Esas olarak büyük şirketlerle kamu sektörünü kapsayan Satınalma Yöneticileri Endeksi PMI, bir önceki aya göre yüzde 0,4 artarak Mayıs ayında 50,8 puana yükseldi. PMI'de 50'nin üzerindeki rakamlar imalat sektöründe üretim artışına, altındaki rakamlar ise daralmaya işaret ediyor.
Ulusal İstatistik Bürosu, web siyesinde yayınlanan değerlendirmede, PMI'nin ardışık olarak üç aydır yükseldiğine dikkat çekti. Büro, yükselişin siparişlerden, iç ve dış talebin artışından kaynaklandığını bildirdi. Hem iç hem de dış talep birlikte artıyor ancak iç talepteki artış görece zayıf. Dış talep Nisan ayındaki 48,9 düzeyinden Mayıs ayında 53,2'ye yükselerek son dört yılın en yüksek düzeyine çıktı.
Bu arada, ABD'de de PMI yükselirken Avro bölgesinde düştü. ABD'de PMI 55,4'ten 56,4'e yükseldi. Avro bölgesinde PMI son altı ayın en düşük düzeyine, 52,2'ye indi.
Stoklar ve istihdam da arttı
Minsheng Securities'den analist Zhang Lei, Çin'de PMI eğrisindeki yükselişin devam edeceğini, bunun ekonomide istikrarın sağlandığına yeterli kanıt oluşturduğunu söyledi. Resmi araştırma sonuçlarının da Mayıs ayında birçok ekonomik veride, istikrarı destekleyen sonuçlar verdiği belirtiliyor. PMI verileri üzerinde yapılan ayrıntılı değerlendirmeler, hammadde stoğu, istihdam ve ürün stoklarının da Mayıs ayında yükseldiğini gösterdi.
Çin Ulusal İstatistik Bürosu'nun araştırması, büyük işletmeler ve kamu sektöründe yapıldı. HSBC'nin küçük ve özel işletmeler arasında yaptığı ve 22 Mayıs'ta açıklanan araştırma ise daha keskin bir yükselişe işaret etti. PMI, Nisan ayındaki 48,1 düzeyinden, Mayıs ayında 49,7 düzeyine yükseldi.
HSBC baş ekonomisti Qu Hongbin, China Daily gazetesine verdiği demeçte, "Çin ekonomisi istikrara kavuşuyor" diyor. Ancak Qu Hongbin, "Özel sektörün durumunun hâlâ zayıf, dipten çıkıldığını söylemek için de henüz erken olduğunu" söylüyor.
Mini teşvikler etkili oldu
Capital Economist'ten Julian Evans-Pritchard, Global Times gazetesine yaptığı yorumda, "Hükümetin aldığı önlem meyvesini verdi, destek önlemleri hedefine ulaştı" diyor. Son dönemde alınan bir dizi mini destek önlemi, yılın ilk çeyreğinde 18 ayın en düşük düzeyine, yüzde 7,4'e gerileyen büyümenin imdadına yetişti.
Başbakan Li Keqiang, geçen hafta bir açıklama yaparak önlemleri duyurmuştu. Buna göre bankaların, tarım sektörüyle küçük ve mikro işletmelere açtığı krediler belli bir düzeye ulaştığında, merkez bankasına yatırdıkları zorunlu karşılık oranları düşürülecek. Başbakan Li, 22 Mayıs'ta İç Moğolistan'ın Chifeng kentinde yaptığı konuşmada da ekonominin istikrarlı olduğunu ama düşüş riski taşıdığını, devletin bu nedenle destek önlemi alacağını söylemişti.
Çin hükümetinin aldığı mini önlemler, devletin ekonomiye müdahalesi tartışmasını da başlattı. Piyasa çevreleri, hükümetin "ekonomide piyasanın belirleyici rolü" kararını hatırlatarak, bu ilkeden uzaklaşılmaması gerektiğini savunuyorlar. Ancak diğer bazıları da Çin hükümetinin bu ilkeyi açıklarken, "ekonomiyi riske sokmayacağını, gerektiğinde çeşitli politika araçlarıyla müdahale edilebileceği" kaydını düştüğünü... Yetkililer de "hedefli destek" önlemlerinin, ekonomiyi ana hattının dışına çıkarmayacağını ifade ediyorlar.
Qu Hongbin, iç talepteki yükselişin yeterli olmaması nedeniyle, sürdürülebilir büyümenin güçlü siyasi destek gerektirdiğini söylüyor. Qu, "Hem para politikası desteğinin hem mali desteğin aşama aşama azaltılacağını umuyoruz" diyor. Nomura Securities'ten Zhang Zhiwei de Çin hükümetinin destek politikalarının azalarak devam edeceğini düşünüyor.
