Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, Ulusal Meclis toplantısının hemen ardından 22 Mart'ta batı Avrupa ülkelerine geziye çıktı. Hollanda, Fransa, Almanya ve Belçika'yı kapsayan ziyaretlerin Çin-AB ilişkilerinde sıçrama yaratması bekleniyor.

Xi, Brüksel'de AB karargahını ziyaret eden ilk Çin cumhurbaşkanı oluyor. Ziyaretin, Çin'in AB ile olan ticari ilişkilerinde önemli bir dönüm noktasına işaret ettiği belirtiliyor. Taraflar "sadece ticaret savaşlarının önlenmesi" ilişkisinden, "aynı zamanda karşılıklı güvene dayalı dostça bir yatırım ve ticaret ilişkisi" kurma aşamasına geçiyor.

Ekonomik ilişkilere stratejik yönlendirme

İki yıl önce Avrupa ülkelerinde "Çin yatırımlarının siyasi amaçlı olduğu" dillendirilerek direnç yaratılmaya çalışılıyordu. Ancak içinden çıkmaya çalıştıkları kriz, öncelikle Avrupalı sanayicileri, yatırımcıları, sonuçta siyasetçileri teslim aldı. Avrupa ülkeleri arasında Çin ile ekonomik ilişkilerde öne geçme yarışına da tanık olduk.

Nihayet geçen Kasım ayında imzalanan Çin-AB Yatırım Protokolu ile ikili ekonomik işbirliği için iyi bir başlangıç yapıldı; müzakerelerin başlatılmasına karar verildi. Xi Jinping'in gezisi, Çin-AB ticareti ve ikili ekonomik ilişkiler konusunda çerçeve oluşturacak, stratejik yönlendirme sağlayacak.

Ekonomik işbirliğinin Çin - AB ilişkileri için eksen olduğunu söylemek de yanıltıcı olmaz. Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, "Bu yıl diplomatik ajandamızda Avrupa'nın özel yeri var" diyor.

Xi'nin gezisinin sadece AB ile değil, Çin'in bir bütün olarak Batı ile olan ticari ilişkilerinde önemli bir dönüm noktası olduğu ifade ediliyor. Ancak diğer büyük ticaret ortakları ABD ile Çin arasındaki ilişkilerde çatışmaların çözülmesi zor görünüyor.

Polisilikon ve şarap anlaşmazlığı, hemen çözüldü

Çin 2001 yılında Dünya Ticaret Örgütü'ne katıldığından beri yaşanan anlaşmazlıklar, Batı ile ticari ilişkilerinde önemli bir engelleyici olmuştu. Geçen yıla kadar, neredeyse tüm anlaşmazlıklar diğer tarafa suçlamalar, misillemeler ya da cezalandırıcı tarifelerle sonuçlandı . Bu durum, hızlı bir biçimde yükselerek küresel pazarın yarıdan fazlasını kontrol eden Çin güneş paneli sektörünü olumsuz etkiledi.

Önce ABD ve ardından Avrupa, Çin hükümetini haksız sübvansiyon yapmakla suçlayarak, Çinli güneş paneli üreticilerine karşı cezalandırıcı anti - damping vergileri uygulamaya koydu. Çin de ABD ve Avrupa'nın polisilikon ürünlerine ve Avrupa şaraplarına bir anti - damping soruşturması başlattı .

Nihayet geçen yıl durumun kontrol dışına çıkmasına engel olacak adımlar atıldı. Ağustos ayında yapılan bir anlaşmayla Çin güneş paneli üreticileri fiyatlarını minimum seviyelere yükseltti ve anlaşmazlık da böylece çözüldü. Çin yılda 20 milyar dolarlık güneş paneli ihracatı yapıyor ve sektörde 400 bin kişi istihdam ediliyor.

İkinci anlaşma, Cumhurbaşkanı Xi'nin ziyareti sırasında, geçen hafta ortasında duyuruldu. Bir ay süren zorlu bir müzakerenin ardından varılan anlaşma, sanayide kullanılan, polisilikon adı verilen ürünle ilgiliydi. Buna göre Avrupalı polisilikon ihracatçıları minimum fiyatın altında satış yapmayacaklar, Çin de 2012 sonlarında başlattığı anti-damping soruşturmasından ve vergi koymaktan vazgeçecek.

Polisilikon anlaşmasından bir gün sonra, şarap anlaşmazlığı da çözüldü. Çin ile AB şarap üreticilerinin de katılımıyla yapılan müzakereler sonunda karşılıklı destek kararı verildi. Buna göre, Avrupa şarap üreticileri teknik yardım sağlayarak Çin endüstrisini geliştirmeye yardım edecek.

Ticari anlaşmazlıkların çözümü, her iki taraf için de önemli. Çin-AB ticareti 2012 yılında 546 milyar doları aştı. AB Çin'in en büyük, Çin AB'nin ikinci büyük ticaret ortağı.

