Bu durum henüz resmen ilan edilmedi. ABD'nin Kasım ayı sonuna kadar toplam dış ticareti 3 trilyon 590 milyar dolarla, Çin'in aynı dönem dış ticaret rakamlarının 570 milyar dolar altında kaldı. ABD'nin aylık ortalama dış ticareti ise 326 milyon dolar.

Çin, büyük ekonomik güçlüklerle karşılaştığı halde geçen yıl, büyük olasılıkla ABD'yi sollayarak mal ticaretinde dünyanın en büyük ülkesi haline geldi.

Büyük olasılıkla diyoruz, çünkü ABD henüz aralık ayı rakamlarını açıklamadı. Ancak son veriler, Çin'in mal ticaretinde dünyanın en büyük ülkesi haline geldiğini gösteriyor.

Çin zaten dünyanın en büyük mal ihracatçısı unvanına sahipti. İthalatta ise Çin ikinci en büyük ülke konumundaydı.

2013'te Çin'in dış ticaret hacmi yüzde 7,6 oranında artarak 4 trilyon 160 milyar dolara yükseldi. İhracat yüzde 7,9 artarak 2 trilyon 210 milyar dolar; ithalat yüzde 7,3 artarak 1 trilyon 950 milyar dolar oldu. Böylece 259 milyar 900 milyon dolar fazla verildi.

Geçen yıl Çin hükümeti dış ticarette kaliteyi yükseltmeye odaklandı. Gümrük İdaresi Sözcüsü Zheng Yuesheng, Çin'in büyük ihracat pazarlarındaki ekonomik canlanmanın, geçen yılki güçlü gelişmede etkili olduğunu söyledi.

11 aylık veriler sonucu gösteriyor

Geçen yılın ilk on ayında Çin'in toplam dış ticareti, ABD'nin dış ticaretini 192 milyar dolar aştı. Zheng, Çin'in dış ticaret artış hızının, ABD'nin 7 puan üstünde olduğuna dikkat çekti.

"Geçen yılın ilk 11 ayında ABD'nin ihracat ve ithalat artış hızı, 1 puanın altında. Eğer bu doğruysa, Çin'in mal ticaretinde ABD'yi sollayarak dünyanın en büyük ülkesi haline geldiğine kuşku yok."

ABD'nin Kasım ayı sonuna kadar toplam dış ticareti 3 trilyon 590 milyar dolarla, Çin'in aynı dönem dış ticaret rakamlarının 570 milyar dolar altında kaldı. ABD'nin aylık ortalama dış ticareti ise 326 milyon dolar.

4 trilyon dolar, yeni dönüm noktası

Zeng, "Çin dış ticaretinin 4 trilyon doları aşması, bir dönüm noktasıdır" diyor. Çin, 2004'te 1 trilyon doları, 2007'de 2 trilyon doları, 2011'de de 3 trilyon doları aşmıştı.

Ancak Ticaret Bakanlığı, geçen yıl dış ticarette yüzde 8 hedefine ulaşılamadığına dikkat çekti. 2012 yılında da dış ticarette büyüme hedefi yüzde 10 iken yüzde 6,2 oranında gerçekleşmişti.

Çin Ticari Güvenlik Şirketi'nden araştırmacı Zhang Yiping, yüzde 8 hedefinin gerçekleşmemesini, ithalatta beklenen verimin sağlanamamasına bağlıyor. İhracatın, toplamda kötü olmadığına dikkat çeken Zhang, "ABD'de ve Avrupa Birliği ülkelerinde Çin mallarına olan talep azalırken, gelişmekte olan ülkelerde arttı" diyor.

Ticaret Bakanlığı Sözcüsü Shen Danyang, 16 Ocak günü basın toplantısında şöyle konuştu: "Çin dış ticaret hacminde geçen yılki hedefini, büyük zorluklara karşın esas olarak tutturmuştur. Uluslararası koşullar; dünya çapında zayıf talep ve belirsizlikler düşünüldüğünde bu sonuç olağanüstü bir başarıdır."

