Çin yönetiminin bu yılki yasama çalışmaları, bazı bakımlardan uzun vadeli etkileri olacak önemde. Temel başlıkları, bu yılı önceki yıllardan farklı kılan özelliklere dikkat çekerek sıralayabiliriz.

Çin'in en üst siyasi danışma organı Çin Halk Siyasi Danışma Konferansı (ÇHSDK) 12. Ulusal Komitesi 3. toplantısı 3-4 Mart günlerinde Büyük Halk Salonu'nda yapıldı. 5 Mart'ta ise Çin Ulusal Halk Meclisi (ÇUHM) toplandı. Bu yılki yasama çalışmaları, 2015'in ötesinde, bazı bakımlardan uzun vadeli etkileri olacak önemde. Çin yönetiminin gündeminde neler var? Temel başlıkları, bu yılı önceki yıllardan farklı kılan özelliklere dikkat çekerek sıralayabiliriz.

İlk üç sıradaki konu, Çin halkının en çok ilgilendiği konular. Birincisi, kuşkusuz ekonomi. Yavaşlayan büyüme ve "yeni normal" koşullar nedeniyle ekonomide büyük bir "yeniden inşa" çalışması sürüyor. Ekonominin çeşitli alanlarında ve reformlarda, yeni normal koşullara uyum sağlayacak biçimde düzenlemeler yapılıyor.

Yolsuzluğa karşı "hukuk temelli" mücadele

İkinci sırada yolsuzlukla mücadele yer alıyor. Bu konu, ekonomide "piyasanın karar verici rolünü artırma" hedefiyle de bağlantılı. Aslında 20 yıl önce başlatılan yolsuzlukla mücadelede, son iki yıldır yoğun bir çalışma yürütüldü; 100 bin kamu görevlisi cezalandırıldı. En önemlisi, sorunun boyutları saptandı, çözüm yollarına ilişkin çerçeve oluşturuldu.

Önümüzdeki aylarda, eski ÇHSDK üyeleri de dahil daha binlerce kişi, yolsuzluk suçundan hakim karşısına çıkacak. İşte, ÇUHM, Ceza Yasası'nı gözden geçirerek yolsuzlukla "hukuk temelinde" mücadele zeminini güçlendirecek.

Reformlar da "hukuk temelli" olacak. Hukuk alanında sürdürülen, hem ekonomik hem sosyal sonuçları olacak reformlara, 2015 yılında hız verilecek. Bu doğrultuda Yasama Kanunu'nda değişikliklere gidilecek. Merkezi hükümet ile yerel yönetimlerin yasama yetkileri daha net bir şekilde belirlenecek ve insan haklarının korunmasına ilişkin hükümler geliştirilecek.

Yolsuzluğa karşı mücadelede, denetim yöntemi de çeşitli düzeylerde güçlendirilecek. 12. Çin Ulusal Halk Meclisi (ÇUHM) 3. Toplantısı sözcüsü Fu Ying, denetimin kurumsallaşacağını, Bütçe Yasası'nın denetimde kritik rol oynayacağını söyledi. Fu, akrabalara ayrıcalık tanımanın da suç kapsamına alınacağını bildirdi. Ayrıca yolsuzluğa karşı uluslararası çapta bir işbirliği ağı ve bununla ilgili yasal düzenlemeler tamamlanacak. Fu, "Yolsuzluk yapanlar, kaçacak yerleri olmadığını görecek" dedi.

Çin yönetiminin gündeminin üçüncü sırasında, çevre kirliliğini sayabiliriz. Sözcü Fu Ying, yeni çevre koruma yasasında hava kirliliğine yol açan eylemlere ciddi cezaların yer aldığını söyledi. Konuyla ilgili olarak bir süredir bazı kentlerde yapılan uygulamalar ışığında, yerel yönetimlere yetki ve sorumluluk verilmesi yasalaşacak. Çevreyi kirletenlere karşı halkın harekete geçirileceği de belirtiliyor. Çin vatandaşlarının kirlilik konusunda doğru bilgilendirilmesi, kirletenlere karşı hukuk davaları açma haklarını geliştirecek düzenlemeler yapılması bekleniyor.

