Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Konseyi'ne bağlı Bağımsız Soruşturma Komisyonu, Suriye'deki insan hakları durumuna ilişkin en son raporunu 18 Şubat'ta Cenevre'de açıkladı. Suriye'de silahlı çatışmaların giderek şiddetini artırdığı belirtilen raporda, hükümet ordusu ve muhalif silahlı güçlerin, savaş suçu ve insanlığa karşı suç işledikleri ileri sürüldü.
Suriye'de insanlık suçu işleniyor
131 sayfalık rapor, ilgili 445 kişiyle yapılan görüşmelere dayanarak hazırlandı. Raporda 15 Temmuz 2012 ile 15 Ocak 2013 tarihleri arasında Suriye'deki insan hakları durumu hakkında soruşturma ve değerlendirme yapıldı. Rapora göre, Suriye ordusu ve hükümete bağlı silahlı güçler, cinayet, işkence, tecavüz ve zorla alıkoyma gibi, insanlığa karşı suçlar ve savaş suçu işleyerek, insan haklarını ve bu alandaki uluslararası düzenlemeleri ciddi şekilde ihlal etti. Rapor, Suriye'deki muhalif askeri güçlerin de katliam, rehin alma, koruma altında bulunan hedeflere saldırı düzenleme gibi suçlar işlediğini kaydetti. Raporda, muhalif silahlı militanların, sivillerin yerleşim merkezlerinde mevziler kurdukları ve sivillerin can güvenliğine zarar verdikleri ifade edildi. Buna rağmen raporda, muhalefetin insan hakları ihlalleri boyutunun, hükümet ordusu tarafından yapılan ihlallerle kıyaslanamayacağı ileri sürüldü. Bu tutum, bağımsız soruşturma komisyonun daha önceki tutumuyla örtüşüyor.
Bağımsız Soruşturma Komisyonu Başkanı Paulo Pinheiro basına verdiği demeçte, Suriye'deki silahlı çatışmanın giderek kötüleştiğine işaret ederek Suriye halkının çok büyük acılar çektiğini vurguladı. Pinheiro sözlerini şöyle kaydetti:
"Mezhep ayrımcılığı çatışmaları körüklüyor"
"Suriye'deki durum her geçen gün kötüleşiyor. Yaklaşık 20 milyon insan Suriye'de acı çekiyor. Deliller, Suriye ordusu ile muhalif silahlı güçler arasındaki çatışmaların günden güne şiddetlendiğini ve mezhep ayrımcılığının bu çatışmayı körüklediğini gösteriyor."
Suriye Sorunu Bağımsız Soruşturma Komisyonu, Ağustos 2011'de BM İnsan Hakları Konseyi'nin verdiği yetkiyle kuruldu. Komisyon daha önce Suriye'deki insani durumla ilgili 3 ayrı rapor hazırladı. Komisyon, şu ana kadar Suriye'de soruşturma başlatmak için Beşar Esad iktidarından yetki alamadı. Geçen yılın Ekim ayında Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'a konuyla ilgili bir mektup gönderen komisyon, herhangi bir yanıt alamadı. Bu nedenle uluslararası toplum, komisyon raporunun meşruiyetine kuşkuyla bakıyor.
Komisyon Suriye'de soruşturma izni istiyor
Bağımsız Soruşturma Komisyonu Üyesi İsviçreli Carla Del Ponte, komisyonun en büyük arzusunun Suriye'de soruşturma başlatmak olduğunu söyledi. Ponte şunları söyledi:
"Suriye'de soruşturma yapmak, bizim için son derece önemli. Bir örnek vereyim: Halep Üniversitesi'ndeki patlama olayıyla ilgili çeşitli bilgiler toplandık. Bize gelen bazı bilgiler, bu vahşi saldırıyı Suriye hükümetinin yaptığını, bazı bilgilerse olayın arkasında muhalif güçlerin olduğunu gösteriyordu. Olayı aydınlatmamız için olay mahallinde soruşturma ve inceleme yapmamız gerekiyordu; bu konuda yardım talep etmek için Suriye hükümetiyle temas kurduk, ancak somut bir sonuç elde edemedik."
BM-Arap Birliği Suriye Sorunu Ortak Elçisi Lakhdar Brahimi, kısa süre önce krizin tek çözüm yolunun diyalog olduğunu söylemişti. Bağımsız Soruşturma Komisyonu Başkanı Pinheiro, konuşmasında Brahimi'ye destek verdi ve şunları ekledi:
"Bağımsız Soruşturma Komisyonu, krizin tek çözüm yolunun Suriye'de ilgili tüm tarafların katıldığı bir diyalog başlatmak olduğunu bir kez daha yineledi. Bunun uygulanması halinde, Suriye'de halkın tüm kesimlerini tatmin edecek bir geçiş gerçekleştirilebilir."
Suriye Sorunu Bağımsız Soruşturma Komisyonu tarafından hazırlanan raporun, 25 Şubat'ta düzenlenecek BM İnsan Hakları Konseyi toplantısında ele alınması bekleniyor.
Öte yandan komisyon tarafından yapılan açıklamada, Suriye'de insanlığa karşı suçların yanı sıra savaş suçu işleyen kişi ve örgütlerin isimlerinin yer aldığı gizli bir listenin, Mart ayında BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri'ne sunulacağı duyuruldu.