Başarının kahramanı konuşuyor

Çin'in dev ihracatını gerçekleştiren küçük ve orta ölçekli işletmeler. Onlardan biri de Zhejiang eyaletinde kurulu Ningbo Haişin Donanım Şirketi. Şirketin Satış Müdürü Meng Yu, Japonya'ya satışlarının düştüğünü, işgücü maliyetlerinin arttığını, rekabetin yoğunlaştığını ve bankalardan kredi almakta zorluk çektiklerini anlattı. Ancak bütün bu olumsuz koşullara karşın, ihracatlarını artırmışlardı. Meng, zor koşullarda ihracatı nasıl artırdıklarını anlattı:

"Maliyetleri düşürmek ve verimliliği artırmak için iç denetimleri sıkılaştırdık. Aynı zamanda endüstriyel gelişimimizi hızlandırmak ve üretimi geliştirmek için düşük kaliteli ürünleri ve pazarları azalttık. Ayrıca emek kullanımını azaltmak için otomasyonu artırdık."

Şirket, 1995 yılında özel girişimle kuruldu ve o zaman 280 çalışanı vardı. Amerika Birleşik Devletleri, Kuzey Avrupa ve Güneydoğu Asya ülkelerine cıvata ve somun gibi makine parçaları satıyor. Ningbo Haişin Donanım Şirketi Satış Müdürü Meng Yu, Çin'in konumunu ise şöyle yorumluyor:

"Çin'in üstünlüğü üretim yeteneğinde"

"Çin ihracatta küresel çapta hâlâ güçlü bir rekabet üstünlüğüne sahiptir. Güçlü fabrikalara sahiptir ve bunlar ülkeye olağanüstü üretim yeteneği kazandırmıştır. Biz kaynaklar açısından da zenginiz ve emek maliyeti hâlâ birçok başka ülkeye göre düşüktür."

Meng Yu, Çin sanayisinin gelişimini ise şu sözlere ifade ediyor: "Çinli ihracatçılar olarak son yıllarda verimlilikte artış kaydettik. Artık düşük kaliteli ürünlerle uğraşmak da zor hale gelmektedir."

Çin, son yıllarda artan maliyetler, özellikle işgücü maliyetleri nedeniyle, ihracatta rekabet üstünlüğünü korumakta zorlanıyor. Bazı yabancı yatırımlar da işçiliğin çok ucuz olduğu Güneydoğu Asya ülkelerine taşındı.

Ancak Meng, Güneydoğu Asya ülkelerindeki koşulların Çinli işletmeler için pek de iyi olmadığını düşünüyor. Meng şöyle konuşuyor: "İşgücü maliyeti çok daha düşük ancak orada kaynaklar açısından kıtlık söz konusu; tamamen ithalata dayanıyor. Bazı ülkelerde, siyasi ve ekonomik ortam zayıftır, büyük kültür ve dil farklılığından hiç söz etmiyorum. Yerel rakiplerin veya sanayi çevrelerinin karşıt tutumu da cabası."

159 ülkenin 149'unda ilk!

Ticaret Bakanlığı Sözcüsü Shen, Çin dış ticaretindeki büyümenin sadece kendi ülkesinde büyümeyi ve istihdamı artırmadığını, aynı zamanda ticaret ortakları için büyük istihdam ve yatırım olanakları yarattığını söylüyor.

Dünya Ticaret Örgütü'nün yayınladığı bir rapora göre DTÖ'nün 159 üyesinden 107'sinde Çin, en çok ithalat yapılan ilk üç ülkeden biri. Yine DTÖ'nün 159 üyesinden 42'sinde Çin, ilk üç ihraç pazarından biri.

Shen, 2008 krizinden bu yana Çin dış ticaretinde kalitenin yükseldiğine ve yapısal dönüşüm yaşandığına dikkat çekiyor. Shen, "Çin'in ticaret yapısı son beş yılda pek çok bakımdan kayda değer bir ilerleme kaydetmiştir" diyor.