Uluslararası ilişkiler daha da geliştirilecek

Dördüncü gündem konusu, "füze hızıyla" gelişen uluslararası ilişkiler. Çin yönetiminin olağanüstü çabasıyla hem Batılı ülkelerle, hem gelişmekte olan ülkelerle; özellikle de komşu ülkelerle ilişkilerinde büyük ilerleme sağlandı. Bu konunun, birbirinin etkisiyle gelişen iki yönü var: ekonomik ve siyasi. Yasama organı, bu konularda planlanan önlemleri alacak.

2013-2014 yıllarının bir başka temel özelliği, Çin şirketlerinin "uluslararasılaşması" oldu; dış yatırımlar ülkeye çekilen yatırımları aştı, Çin 2014'te net yatırım ülkesi oldu. Yine Çin para birimi Renminbi, hızla yükselerek ticarette ana ödeme araçlarından biri haline geldi. Renminbi'nin bu yıl Japon Yeni'ni de geçerek ödemelerde dördüncü sıraya yükselmesi bekleniyor.

Tarihi İpek Yolu'nun canlandırılması temelinde Çin'in, komşu ülkelere "altyapı yatırım" desteğinde son iki yıldır büyük adımlar attı. Asya Altyapı Yatırım Bankası ve İpek Yolu Fonu kuruldu. Asya ülkeleriyle "başdöndürücü" bir hızla gelişen ekonomik ve siyasi ilişkiler, güvenlik açısından da büyük önem taşıyor.

Etnik ayrılıkçılık, birinci tehdit

Gündemin beşinci sırasına terörle mücadeleyi yerleştirelim. Bu konu, Çin yönetimi açısından belki her şeyden önce geliyor. Zira son yıllarda etnik ayrılıkçılık temelinde ülke geneline yayılan Doğu Türkistan İslami Hareketi (ETİM) terörü, "ulusal güvenlik üzerinde birinci tehdit" ilan edildi. Ayrıca Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, 4 Mart günü Taiwanlı temsilcilerin katıldığı bir panelde, "Bağımsız Taiwan'ı savunan ayrılıkçı güçlerin ve onların faaliyetlerinin ulusal egemenliği ve toprak bütünlüğünü tehdit ettiğini" belirterek bunlara karşı uyanık olunmasını istedi.

Terörle mücadelede güvenlik önlemlerinin yanı sıra sosyal önlemler de artırılıyor. Başbakan Li Keqiang Ulusal Halk Meclisi'ne Çalışma Raporu'nu sunarken etnik grupların yaşadığı bölgelerde özerklik sisteminin geliştirilip güçlendirileceğini söyledi.

Toplumsal eşitsizlikler azaltılacak

Altıncı önemli gündem konusu, toplumsal eşitsizliklerin azaltılması. Kırsal kesimde kişi başına gelir 2014'te yüzde 9,2 artırıldı. Devam eden toprak reformunda köylülerin çıkarlarını korumaya özen gösterildi. Çin Hükümeti geçen yıl ayrıca önemli bir reform başlattı. Daha önce birçok bölgede yerel olarak yürütülen bir sistemin, ülke çapında yaygınlaştırılması kararlaştırıldı. Sistem, tüm kent sakinlerinin her türlü sosyal hizmetten eşit olarak yararlanmasını sağlayacak. Sistem, kentlerde yaşayan 174 milyon göçmen işçinin hayatını etkileyecek. Ayrıca 2020 yılına kadar kırsal kesimden yaklaşık 100 milyon kişinin kentlere yerleşmesi bekleniyor. Ulusal Meclis toplantısında göçmen işçilerin yoğunlaştığı inşaat işçilerinin haklarına ilişkin yasalar da gündemde.

2015'te kentsel kesimlerde 10 milyon yeni istihdam sağlanacak. Kentlerde kayıtlı işsizlik oranı yüzde 4,5'in altında tutulacak. Başbakan Li Keqiang, hizmet sektörünün ekonomideki payının genişlediği ve küçük ölçekli işletme sayısının arttığı bir dönemde, istihdam sorununun daha etkin şekilde çözülebileceğini söyledi.

