Çinliler artık resmi olarak "kent sakinleri" ve "kır sakinleri" olarak sınıflandırılmayacak. 30 Temmuz günü yayınlanan Çin Devlet Konseyi genelgesine göre, hükümet, 1950'lerden beri kentlilerle tarımsal hane halklarını ikiye bölen çift ev kayıt sistemine son verecek. Global Times gazetesi, Devlet Konseyi'nin aldığı ve Hukou adlı ev kayıt sisteminde değişiklik yapan bu kararı "eşi görülmemiş" bir reform olarak tanımladı.

Global Times gazetesi, 31 Temmuz günü yayınadığı başyazıda şu satırlara yer verdi: "Hukou sistemi Çin'in sosyal düzeninde köşe taşlarından biridir. Yaklaşan reform, sosyal çerçevenin temel görünümünü değiştirecek. Yeni 'ikamet izni sisteminin' uygulanması eski Hukou sisteminin yarattığı boşlukları dolduracak."

Karar, toplumsal eşitsizlikleri azaltmak ve reformları yürütmek konusunda yetkililerin kararlılığını gösteren cesur bir değişiklik olarak görülüyor. Reformla ayrıca 2020 yılına kadar kırsal kesimden yaklaşık 100 milyon kişinin kentlere yerleşmesine destek olunacağı açıklandı.

174 milyonu etkileyecek

Bugün uygulanmaya devam eden sisteme göre, kentlerde yaşadığı halde kentte bir ev kayıt hakkını henüz elde edememiş olan Çin vatandaşlarının sağlık, barınma, eğitim, emeklilik, sosyal hizmet gibi kamu hizmetlerine eşit erişim hakkı yok.

Açıklamaya göre, tüm kent sakinlerinin her türlü sosyal hizmetten eşit olarak yararlanmasını sağlayacak bir sistem hazırlandı. Xinhua Haber Ajansı'nın yayınladığı verilere göre, reform, uygulanmaya başladıktan sonra 174 milyon göçmen işçinin hayatını etkileyecek.

Yeni politikaya göre, Çin Hukou sisteminin yerini daha esnek bir "ikamet izni sistemi" alacak. Metropollerde de Hukou yerine, "puan tabanlı" bir göçmenlik sistemi uygulanacak.

Beijing Teknoloji Enstitüsü'nden hukuk profesörü Hu Xingdou, pilot programların birçok bölgede yerel olarak yürütüldüğünü hatırlattı. Ancak Hu, ülke genelinde böyle bir Hukou reformunun ilk kez açıklandığını belirtti. Hu Xingdou, "Bu reform büyük önem taşımaktadır" dedi.

"Geçici kiracı bile olsa…"

Beijing Üniversitesi'nden Sosyoloji Profesörü Lu Jiehua, reformun, Parti'nin toplumsal sorunların farkında olması ve statükoyu değiştirme kararlılığı konusunda umut yaratacağını, ancak görevin çok zor olduğunu söyledi. Profesör Lu Jiehua, şöyle konuştu:

"Pek çok insan kentlere akın ederken kamu hizmetlerini sağlamak önemli bir sorundur. Çift-Hukou sistemini durdurmak kolay ama tüm kent sakinlerine kaliteli sağlık, emeklilik, konut ve eğitim sağlamak işin zor kısmıdır."

Hükümetin, ilçelerde ve küçük kentlerde ev kayıt sınırlamalarını tamamen kaldırırken, orta ölçekli kentlerde reformu daha yavaş adımlarla uygulaması bekleniyor. Büyük kentlerde bazı kısıtlamaların da korunacağı tahmin ediliyor.

Kamu Güvenliği Bakan Yardımcısı Huang Ming, basın toplantısında, "Bu sefer kapsamı ve etkisi bakımından görülmemiş bir ev kayıt reformu" olacağını söyledi. Huang, "Bir kentte oturan herkes, geçici kiracı bile olsa daimi ikamet kaydı yaptırabilecek" dedi.

Beijing ve Shanghai gibi mega kentlere yerleşmek isteyenler ise ancak istihdam kıdemlerine dayalı bir "puan sistemi" temelinde konaklama ve sosyal güvenlik haklarından yararlanacak.