Borç krizini de önleyecek
Zorunlu karşılık oranlarını düşürme politikası, büyümeye destek olurken borç krizini de önleyecek. Küçük işletmelerle yerel yönetimler daha rahat borçlanabilecek.
Zorunlu karşılık oranları, bankaların tarım sektörüyle küçük işletmelere açtıkları kredinin belli bir orana ulaşması koşuluyla düşürülecek. Uygulamanın ne zaman, nasıl ve hangi oranda yapılacağı özel koşullara göre belirlenecek.
Merkez Bankası 25 Nisan'da ülke çapında bir uygulama başlatarak, zorunlu karşılık oranını tarım-ticaret bankalarında yüzde 2 oranında, tarım kredi kooperatifi birliklerinde ise yüzde 0,5 oranında düşürmüştü. Ticari bankaların yeniden borçlanma olanağının da artırılacağı bildirildi.
Çin Uluslararası Ekonomik Değişimler Bilgi Merkezi Müdürü Xu Hongcai, Global Times'e şu yorumu yaptı: "Bu politikalar, büyük mali güçlükler içindeki küçük şirketlerle tarım sektörüne büyük destek sağlayacak, boçlarını yeniden yapılandırmalarını sağlayacak." Xu Hongcai, böylece Nisan ayında reel ekonomiye 200 milyar yuan (yaklaşık 31,8 milyar dolar) para enjekte edildiğini tahmin ediyor. Xu, kamu şirketlerinin herhangi bir mali güçlük içinde olmadıklarını vurguluyor.
"Tüm bankalar için düşürülsün"
Çin hükümeti, ekonomide yavaşlamanın ve büyüme üzerindeki baskının göreli de olsa devam ettiği düşüncesiyle, temkinli para politikasını ve zaman zaman reel sektörde ince ayar yapmayı sürdürecek. Xu, "Büyüme hızı kabul edilebilir bir düzeye oturur oturmaz, kamu otoritesi, para politikası araçlarıyla müdahaleden vazgeçecektir" diyor.
Ancak zorunlu karşılık oranlarının net olarak belirlenmemiş olması piyasada spekülasyonlara yol açtı. China Merchants Bank'tan üst düzey analist Liu Dongliang, piyasanın genel bir oran beklediğini, ancak hedefli politikanın, likiditeyi artırmada daha etkili olacağını belirtiyor.
Hedefli zorunlu karşılık politikası, hükümetin aldığı diğer önlemlerle birlikte, tarım topraklarında planlanan yeniden yapılanma politikasına, küçük şirketler için geliştirilen özel projelere mali destek sağlayacak. Liu, "Birçok küçük şirket, borç krizinden kurtulacak" diyor.
China Everbright Securities'in baş ekonomisti Xu Gao, zorunlu karşılık oranlarının, kredi koşulu aranmaksızın tüm bankalar için düşürülmesi gerektiğini savunuyor. Xu, "Başlatılan politika reel ekonominin sorunlarını çözmezse, merkez bankası bunu yapmak zorunda kalacaktır" diyor. Ancak son açıklanan veriler, başlatılan para politikasının kısa zaman içinde çok etkili olduğunu gösterdi.
İkinci çeyrekte büyüme ne olacak?
China Merchants Bank'tan Liu, bir bütün olarak büyümeye destek amacıyla alınan önlemler demetinin, Çin ekonomisinin ikinci ve üçüncü çeyrekte istikrara kavuşmasına yeteceğini savunuyor. Mini-destek önlemleri, istihdamın artırılmasını da sağladı. "Ama asıl önemli olan" diyor Liu, "yerel hükümetlere ve küçük şirketlere mali kolaylık sağlayarak bir boç krizi olasılığının tamamen ortadan kaldırılması."
Uzmanlar, olumlu gelişmelere rağmen, Çin ekonomisinin 2014'te inişli çıkışlı bir çizgi izleyebileceğine dikkat çekiyorlar. Geniş kapsamlı olarak bakıldığında yatırımlar, emlak satışları ve imalat sanayi üretimi yavaşladı, büyüme ilk çeyrekte 18 ayın en düşük düzeyine geriledi.
Devlet Bilgi Merkezi adlı düşünce kuruluşundan ekonomist Zhu Baoliang, artan demiryolu ve kamu konut yatırımları ile küçük firmaların vergi oranlarının düşürülmesinin, olumlu etkileri olacağını belirtiyor. Ancak Zhu, aşırı kapasite ve yerel yönetim borçları gibi yapısal sorunlar çözülmeden, büyümenin beklenen düzeylere yükselemeyeceğini ifade ediyor.
Zhu'nun tahminine göre Çin ekonomisinin büyüme hızı ikinci çeyrekte, birinci çeyreğe göre artacak. Ancak ikinci çeyrekte yıllık büyüme, büyük olasılıkla geçen dönem olduğu gibi yüzde 7,4 düzeyinde kalacak.
