Uzmanlar, Çin'in ek reform planlarının, ülkenin para birimi Renminbi'nin (RMB-yuan) Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) Özel Çekme Hakları (SDR) sepetine katılması için şart koştuğu kriterleri karşılamasına yardımcı olacağı kanaatinde.

1969 yılında IMF tarafından kurulmuş uluslararası rezerv birimi olan SDR dahilinde dört para birimi bulunmakta. ABD doları, Euro, Japon Yeni ve İngiliz Sterlininden oluşan sepete RMB'nin dahil edilmesi konusu bir süredir gündemde. Brookings Kurumu'nda halen görev yapan ABD Hazine Departmanı ile Dünya Bankası eski yetkilisi David Dollar, muhabirimize konuya ilişkin görüşlerini şöyle aktardı:

"Çin'in bu yıl herhangi radikal bir girişimde bulunacağını düşünmüyorum, özellikle menkul kıymetler borsası için gidilen değişiklikten sonra. Yine de bu yıl Çin'in reform planları'nın RMB'nin SDR'ye alınmasını da kapsayacağını düşünüyorum."

IMF Başkanı Christine Lagarde de geçtiğimiz haftalarda Çin'in finansal reformlarından emin olduğunu, Çin'in son dönemlerde yaşadığı borsa dalgalanmasının IMF cephesinde, RMB'nin SDR sepetine alınıp alınmayacağı tartışmasının sonlandırılmasına sebep olmayacağını belirtmişti. Lagarde görüşlerini şu cümlelerle ifade etti:

"Çin'in reformları gerçekleştirme konusundaki kararlılığından oldukça memnunuz. Günü geldiğinde, RMB'nin SDR sepetine katılmasıyla ilgili tüm işaretler olumlu yönde olacaktır."

"RMB'nin SDR'ye alınması için Çin ile işbirliği yapabiliriz"

Bu yılın başlarında Lagarde, RMB'nin SDR sepetinde yer almasından ziyade bu durumun ne zaman gerçekleşeceğinin söz konusu edilmesi gerektiğini vurgulayarak konuya ilişkin IMF'nin Çin ile ortaklaşa çalışabileceğini dile getirmişti.

Her beş yılda bir yapılan SDR gözden geçirme görüşmelerinin bir bölümü de geçtiğimiz günlerde IMF üst düzey yöneticileri arasında gerçekleştirildi. Görüşme sonunda RMB'nin SDR'ye alınması için gereken başlıca koşulların sunulduğu bir rapor yayımlandı.

Raporda, SDR sepetinin en son 2010'daki gözden geçirilmesinden bu yana, RMB'nin uluslararasılaşmasındaki sürecin daha olumlu yönde ilerlediği belirtildi.

Rapora göre, diğer para birimlerinde sağlam değişiklikler yaşanmazken RMB, sepetin son kez gözden geçirilmesinden beri uluslararası piyasalarda önemli bir yükselme kaydetti. Bu bilgi, RMB değiş-tokuş mekanizmalarının global ağının büyümesi ve ana kesime yabancı ülkelerden gelen RMB ödemelerinin hızla artması gibi bilgilerle desteklendi.

Serbest dolaşım SDR kriterlerinden en önemlisi

Bir para biriminin SDR'ye dahil edilmesi için gereken koşullardan en önemlisi, o para biriminin birçok ülkede serbest dolaşımda olması. Dolayısıyla RMB'nin uluslararası kullanımda olması IMF'nin karar vermesini kolaylaştırma açısından hayati rol oynamakta. IMF'nin 2010'da gerçekleştirdiği son incelemede RMB'nn, ihracat kriterini karşılamasına rağmen serbest dolaşımda olmadığı tayin edilmişti.

Rapora göre, RMB'nin serbest dolaşımda olması IMF'nin finansal işlemlerinde daha merkezi bir rol oynayabilir, bu da yuanın SDR sepetine dahil edilmesini kolaylaştırabilirdi.

Çin Merkez Bankası Başkanı Zhou Xiaochuan, Nisan ayında Çin'in RMB'nin tahvil edilebilmesini kolaylaştırmak için reformlar gerçekleştireceğini, böylece serbest dolaşım halinde olmasının sağlanabileceğini söylemişti.

Bazı uzmanlar, RMB'nin şu an serbest dolaşım kriterini karşıladığı görüşünde.

Yuan en çok kullanılan para birimlerinden beşincisi

Princeton Üniversitesi'nin Tarih ve Uluslararası İlişkiler Profesörü Harold James, dünyanın önde gelen serbest kürsü sayfalarından Project Syndicate adlı internet sitesinde yayınlanan makalesinde, bir dizi yerel reformun yürürlüğe girmesiyle RMB'nin uluslararası ödemelerde kullanımını artırmanın amaçlandığını ve şuan yuanın en çok kullanılan beşinci para birimi olarak dünya çapında yapılan toplam finansal işlemlerin yüzde 2'sinde yer aldığını ifade etti.

