22 Mayıs 2009

    ABD ile İsrail arasındaki ilişkiler, "stratejik ortaklık"tan da öte, hep karşılıklı sempati ve güvene dayalı olmuştur.

    İsrail, devlet olarak 60 yıllık tarihinde, en büyük ve sürekli desteği ABD'den görmüştür. ABD de İsrail'i Ortadoğu'da en yakın ve güvenilir müttefiki saymıştır.

    İki ülke arasındaki bu hava şimdi bozuluyor mu?

    İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun Washington ziyareti sırasında Başkan Barack Obama ile yaptığı görüşme sonrasında bu soruyu şimdi Kudüs'te ve Washington'da soranlar var.

    Bunun sebebi açık: ABD ile İsrail'in Ortadoğu sorunlarıyla ilgili görüşleri ve çıkarları artık eskisi gibi tam örtüşmüyor.

    ABD'de, İsrail ile geleneksel sıkı bağlara önem vermekle beraber, Ortadoğu konusunda farklı düşünen ve düşüncelerini fiiliyata dökmeye kararlı görünen bir Başkan (Barack Obama) var...

    İsrail'de de, Filistin meselesinde ve diğer Ortadoğu anlaşmazlıklarında "şahin" olarak tanınan bir Başbakan (Binyamin Netanyahu) iktidarda...

    İki liderin, bölgesel problemler ve çatışmalar karşısındaki farklı duruşları, Washington'daki görüşmelerde açıkça ortaya çıktı. Birçok gözlemcinin belirttiği gibi, ABD ile İsrail ilk kez, temel meseleler üzerinde birbirlerinden bu kadar uzakta görünüyorlar...

    Eskisi gibi değil

    GERÇEKTEN Beyaz Saray'daki görüşmelerden, ele alınan sıcak sorunlardan hiçbiri üzerinde tam bir mutabakat çıkmadığı anlaşılıyor. O kadar ki, İsrail'in popüler gazetesi "Yediot Aharonot"un deyişiyle, "iki lider sadece anlaşamadıkları konusunda anlaştılar"!

    - Obama, Filistin meselesinin halli için, "iki devlet" sisteminin hayata geçirilmesini, yani bağımsız bir Filistin devletinin kurulmasını zaruri gördüğünü vurguladı. Netanyahu, selefi Ehud Olmert'in ve şimdiki koalisyon ortağı Ehud Barak'ın aksine, bu fikre karşı. Nitekim Obama ile konuşmalarında "iki devlet" terimini hiç ağzına almadı bile...

    - Obama, askıya alınan barış sürecinin yeniden canlandırılmasını, tarafların eski anlaşmalara ve "yol harita"sına bağlı kalmasını istedi. Netanyahu ise, yeni müzakerelere hazır olduğunu, ancak önce Filistin tarafının İsrail'i tanıması ve güvenliğine zarar vermemesi gerektiğini belirtti.

    - ABD Başkanı, İsrail'den Batı Şeria'daki yerleşim bölgelerini dondurmasını ve Gazze'ye karşı boykota son vermesini talep etti. Netanyahu bu konuda isteksiz ve muğlak bir tavır sergiledi.

    - Nihayet en ciddi sorunlardan biri olan İran'ın nükleer programı konusunda, İsrail Başbakanı, Obama'nın diplomatik çabalar için bir takvim belirlemesini istedi. Amerikan lideri, bu sürecin ilelebet sürmeyeceğini söylemekle beraber, daha zecri önlemler konusunda bir angajmana girmekten çekindi...

    Yeni barış girişimi

    İŞTE belli başlı sorunlarda (ki çoğu İsrail'in "yaşamsal" saydığı konulardır) iki tarafın görüşleri öylesine farklı...

    Burada artık söz konusu olan sadece bir değerlendirme veya algılama farkı değil. Obama'nın planladığı bir yeni Ortadoğu barış girişimi var. Bunu herhalde daha ayrıntılı şekilde 4 Haziran'da Kahire'de yapacağı önemli konuşmasında açıklayacak.

    Netanyahu, Obama'nın bu çerçevede kendisine ilettiği talepleri yerine getirecek mi?

    İsrail belki de ilk kez, kendisini ABD tarafından köşeye iyice sıkıştırılmış hissediyor. Bunu İsrail yetkilileri de açıkça kabul ediyorlar.

    Eskiden ABD İsrail'i rahatsız edecek davranışlardan veya İsrail liderlerine görüşlerini empoze etmekten çekinirdi. Obama ile bu konuda da değişik bir döneme girilecek gibi görünüyor...