Geçen yıl Çin toplam ihracatının yüzde 61,2'sini gelişmekte olan piyasalara yaptı. 2008 yılında Çin toplam ihracatının yüzde 53,8'ini gelişmekte olan piyasalara yapıyordu. Anakaranın en iyi beş ticaret ortağı Avrupa Birliği, ABD, Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği ASEAN, Hong Kong ve Japonya'ydı. Ancak AB, ABD ve Japonya'nın Çin dış ticaretindeki payı yüzde 33,5 oldu. 2012'de bu rakam yüzde 35,2'ydi.

Yüksek teknoloji ürünlerinde hızlı artış

Ülke içinde, ihracatın bölgesel yapısı plan doğrultusunda değişti. Orta ve batı bölgelerin diş ticarette payı geçen yıl yüzde 15,5'e yükseldi; beş yıl önce bu rakam yüzde 10,3'tü. Çin'in ihracatında özel işletmelerin payı da beş yılda yüzde 26,8'den yüzde 41,5'e yükseldi.

Buna ek olarak, yüksek teknoloji ürünleri ihracatı 2008 yılında yüzde 29 iken geçen yıl yüzde 29,9'a yükseldi. Geçen yıl, yüksek teknoloji ihracatı yıllık yüzde 9,8 artışla 660 milyar 340 milyon dolar oldu. Ülkenin toplam ihracatının yaklaşık yüzde 57,3 'ünü oluşturan mekanik ve elektronik ürünleri ihracatı, geçen yıl yüzde 7,3'lük artışla 1 trilyon 270 milyar dolar oldu.

Türkçede montaj sanayi dediğimiz nitelikte, ithal parça veya hammaddeye dayalı ürünler ihracatının toplam ihracat içindeki payı beş yılda yüzde 41,1'den, yüzde 32,6'ya düştü. Tamamen Çin malı ürün ihracatının toplamdaki payı ise yüzde 48,2'den yüzde 52,8'e yükseldi.

Shen: İlk çeyrekte dalgalanma bekliyorum

Shen Danyang, "Çin artık mal ticaretinde lider. Ancak Çin'in 'dev mal tüccarı'ndan 'güçlü mal tüccarı'na dönüşmesi için yürümemiz gereken hâlâ uzun bir yol var" diyor.

Çin, sınırlı teknolojisiyle ve yarattığı katma değerle, küresel sanayi zincirinin orta ve düşük düzeylerinde kalıyor. Shen Danyang, maliyetlerin yükselmesini, Renminbi'nin değer kazanmasını ve gelişmekte olan ekonomilere kayışı, temel tehditler olarak sıralıyor.

Shen Danyang, Bakanlığın, dış ticaret konusunda "ihtiyatlı iyimser" olduğunu söylüyor ve şunları ekliyor: "Büyümenin bu yıl tam olarak ne olacağını söylemek zor, ama geçen yıldan daha yüksek olması pek mümkün değil."

Bu yılın ilk çeyreğinde ticaret rakamlarında dalgalanma olasılığının yüksek olduğu belirtiliyor. Shen Danyang, bu beklentinin gerekçelerini şöyle sıralıyor: "Çünkü maliyetler yükseliyor, sermaye sıkıntısı yaşanıyor, rekabet artıyor ve ticari ödemeler kılığında spekülatif sermaye girişi olabilir görüşü abartılarak yaygın bir endişe haline geldi." Shen son olarak şu değerlendirmeyi yapıyor:

"Küresel ekonomi iyileşiyor, ancak devinim kesintisiz değil. İçerde maliyetlerin yükselmesi, özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeleri zorluyor. Küresel rekabet keskinleşiyor. Gelişmiş ülkeler denizaşırı yatırımlarını ülkelerine çekiyorlar ve Güneydoğu Asya ülkeleri daha düşük maliyetleri nedeniyle yatırım çekmede avantajlı."