Çok büyük olmasa da bu oranın, Japon yeninin işlem değerinden yüzde bir daha düşük olduğunu aktaran James, IMF'nin RMB'yi ve hatta yükselen piyasaların para birimlerini de sepete alması gerektiğine dikkat çekti.

RMB'nin bu yıl sepete katılıp katılmayacağı konusunda herhangi bir bilgi verilmeyen raporda IMF, 2016 Eylül'e kadar dokuz aylık süreçte SDR sepetinin genişletilmesi önerisinde bulundu.

Bir IMF yetkilisi, IMF Yönetim Kurulu tarafından karara bağlanacak genişletme önerisinin, SDR'nin gözden geçirilmesinin ardından belli bir sonuç geleceği veya bu sonucun zamanı hakkında ön bilgi vermediğini, bu durumların birbirlerinden farklı olduğunu dile getirdi.

Yeni bir rezerv para biriminin SDR sepetine eklenmesi durumunda SDR kullanıcılarının 1 Ocak 2016'da rezervlerini dengelemesinin mümkün olmadığını, bunun için daha çok zamana ihtiyaçları olduğunu açıklayan yetkili, IMF Yönetim Kurulu'nun yıl sonuna doğru RMB'nin SDR'ye alınması hususunda görüşme yapmayı planladıklarını bildirdi.

UBS Çin Ekonomisti Wang Tao ise RMB'nin sepete dahil edilmesinin hala yüksek olasılıkta olduğunu, fakat söz konusu değişikliğin resmen yapılmasının SDR kullanıcıları açısından 30 Eylül 2016'ya uzatılabileceğini aktardı.

G7 ülkelerinin finans bakanları ve merkez banka başkanları, IMF kriterlerini karşılayan RMB'nin sepete alınması konusunda olumlu tutum sergilemişti. G7 Yönetim Kurulu Başkanı ve Almanya Finans Müdürü Wolfgang Schaeuble, Mayıs ayında Almanya'da düzenlenen G7 Finans Bakanları ve Merkez Banka Başkanları Toplantısı'nın ardından verdiği demeçte, tüm G7 üyelerinin politik açıdan anlaştığını, fakat RMB'nin SDR'ye dahil edilmesine imkan tanıyacak teknik koşulların kontrol edilmesi gerektiğini söylemişti.

IMF'de en büyük oy hakkına sahip ülke olan ABD ise, Çin'in RMB'nin SDR sepetine katılımını sağlamak için finansal reformları devam ettireceği şeklinde yorum yaptı.

David Dollar, ABD'nin Çin'de daha çok reform görmesini beklediği ve RMB'nin özel çekme hakları sepetine kabulü konusunda Avrupalı ortaklarıyla birlikte çalışacağını belirterek görüşlerini noktaladı.

RMB değer kaybediyor

Diğer yandan Çin Merkez Bankası'nın kur mekanizmasını reforme etmesiyle RMB, üç gün art arda değer kaybetti.

Merkez Bankası'nın bu adımı atarken bankalar arası döviz piyasasındaki kapanış kurunu, arz-talep piyasasını ve büyük döviz birimlerinin fiyat hareketini dikkate almıştı.

IMF Sözcüsü yaptığı bir açıklamada, döviz kurlarındaki büyük esnekliğin, piyasa güçlerine ekonomide belirleyici rol vermeye çalışan Çin için çok önemli olduğunu ve Çin'in bu sayede global finans piyasalarına daha çok entegre olabileceğini ifade etti.

Yine de bu adım, piyasada beklenmedik bir etki yaratarak 2012'den beri yuanın en düşük değere inmesini tetikledi.

Merkez Bankası'ndan edinilen bilgilere göre ise RMB'nin uluslararasılaşması, nispeten sağlam bir ekonomi ve cari fazla RMB'nin sabit kalmasını sağlayabilir.

Resmi verilere göre 2015'in ilk yarısında Çin ekonomisinin yüzde 7'lik büyüme yakalaması yuanın sabitlenmesi için gereken koşulları yarattı.

UBS'nin konuya ilişkin görüşleri ise yuanın değer kaybetmeye devam edeceği yönünde. Analistler, yıl sonunda yuanın yüzde 5 değer kaybı yaşayabileceğini, önümüzdeki haftalarda ABD Doları/Çin Yuanı paritesinin 6,50 seviyesini görebileceğini düşünüyorlar.