Varcarel: Eşi görülmemiş fırsatlar

Avrupa Birliği'nin kıdemli siyasetçisi Ramon Luis Valcarcel Siso, Avrupa-Çin ilişkilerinde "eşi görülmemiş fırsatlar" olduğunu söyledi. Xi'nin Avrupa gezisinden önce, 11 Mart'ta China Daily gazetesine konuşan Varcarcel, iki ekonominin "tamamlayıcı" nitelikte olduğunu savundu.

AB Bölgeler Komitesi Başkanı Valcarcel, "Ticaret ve yatırım ilişkisi zenginlik, istihdam, kalkınma ve innovasyon kaynağıdır, her iki taraf için de işler. Dünya ekonomisinin iyileşmesi de iki büyük küresel oyuncu Avrupa ve Çin'in istikrarı ve iradesi üzerinde inşa edilebilir" dedi.

Brüksel merkezli Komite, AB'deki bölgelerin, kentlerin sesi olarak niteleniyor . 28 AB ülkesinden yerel ve bölgesel düzeyde seçilmiş 353 temsilciden oluşuyor. Valcarcel 1995 yılından beri Komite üyesi ve 2012 Temmuzu'ndan beri de başkanlık görevini yürütüyor.

Ramon Luis Valcarcel Siso, ekonomik ilişkinin iki kıtayı birleştireceğini söylüyor. Avrupa ile Çin'in bölgeleri ve kentleri arasında yoğunlaşan ekonomik ortaklıkları hatırlatan Varcarcel, "aşağıdan yukarıya" gelişen ilişkilerin şimdi "yukardan aşağıya" sağlamlaştırılması, "beton dökülmesi" gerektiğini söylüyor. AB - Çin Stratejik Ortaklığı güçlendirme çabalarının en tepesindedir. Valcarcel, AB-Çin Kentleşme Ortaklığı gibi bazı yeni "beton dökme" girişimleri öneriyor.

Önemli tartışmalar var

Her ne kadar ilişkiler çok büyük bir hızla gelişse de iki taraf arasında yatırımların korunması ve piyasa erişimi konularında önemli tartışmalar da var. AB, dev Çin piyasasına daha geniş erişim olanakları arıyor. Çin ise AB'nin yatırım korumacılığına odaklanmış durumda ve pazar erişimi konusunda ihtiyatı elden bırakmak istemiyor.

Çinli yorumcular "Çin ve AB, bu günlerde bu konuda daha dengeli bir ilerleme sağlayacaktır" diyor. Çin ve AB arasındaki karşılıklı bağın ise yalnızca büyük ticaret hacmi ile değil, aynı zamanda "endüstri içi ticaretin" etkileyici ölçülerde gelişmesiyle güçleneceği vurgulanıyor. Çin Sosyal Bilimler Akademisi Avrupa Çalışmaları Enstitüsü, Orta ve Doğu Avrupa Araştırmaları Müdür Yardımcısı Liu Zuokui, "AB'nin protokoldan beklentileri, Çin'den daha yüksektir" diyor.

Serbest ticaret bölgesi de gündemde

Çin ile AB arasında serbest ticaret bölgesi (STB) konusu da gündemdeki yerini korumaya devam ediyor . Çin ile AB yakın gelecekte müzakereleri başlatacak ancak AB'nin krizden çıkış sürecini hızlandırmak için dünya çapında STB stratejisi hazırladığı, hazırlık sürecinin devam ettiği ifade ediliyor.

Asya'da, Güney Kore ile AB, STB ortağı olmuş, o tarihten bu yana Singapur, Malezya, Vietnam ve Japonya ortaklığa katılmıştı. Çin de İsviçre ve İzlanda gibi AB üyesi olmayan Avrupa ülkeleri ile birkaç STB anlaşması imzaladı . Bunların, STB müzakerelerine başlarken örnek projeler olarak yararlı olacağı belirtiliyor.

Xi Jinping'in AB ziyaretinin ardından, tüm bu konularda daha hızlı ilerleme sağlanması bekleniyor. Zira, AB ile Çin arasında 2003 yılından sonra kurulan ancak zamanla işlemez hale gelen 60 dolayında platformun da yeniden çalışmaya başlayacağı ifade ediliyor.

Ukrayna "rafa kaldırıldı"

Cumhurbaşkanı Xi Jinping'in gezisi, Ukrayna krizine denk geldi. AB'nin bu konuda Çin ile işbirliği arayışı içinde olduğu açık. Çin'in, talepleri dinleyip bu ülkedeki çıkarlarına zarar vermeyecek bir ince ayar yaptığı düşünülüyor. Kimi gözlemciler, ziyaretler sırasında siyasi konuların "rafa kaldırıldığını", bu konuda her iki tarafın da anlayış birliği sergilediğini ifade ettiler. Ziyaretlerin gündemi, ekonomi ağırlıklı oldu.

Çinli yorumcular, Ukrayna'nın yeni İpek Yolu ekonomik hattı için gerekli bir merkez olduğuna dikkat çekiyorlar. Çin'in Ukrayna'da önemli yatırımları, bu ülkeyle ciddi ekonomik ilişkileri var. Ancak Çin'in Rusya önceliği de vurgulanıyor.