"Toprak gaspı olanakları, ortadan kaldırılmalı"

Hükümet ayrıca, çiftçilerin sahip oldukları araziyle ilgili haklarının korunması konusunda önlemlerin artırılacağını bildirdi. Çiftçilerin, köylerini terk etmek istedikleri zaman arazilerini kiralamasına veya satmasına izin veren arazi reformları yaygınlaştırılacak. Arazileri kolektif çitliklere devredilen köylülerin kârdan alacakları pay da garanti edilecek.

Beijing Teknoloji Enstitüsü'nden hukuk profesörü Hu Xingdou, "Hükümet Hukou reformu adı altında çiftçilerden toprak gaspı olanaklarını da tamamen ortadan kaldırmalıdır" dedi.

Li: Hızlı gelişmeyi, göçmen işçilere borçluyuz

Li Keqiang, göçmen işçilere daha iyi hizmet sunulması için hazırlanacak önlemler tasarısı için, 30 Temmuz günü yapılan Devlet Konseyi toplantısına ilgili tüm bölümleri çağırdı. Başbakan Li göçmen işçilerin, ikinci sınıf vatandaşlar olarak değil, kentlerin yeni üyeleri olarak memnuniyetle karşılanması gerektiğini belirterek şöyle konuştu: "Araştırmalar şunu göstermiştir: Çin'in hızlı geliştiği yıllarda sağladığı başarı demografik değişime dayanmaktadır ve bu yarar büyük ölçüde göçmen işçiler tarafından sağlanmıştır."

Kentlere hücumu hızlandıracak

Global Times gazetesi, 31 Temmuz günü yayınadığı başyazıda konuyla ilgili dikkat çekici bir değerlendirme yaptı. Şimdi o yazıdan bir özet sunacağız:

"Reform kentsel-kırsal olmak üzere ikili yapılanmaya son vermenin işaretidir ve kentlere hücumu hızlandıracak. Ancak bu aynı zamanda göçmenlerin kamu hizmetlerinden kent sakinleriyle eşit koşullarda yararlanmalarını sağlamak anlamına gelmektedir ve kent yetkilileri için zorluklar teşkil edecek. Bu yeni sorunları çözmek biraz zaman alacak. Ama Hukou sisteminin oturma izni ile değiştirilmesi, önemli bir ilerlemedir.

"Puan tabanlı göç sistemine kamuoyu özel önem verdi. Ancak Beijing, Shanghai ve Guangzhou gibi mega kentlerde ikamet izni almak çok daha zor olacak. Metropollerde Hukou sistemine bağlı olarak bazı refah ayrıcalıkları var. Bu tür bir eşitsizlik sadece Hukou sisteminde düzeltmeler yapılarak, kolayca çözülemez. Bu sadece farklı bölgelerde dengeli bir gelişme sağlanarak yapılabilir."

Kotalar, bazı grupların tekelinde olmamalı

Global Times gazetesi, Hukou sisteminin yarattığı eşitsizliği gidermenin zorluklarına dikkat çektiği başyazıya şu satırlarla devam etti:

"İkamet yerleşim sınırlamaları, büyük kentlerde var olmaya devam edecek ve mevcut kontenjanlar çerçevesinde zorlu bir rekabetin devam edeceği tahmin edilebilir. Ama puan tabanlı sistem, eşitliği garanti etmede en uygun yaklaşım olmaktan çok uzaktır. Yine de hareket bir ek politika olarak teşvik edilmelidir.

"Puan-tabanlı sistem sadece bir araç, ama bir kavram ve bir sistem değil. Beijing gibi mega kentlerde, Hukou kotaları bazı özel grupların veya bireylerin tekelinde olmamalı. Bu sistem Beijing'de daha geniş kapsamlı bir biçimde uygulanmalı, puan kazanmak Hukou almak için tek yol olmalıdır.

"Çin, eşitliğe son yıllarda daha fazla önem veriyor ve Çin toplumu her anlamda eşitliği gerçekleştirmeye kararlıdır. Ama birçok insan, eşit bir ortamda yaşadığı hissini kaybetti ve eşitsizliklerden bıkmış görünüyor. Çin hükümetinin Hukou reformunu başlatmasından umuyoruz ki onlar da durumdan rahatsız ve alarm sesini duymuş. Ancak bu önemli sorunları çözmek için daha fazla çaba gerekir."