Ekonomide büyük "yeniden inşa"

Şimdi ekonomiye biraz daha ayrıntılı bakalım. 2015, reformların derinleştirilmesi açısından kritik bir yıl. Başbakan Li, vergi ve finans reformlarıyla kamu mülkiyetindeki şirketlerde reforma, 2015'te hız verileceğini açıkladı. Bu arada ekonomide kamu-özel sektör ortaklığının geliştirilmesi gündemde.

Çin yönetimi 2015 yılını şekillendirirken 2016-2020 yıllarını kapsayacak 13. Beş Yıllık Plan döneminin hazırlıklarını da sürdürüyor. 2016-2020 yılları "ekonomide balans ayarının yapılacağı, orta düzey büyümeden hızlı büyümeye geçiş dönemi" olarak tanımlanıyor.

Başbakan Li Keqiang 2015 büyüme hedefini yüzde 7 olarak açıkladı. 2010-2015 yıllarını kapsayan ve uygulaması devam eden 12. Beş Yıllık Plan dönemi için belirlenmiş olan hedef, yüzde 7'ydi. 2015'te yüzde 7 büyüme hedefi çerçevesinde, 12. Beş Yıllık Plan döneminin ortalama yıllık büyüme oranı yüzde 7,8 olacak. Çin ekonomisi, 11. Beş Yıllık Plan (2006-2010) döneminde yılda ortalama yüzde 11,2 büyümüştü.

Ekonomide vites küçültme kararı, Aralık ayında, Merkezi Ekonomi Çalışma Konferansı'nda, Çin liderleri tarafından açıklanmıştı. Konferans'ta, tüm ekonomik düzenlemeler yeni büyüme hedefleri çerçevesinde gözden geçirildi, ekonomide "yeni normal" döneme girildiği ilan edildi.

Yatırımlar, iç tüketim, ihracat desteklenecek

2016-2020 yıllarının bir başka hedefi, iç talepte patlama yaratarak Çin ekonomisini ihracat ve yatırım eksenli olmaktan çıkarmak. Ancak çok uzun zamandır büyümenin kaynağı olan ihracat da birdenbire terk edilmiyor. Başbakan Li, 2015'in ihracat hedefini yüzde 6 olarak açıkladı. Bu arada, ihracatı teşvik için vergi iadesi önlemi alınacağı öğrenildi.

Yatırımlar da iç tüketim gibi desteklenecek. Yatırımlarda patlama sağlayacak proaktif bir maliye politikasıyla, iç tüketimin de teşvik edilebileceği vurgulanıyor. Li Keqiang, makro ekonomik politikanın 2015'te daha istikrarlı ve sağlıklı hale getirileceğini, aktif bir maliye politikası, istikrarlı bir para politikası izleneceğini söyledi.

Yeni lokomotif: hizmet sektörü

Başbakan Li'nin açıkladığı bir başka hedef, hizmet sektörüyle yeni yükselen sektörlerin ekonomideki payının artılması. Geçen yıl hizmet sektörünün katma değeri, tarihi bir düzeyde, yüzde 50'ye yakın yükseldi. 2020 yılına kadar hedeflenen tarihi değişimin büyük bir hizmet sektörü ve büyük bir sanayi sektörü ile gerçekleşebileceğine dikkat çekiliyor. Dönüşüm planlandığı gibi devam ederse, Çin'i yılda ortalama yüzde 7 büyüyen yüksek gelirli bir ülke haline getirmek mümkün olacak.

Çin halkının tüketim yapısı gelişip zenginleşiyor ve hizmet sektörü için büyük bir pazar potansiyeli taşıyor. 2020 yılına kadar kişi başına geliri 6 bin 500 dolardan 10 bin dolara çıkarma hedefi gerçekleşirse, hizmet sektörünün milli gelir içindeki payının da yüzde 10 oranında artarak yüzde 55'e ulaşabileceği belirtiliyor.

Beş yılda 100 milyon kişinin kentlere akın etmesinin beklendiği önümüzdeki dönemde istihdamda ve gelirlerde sürekli büyümenin sağlanması gerekiyor. Dolayısıyla milli gelirde büyüme, makul bir düzeyin altına düşürülmeyecek. İşte bu nedenlerle, Başbakan Li Keqiang "Biraz daha yüksek veya düşük büyüme kabul edilebilir" derken hep şu vurguyu yapıyor: "İstihdam ve gelirler büyüdüğü sürece!"