İnternet mi hayatımıza girdi, hayatımız mı interenete düştü, artık orası pek belli değil. Herhalde öldüğümüzde gözümüzün önünden bir film şeridi gibi geçeceği söylenen hayatımızın öyküsünü de artık internetten indirdikten sonra bilgisayardan izleyeceğiz. Belli olmayan ise, filmi hangi şirketin sitesinden izleyeceğimiz.
Sanal alemde sosyal iletişim ağlarının giderek büyüdüğü, belki bundan birkaç yıl önce bir eğlence aracı olarak görülen bu ve benzeri portalların günümüzün dev şirketleriyle rekabet içine girdiği görülüyor. Bunun son örneği, Çin'in youtube'u ve amazon'u olarak bilinen iki şirketin New York Borsası'na girer girmez gösterdikleri performans oldu.
Youtube'un Çin'deki versiyonu Youku, New York Borsası'ndaki ilk gününü 33,44 dolardan kapattı. Halka arz edildiği fiyatın yüzde 161 üstünden. Amazon'un muadili Dangdang'ın ilk günkü kapanış fiyatı da 29 doların ve halka arz fiyatının yüzde 87 oranında üzerinde gerçekleşti. Renaissance Capital firmasının analistlerinden Paul Bard, bu iki şirkete gösterilen ilgiyi kısaca, Çin'in geleceği büyük iki pazarda yer alan büyük potansiyele sahip iki firmadan kaynaklandığını söylüyor. Youku, Çince'de mükemmel ve abartısız anlamına geliyor. Yatırımcı için mükemmel olduğu kadar karlı da. 2005 yılında Çin'de google'ın rakibi Baidu, New York Borsası'nda halka açıldığı ilk gün yüzde 354 oranında prim yapmıştı. Youku'nun ilk günkü artışı 2005'den bu yana gerçekleşen en büyük üç basamaklı artış oldu.
Yatırımcıların Çinli teknoloji firmalarının hisselerine bu denli ilgi göstermesinin en önemli nedeni Çin'in giderek büyüyen internet pazarı. Bugün yaklaşık 100 milyon kişi Çin'de internet üzerinden alışveriş yapıyor ve bu sayının hızla daha da yukarılara çıkması bekleniyor. Bu yüzden de yabancı yatırımcılar, Batı'daki youtube, Amazon, Facebook gibi başarılı örneklerin Çin versiyonlarını yakından takip ediyor. Çinli firmalar için yabancı borsalarda halka açılarak sermaye toplamanın da aslında bu beklentinin gerçekleşmesine hizmet eden bir girişim olduğu söylenebilir. Youku'nun kurucusu ve İcra Kurulu Başkanı Victor Koo, New York Borsası'nda yer almanın marka değerini güçlendirdiği ve Çin pazarındaki yerlerini sağlamlaştırmak için önemli bir adım olduğunu söylüyor. Reuters'e göre bu yıl New York Borsası'nda görücüye çıkan Çinli firmalar, yatırımcılarına ortalama yüzde 30 kar getirmiş. İstisnalar da yok değil. Örneğin, Çinli sanal perakendecilerden Mecox Lane'in hisseleri halka arz edilen fiyatın yüzde 38 altında seyrediyor.
Youku ve Dangdang'ın borsadaki performanslarının geleceği ise daha umutlu görünüyor. Youku firması, geçen son iki yıl gelirlerini ortalama yüzde 1000 oranında arttırdı. 2010'un ilk dokuz ayında ise firmanın gelir artışı yüzde 135'i buldu. Buna rağmen firma kâra geçmiş değil, aynı dönemde firmanın zararı 167 milyon yuanı buldu. İnternet üzerinde kalıcı ve sürekli gelir elde etmenin kolay olmadığını da aslında Youku örneği bize bir kez daha hatırlatıyor. Dangdang ise kâr açısından daha iyi bir performans sergiledi. 2009'un ilk dokuz ayında 5 milyon yuanın üzerinde zarar etmişti ancak bu yılın ilk dokuz ayını 16 milyon yuan kârla kapadı. Aynı dönemde Dangdang'ın gelirleri ise yüzde 55,6 oranında arttı ve 1 milyar 600 milyon yuana ulaştı. Firma, internet üzerinden satışı yapılan kitap, müzik ve video materyalleri pazarında yüzde 50 paya sahip. 2010'un ilk dokuz ayında alınan sipariş sayısı 6 milyon 800 bin. 2009'un toplam rakamı 6 milyon şimdiden geçilmiş. Dangdang, bebek malzemelerinden, kozmetiğe ürün çeşidini de genişleterek bu rakamı daha da yukarılara çıkarmayı hedefliyor. Şirket, genelde Çin'in büyük kentlerinden sipariş alsa da, Çin içinde 750 kente siparişleri ulaştırabiliyor.
Rakamların büyüklüğü, potansiyel pazarın çekiciliği yabancı yatırımcıların ilgisini çekiyor. Firmalar kar etmekte zorlansa bile, hisseleri iyi fiyatlardan alıcı buluyor. Nitekim, Youku'nun bir hissesi 12,80 dolardan halka arz edildi. Şirket bu arzdan 203 milyon ABD Doları gelir elde etti. Halbuki ilk planda firmanın hedefi hisseleri 9 ila 11 dolar aralığında bir fiyattan satabilmekti. Bu da pazarın beklentisinin, Çin'in teknoloji firmalarının plan ve öngörülerinin bile üstüne çıktığı şeklinde değerlendirilebilir.
