İran nükleer sorunuyla ilgili Kazakistan'ın en büyük kenti Almatı'da iki gün süren diyalog dün (27 Şubat) sona erdi. Katılımcılar, Mart ayında İstanbul'da uzmanlar düzeyinde görüşmeler yapılmasını, 5-6 Nisan'da da Almatı'da yeni tur diyalog için tekrar bir araya gelinmesini kararlaştırdı. Uzmanlar, son diyalogda atılım niteliğinde ilerlemeler kaydedilmemesine rağmen, diyalogun daha sonraki görüşmler için temel attığını belirtti.
Görüşmeden sonra İran ve Avrupa Birliği heyetleri düzenledikleri ayrı basın toplantılarında diyalogu değerlendirip, tutumlarını açıkladı. İran Yüksek Ulusal Güvenlik Komitesi Sekreteri Said Celili, diyalogda "olumlu adım atıldığı"nı, altı ülkenin tutumunun yumuşadığını söyledi. Celili, altı ülke tarafından ileri sürülen yeni önerilerin "İran'ın geçen Haziran ayında Moskova görüşmelerinde ortaya koyduğu bazı önerileri" içerdiğini, yeni önerilerin eskiye göre daha gerçekçi olduğunu ve bazı maddelerde İran'a haklar tanındığını dile getirdi. Ancak Celili, sıraladığı olumlu gelişmelere rağmen görüşmenin "en iyi dönemi" için daha uzun bir yol kat edileceğini ifade etti.
Altı ülke, karşılıklı güvenin artırılması için önümüzdeki altı ay boyunca "belirgin önlemler" alınması önerisinde bulundu. Celili, "güvenin artırılması"nın karşılıklı bir süreç olduğunu, İran'ın ancak "uluslararası yaptırımın kaldırılması" durumunda, uluslararası toplumun samimiyetinden şüphelenmeyeceğini kaydetti.
Celili ayrıca, yaptırımın İran ekonomisinin gelişmesini etkilemediğini ve uluslararası toplumun baskısının da İran'ın kalkınmasını engelleyemeyeceğini söyledi. İran'ın nükleer planını geliştirme hakkına sahip olduğuna dikkat çeken Celili "Uranyum zenginleştirme, bizim hakkımız" dedi. Ancak Celili, İran'ın görüşmeleri ilerletmek için, "uranyum zenginleştirme" konusunda altı ülkeyle işbirliği yapma niyeti taşdığını da iafde etti.
Taraflar yeni önerilerin içerikleri konusunda bir açıklama yapmadı. Bunun nedenini AB Güvenlik ve Dış Politika Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton açıkladı. Ashton, İran'ın önerileri düşünmesi ve incelemesine zaman verilmesi ile "yeni öneriler"deki bazı somut maddelerin teknik bakımdan tartışılması gerektiği için, şu an "yeni önerilerin" içeriklerinin açıklanamaz olduğunu kaydetti.
Ashton, altı ülkenin daha önceki öneriler temelinde yeniden düzenlediği "rasyonelleşmiş" bu önerilerin, bundan sonraki görüşmelerin temeli olması gerektiğini ifade etti. Ashton, altı ülkenin İran nükleer sorununu diplomatik yolla çözmek için çaba harcamaya devam edeceğini ve İran'ın önerilerini düşüneceğini belirtti. Ashton ayrıca, yeni tur diyalogda, İran'ın yeni önerileri iyice düşünüp altı ülkeyle işbirliği yapmasını ve diyalogda ilerlemeler kaydedilmesini beklediğini, görüşmenin ancak o zaman "olumlu" olarak değerlendirilmesi gerektiğini kaydetti.
Çin heyeti başkanı, Dışişleri Bakanı Yardımcısı Ma Zhaoxu, görüşmeden sonra Çin basınına verdiği demeçte, diyalogda verimli sonuç alındığını belirtti. Ma Zhaoxu, ilgili tarafların yapıcı tavır gösterip, İran nükleer sorununun çözümü üzerinde fikir alışverişinde bulunduğunu dile getirdi. Ma Zhaoxu, son tur diyalogda İran nükleer sorunuyla ilgili öze ilişkin görüşme sürecinin başlatılmasında ilk adım atıldığını söyledi.
Rusya heyeti başkanı, Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov, altı ülke ile İran arasındaki görüşmenin "faydalı" olduğunu, son tur diyalogla, iki tarafın "görüşme sürecini kapsamlı olarak yeniden başlattığı"na işaret etti. Ryabkov, ancak İran'ın saflığı yüzde 20 oranındaki uranyum zenginleştirmesi ve Fordo nükleer tesisindeki faaliyetleri durdurması durumunda, uluslararası toplumun İran'a yönelik yaptırımı azaltabileceğini söyledi.
Şu an uluslararası toplumda, nükleer silahların yayılmasının önlenmesi için daha yapıcı önlemlerin alınması, İran nükleer sorununun diyalog yoluyla çözülmesi için İran'ın daha fazla taviz vereceği, bu nedenle Almatı'da Nisan ayında yapılacak yeni tur diyalogda bazı somut sonuçların alınabileceği görüşü hakim.
