdi. Gözlemcilere göre, Türkiye'nin bu tutumu, Mısır'daki dalgalanma fırsatından faydalanıp Ortadoğu'da "yeni lider" olma hedefini gösteriyor.

Mısır'daki geçici hükümetin, Mursi ve Müslüman Kardeşler taraftarlarına yönelik temizlik operasyonu Türk hükümetinin şiddetli kınamasına yol açtı. Türkiye Mısır'daki büyükelçisini geri çağırırken yine Mısır'la yapılması öngörülen ortak askeri tatbikat da iptal edildi. Türkiye'nin birçok bölgesinde Mursi ve Müslüman Kardeşler'i destekleyen yürüyüşler düzenlendi.

Cumhurbaşkanı Gül, İngiltere'nin "Financial Times" gazetesinde yayınlanan bir açıklamasında, Türkiye'nin 2011'deki Ocak Devrimi ardından, Mısır'ın yeni filizlenmekte olan demokrasisini sağlamlaştırmasına vargüçle yardım ettiğini ve Mısır halkına ülkelerini demokrasi kulvarında tutmaları yolunda desteklemek için elinden geleni yapacağını kaydetti.

Mısır'daki gelişmeleri yakından izleyen Başbakan Erdoğan da yaptığı bir konuşmada, Mısır'ın şu anki durumundan kaygı duyduğunu belirtti. Erdoğan, "Mısır kargaşasının perde arkasındaki idarecinin bu 'oyun'la kendi hedefine ulaşmayı amaçladığını, daha korkuncu ise Türkiye dahil ilgili herhangi bir ülkenin de bu oyuna çekilebileceği"ni ifade etti. Erdoğan, ilgili ülke ve uluslararası örgütlerin harekete geçip, Mısır hükümetinin Mursi taraftarlarına yönelik "katliam"ını durdurması gerektiğini vurguladı.

Gözlemciler, Türk liderlerin Mısır konusunda sık sık konuşma yapmasının Mısır'ın şu anki durumundan faydalanarak kendi konumlarını yükseltmeyi amaçladığı görüşünde. Mısır, Libya ve Suriye gibi ülkeler "Arap Baharı" nedeniyle zayıflarken, Ortadoğu ülkeleri demokrasiyi dile getirmekten bile çekiniyor. İran, bölgedeki büyük ülkelerden biri olmasına rağmen, öteden beri geleneksel Arap dünyası dışında tutuluyor. Türkiye ise, laik siyasi sistemi, görece istikrarlı gelişme ortamı ve güçlü kapsamlı kuvvetiyle "liderlik" niteliğini ortaya koymaya başladı.

Aslında bu, Türkiye'nin Ortadoğu bölgesinde almak istediği ilk rol girişimi değil. Erdoğan yönetimi dahil, Türkiye'nin daha önceki hükümetleri de onlarca yıl boyunca benzer çabalar gösterdi. Eylül 2011'de İsrail'le diplomatik ilişkilerin düzeyinin düşmesinden sonra Türkiye, daha önce NATO'nun kararıyla şekil verilen Ortadoğu çevresini bu kez kendi istekleri yönünde değiştirmeye başladı. Son yıllarda, siyasi ve askeri alanlardaki gelişmesiyle birlikte Türkiye, Arap dünyasında daha yoğun şekilde ses çıkartıyor.

Ekonomik dengeyi artık kaybetmiş Mısır'la kıyaslandığında, Türkiye, büyük avantajlara sahip. Bu yılın ikinci çeyreği itibariyle Türkiye, yüzde 3,2 oranındaki ekonomik büyüme hızını koruyor. Dünya Bankası da Türkiye'nin bu yılki ekonomik büyüme hızının yüzde 3,6 seviyesini koruyacağı tahmininde bulundu. Mısır'ın ekonomik büyümesi ise Mursi döneminde de ancak yüzde 2,4 oldu. Ayrıca Türkiye'nin işsizlik oranı yüzde 8'deyken, Mısır'ın işsizlik oranı yüzde 31'i buldu. Bu nedenle, her iki ülkenin büyük kentlerinde büyük çaplı gösteriler meydana geldiğinde, Erdoğan önderliğindeki Türkiye hükümeti hiç etkilenmezken, Mursi yönetimi ise kısa bir süre içinde devrildi.

"Ortadoğu'da mutlak etkiye sahip olmak", öteden beri Erdoğan yönetiminin hayali. Mısır gibi Ortadoğu'daki büyük ülkelerde ortaya çıkan dalgalanmalar da Türkiye'nin bu hayali gerçekleştirmesine büyük bir fırsat sağladı. Ancak siyaset, ekonomi, din ve kültür gibi unsurların etkisiyle, şu an Türkiye'nin Ortadoğu'da liderliğini ilan edebileceğini söylemek için daha erken. Ancak dikkat edilmesi gereken şey, bundan sonra Türkiye'nin Ortadoğu'daki gelişmelerle ilgili daha çok girişimde bulunacağı.